Geri Dön

Türkiye'de öğretmen rollerinin felsefi dayanakları ve bunun yabancılaşma ve vasıfsızlaşma ile ilişkisi

Philosophical foundations of teacher roles and its relationship with alienation and deskilling in Turkey

PDF İndir

  1. Tez No: 901758
  2. Yazar: ÖZLEM FAKAZLI
  3. Danışmanlar: PROF. DR. RIFAT MİSER
  4. Tez Türü: Doktora
  5. Konular: Eğitim ve Öğretim, Education and Training
  6. Anahtar Kelimeler: Eğitim felsefesi, öğretmen rolleri, yabancılaşma, vasıfsızlaşma, Philosophy of education, teacher roles, alienation, deskilling
  7. Yıl: 2024
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: Ankara Üniversitesi
  10. Enstitü: Eğitim Bilimleri Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Eğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Eğitimin Felsefi, Sosyal ve Tarihi Temelleri Bilim Dalı
  13. Sayfa Sayısı: 323

Özet

Bu araştırmanın genel amacı, Türkiye'de öğretmenlerin bireysel eğitim felsefelerinin oluşumunu etkileme potansiyeli bulunan Milli Eğitim Temel Kanunu'nun, YÖK'ün ve MEB'in resmi belgelerinin öğretmenlik rollerini hangi felsefi anlayışa/ anlayışlarına göre yönlendirme potansiyeline sahip olduğunu, bunların eğitim felsefeleri arasında tutarlık bulunup bulunmadığını, öğretmenlerin bireysel eğitim felsefelerinin olup olmadığını ve bu bireysel eğitim felsefelerinin yabancılaşmanın bir boyutu olarak vasıfsızlaşma ile bağlantılı olup olmadığını saptamaktır. Nitel bir araştırma olarak tasarlanan bu çalışmanın birbirini bütünleyen üç boyutu bulunmaktadır. Birinci ve ikinci boyut için belgesel tarama, üçüncü boyut için yarı yapılandırılmış görüşmeler yapılmıştır. İlk boyutta, ilgili literatür incelenerek felsefelerin (idealizm, realizm, pragmatizm natüralizm, Marksizm, varoluşçuluk, neoliberalizm ve muhafazakârlık) ilkeler ve öğretmen rolleri bakımından çözümlemesi yapılmıştır. Bu çeşitli felsefi akımların eğitime yönelik yaklaşımları betimsel analiz yöntemi kullanılarak çözümlenmiş, bunun sonucunda ilkeler ve öğretmen rolleri çıkarılmıştır. İkinci boyutta, bu ilkeler ve öğretmen rolleri bir ölçüt olarak alınarak Milli Eğitim Temel Kanunu ile, Yükseköğretim Kurulunun (YÖK) ve Milli Eğitim Bakanlığının resmi belgelerinin, öğretmenleri hangi felsefi düşünceye göre yönlendirme potansiyeli taşıdığı ve bunlar arasında tutarlık bulunup bulunmadığı saptanmıştır. Araştırmanın üçüncü boyutunda, öğretmenlerin