Yetişkinlerde sosyotelizm (phubbing) davranışını yordayan psikolojik faktörler ve sosyotelizmin belirleyicilerine yönelik bir psikoeğitim programının etkililiğinin incelenmesi
Psychological factors predicting phubbing behavior in adults and investigation of the efficiency of a psychoeducational program on determinants of phubbing
- Tez No: 901910
- Danışmanlar: DOÇ. DR. HÜSEYİN ÜNÜBOL
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Psikoloji, Psychology
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2022
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Üsküdar Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Psikoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Psikoloji Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 231
Özet
Bu araştırmada yetişkinlerde sosyotelizm davranışını yordayan psikolojik faktörlerin belirlenmesi ve sosyotelizmin yordayıcılarına yönelik hazırlanan bir psikoeğitim programının etkililiğinin incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırma deneysel desen modelinde tasarlanmıştır. Araştırmanın ilk bölümünde sosyotelizmi yordayan değişkenler nicel araştırma yöntemleri kullanılarak tespit edilmiştir. Araştırmanın ikinci bölümünde ise sosyotelizm düzeyi yüksek olan katılımcılara sosyotelizmi azaltmaya yönelik psikoeğitim programı ve akıllı telefon kullanımına yönelik psikoeğitim programı deneysel desen kullanılarak uygulanmış ve etkililiği analiz edilmiştir. Araştırmanın nicel kısmında 443 yetişkin katılımcı bulunmaktadır. Araştırmanın deneysel kısmında ise araştırmanın ilk kısmında sosyotelizm puanı en yüksek olan 100 kişi arasından seçilen ve Deney Grubu-1 20kişi, Deney Grubu-2 20 kişi ve Kontrol Grubu 20 kişi olmak üzere toplam 60 kişi yer almaktadır. Araştırmada ölçme aracı olarak Chotpitayasunondh ve Douglas (2018) tarafından geliştirilen ve Göksun (2019) tarafından Türk kültürüne uyarlanan“Genel Sosyotelist Olma Ölçeği”, Tangney, Baumeister ve Boone (2004) tarafından geliştirilen ve Nebioğlu ve diğerleri (2012) tarafından Türk kültürüne uyarlanan Kısa Öz-Kontrol Ölçeği, Iso-Ahola ve Weissinger (1990) tarafından geliştirilen ve Soylu ve Siyez (2014) tarafından Türkiye kültürüne uyarlanan“Boş Zaman Can Sıkıntısı Ölçeği”, Leary ve Kowalski (1993) tarafından geliştirilmiş ve Coşkun (2019) tarafından Türkiye kültürel bağlamına uyarlanan“Etkileşim Kaygısı Ölçeği”, ve Dünya Sağlık Örgütü'nün Erişkin Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu Kendi Bildirim Ölçeği (ASRS) Türkçe formu kullanılmıştır. Araştırma sonuçları bireylerin sosyotelizm davranışlarını ara sıra sergilediklerini; boş zaman yetkinliklerinin ve boş zamanlarını verimli geçirme motivasyonlarının yüksek olduğunu; bazen sosyal kaygıyı deneyimlediklerini, nispeten yüksek bir öz-kontrole sahip olduklarını ve bazen dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu davranışları sergilediklerini göstermiştir. Öte yandan, değişkenler arası ilişkilere göre katılımcıların boş zaman can sıkıntısı, sosyal kaygı ve dikkat eksikliği/hiperaktivite bozukluğu düzeyleri arttıkça sosyotelizm düzeyleri artmakta; bununla birlikte, öz kontrol düzeyleri arttıkça sosyotelizm düzeyleri düşmektedir. Öz kontrol, dikkat eksikliği/hiperaktivite bozukluğu ve boş zaman can sıkıntısı bireylerin sosyotelist olma düzeylerini etkilerken sosyal kaygı sosyotelizm üzerinde etkili bulunmamıştır. İlgili değişkenlerin sosyotelizm üzerindeki etkisinin önem sırası incelendiğinde öz kontrol, dikkat eksikliği/hiperaktivite bozukluğu ve boş zaman can sıkıntısı şeklinde bir sıralama göz çarpmaktadır. Araştırmanın deneysel aşamasında“Sosyotelizmi Azaltmaya Yönelik Psikoeğitim Programı”ve“Akıllı Telefon Kullanımına Yönelik Psikoeğitim Programı”olmak üzere iki adet eğitim verilmiştir. Deneysel desende elde edilen bulgular bireylerin sosyotelizm davranışlarını azaltmak için sunulan her iki eğitimin de etkili olduğuna işaret etmektedir. Ayrıca, sosyotelizmi azaltmaya yönelik psikoeğitim programının akıllı telefon kullanımına yönelik psikoeğitim programına göre sosyotelizm davranışını azaltmada daha etkili olduğu belirlenmiştir. Uygulanan izleme testleri ile uygulanan psikoeğitim programlarının etkilerinin kalıcı olduğu saptanmıştır.
Özet (Çeviri)
In this study, it was aimed to determine the psychological factors that predict the phubbing behavior in adults and to examine the effectiveness of a psychoeducation program prepared for the predictors of phubbing. The research was designed using the experimental design model. In the first part of the study, the variables predicting phubbing behavior were determined using quantitative research methods. In the second part of the study, the psychoeducation program aimed at reducing phubbing and the psychoeducation program for the proper use of smartphones were applied to the participants with a high level of phubbing behavior using an experimental design and their effectiveness was analyzed. The population was comprised of 443 adult participants in the quantitative part of the study. In the experimental part of the research, there are a total of 60 people selected from among the 100 people with the highest phubbing score, including 20 people in the Experimental Group-1, 20 people in the Experimental Group-2 and 20 people in the Control Group. As measurement tools in the research, The General Phubbing Scale which was developed by Chotpitayasunondh and Douglas (2018) and adapted to Turkish culture by Göksun (2019), The Short Self-Control Scale was developed by Tangney, Baumeister, and Boone (2004) and adapted to Turkish culture by Nebioğlu et al. (2012), The Leisure Boredom Scale which was developed by Iso-