eğitim felsefelerinin ne olduğunu, öğretmenlik rollerini yönlendirme potansiyeli bulunan belgelerdeki eğitim felsefeleriyle örtüşüp örtüşmediğini ve öğretmenlerin bireysel eğitim felsefelerinin yabancılaşmanın bir boyutu olarak vasıfsızlaşma ile bağlantılı olup olmadığını saptamak için 24 öğretmen ile görüşme yapılmıştır. Görüşmelerden elde edilen veriler hem betimsel analiz hem içerik analizi yöntemi kullanılarak çözümlenmiştir. Eğitim felsefesi incelemelerinden elde edilen ilkeler ve öğretmen rolleri bir ölçüt olarak alınarak tüm belgelerin çözümlenmesi sonucunda; Millî Eğitim Temel Kanunu'nun realizm ve pragmatizm düşüncelerini yansıttığı kanaatine varılmıştır. YÖK'ün Öğretmen Yetiştirme ve Eğitim Fakülteleri belgesinin 'Öğretmen Yetiştirmede Yeni Yapılanma: 1997 Düzenlemesi' başlıklı bölümünün neoliberalizmi ve pragmatizmi yansıttığı, YÖK'ün diğer belgelerinin ise neoliberalizmin yansımalarını içerdiği anlaşılmıştır. MEB'in Öğretmenlik Mesleği Genel Yeterlikleri belgesinin pragmatizm ve neoliberalizm temelinde biçimlendirildiği saptanmıştır. MEB'in 2018 yılı öğretim programlarının ortak metninde pragmatizmin ve muhafazakârlığın yol gösterici felsefeler olduğu, Tarih, Matematik, Fizik ve Türk Dili ve Edebiyatı (Hazırlık Sınıfı) öğretim programlarının ikinci ve üçüncü bölümünün ise pragmatizmi yansıttığı çıkarımı yapılmıştır. Görüşmelerden elde edilen bulgular ise öğretmenlerin tek bir eğitim felsefesi anlayışına sahip olmadığını, öğretmenlerin ifadelerinin çeşitli felsefi görüşlerle örtüştüğünü, öğretmenlerin eğitim felsefesi anlayışlarının pragmatizm, realizm, natüralizm ve idealizmden etkilendiğini göstermiştir. Bu bağlamda ülkemizde öğretmen rollerini etkileme potansiyeli olan kaynakların dayandığı felsefi düşüncelerle, öğretmenlerin bireysel eğitim felsefesi anlayışlarının kısmen örtüştüğü sonucuna ulaşılmıştır. Ayrıca bulgulara göre, öğretmenlerin meslekleri üzerinde denetim kaybı yaşadığı, iş yüklerinin arttığı ve mesleğin itibar kaybına uğradığı algısı sebepleriyle yabancılaşmanın bir boyutu olarak vasıfsızlaşma durumu ile karşı karşıya kaldıkları tespit edilmiştir. Öğretmenlerin vasıfsızlaşma ile karşı karşıya kaldıkları bu süreçte, bireysel eğitim felsefelerini uygulama alanı bulmakta zorlandığı, kendi felsefelerine bağlılıklarının azaldığı, bunun da vasıfsızlaşma durumlarına katkıda bulunduğu çıkarımı yapılmıştır.

Özet (Çeviri)

The primary objective of the present research is to identify according to which philosophies of education, the sources that have the potential to influence the formation of teachers' individual educational philosophies in Turkey; namely, Basic Law of National Education, official documents of Higher Education Council and Ministry of National Education, direct teaching roles, determine whether teachers have individual educational philosophies and to determine whether these individual educational philosophies are linked to deskilling as a dimension of alienation. This study, designed as a qualitative research, has three complementary dimensions. Document review was conducted for the first and second dimension, and semi-structured interviews were conducted for the third dimension. In the first dimension, a literature review was conducted to analyze the philosophies (idealism, realism, pragmatism, naturalism, Marxism, existentialism, neoliberalism and conservatism) in terms of principles and teacher roles. The approaches of these various philosophical movements towards education were analyzed using the descriptive analysis method, and as a result, principles and teacher roles were derived. In the second dimension, taking these principles and teacher roles as a criterion, the Basic Law of National Education, the official documents of Higher Education Council and the Ministry of National Education were analyzed to determine which educational philosophy has the potential to guide teachers and whether there is consistency between them. In the third dimension of the research, interviews were conducted with 24 teachers to determine what the teachers' educational philosophies are, whether they overlap with the educational philosophies in the documents that have the potential to guide their teaching roles, and whether this affects teachers in terms of deskilling as a dimension of alienation. In the third dimension of the research, interviews were conducted with 24 teachers to determine what teachers' educational philosophies were, whether they overlapped with the educational philosophies in the documents that have the potential to guide their teaching roles, and whether these individual educational philosophies were linked to deskilling as a dimension of alienation. The data obtained from the interviews were analyzed using both descriptive analysis and content analysis method. As a result of the analysis of all documents by taking the principles and the teacher roles obtained from philosophy of education studies as a criterion; it was concluded that the Basic Law of National Education reflects the ideas of realism and pragmatism. It was understood that the section titled 'New Structure in Teacher Training: 1997 Regulation' of Higher Education Council's Teacher Training and Education Faculties document reflects both neoliberalism and pragmatism, while other documents of Higher Education Council contain reflections of neoliberalism. It was determined that the Ministry of National Education's General Competencies for the Teaching Profession document was shaped on the basis of pragmatism and neoliberalism. In the common text of the Ministry of National Education's 2018 curricula, it was concluded that pragmatism and conservatism were the guiding philosophies, and the second and third parts of the History, Mathematics, Physics and Turkish Language and Literature (Preparatory Class) curriculum reflected pragmatism. Findings obtained from the interviews showed that teachers did not have a single understanding of educational philosophy, that teachers' statements overlapped with various philosophical views, and that teachers' understanding of educational philosophy was influenced by pragmatism, realism, naturalism and idealism. In this regard, it was observed that the philosophical thoughts which the resources that have the potential to influence the role of teachers in our country were based on and the teachers' educational philosophies education partially overlapped. Additionally, according to the findings; teachers showed signs of deskilling due to loss of control over their profession, increasing workload and the perception that the profession has suffered a loss of reputation, and this deskilling also caused teachers to become alienated from their profession.

Benzer Tezler

  1. Tez No

    839370

    Türkiye Eğitim Denetimi Sistemini yeniden tasarlamak

    Problems in the Turkish Education Supervision System and a model suggestion

    NEVZAT ÖZTÜRK

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2023

    Eğitim ve ÖğretimDüzce Üniversitesi

    Eğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. ENGİN ASLANARGUN

  2. Tez No

    399872

    Preparing teacher candidates as passive technicians, reflective practitioners or transformative intellectuals?

    Öğretmen adaylarını pasif teknisyen olarak mı, düşünen uygulayıcı olarak mı, dönüştürücü entelektüel olarak mı yetiştiriyoruz?

    SEBAHAT YASEMİN TEZGİDEN CAKCAK

    Doktora

    İngilizce

    İngilizce

    2015

    Eğitim ve ÖğretimOrta Doğu Teknik Üniversitesi

    İngiliz Dili Eğitimi Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. HÜSNÜ ENGİNARLAR

    DOÇ. DR. ABDULLAH CENDEL KARAMAN

  3. Tez No

    354784

    Türkiye'de öğretmen emeğinin tarihsel dönüşümüne ilişkin ekonomi politik bir çözümleme

    A political economy analysis relating to the historical transformation of teacher's labour in Turkey

    HALİL BUYRUK

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2013

    Eğitim ve ÖğretimAnkara Üniversitesi

    Eğitim Yönetimi ve Politikası Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. L. IŞIL ÜNAL

  4. Tez No

    853187

    Matematik müzelerinin sınıf ortamına yansımaları

    Reflections of mathematics museums on the classroom environment

    ARİF EMRAL

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2024

    Eğitim ve ÖğretimGiresun Üniversitesi

    Matematik Eğitimi Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. CEMALETTİN YILDIZ

  5. Tez No

    589056

    Türkiye'de ve Almanya'da görev yapan Türk kökenli öğretmenlerde toplumsal cinsiyet kurguları; Ankara ve Berlin örneği karşılaştırması

    Gender constructs in teachers of Turkish origin who work in Turkey and Germany comparison of Ankara and berlin examples

    SEYNUR KIRAN

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2019

    Eğitim ve ÖğretimAnkara Üniversitesi

    Eğitimin Kültürel Temelleri Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. MUSTAFA SEVER

Geri Dön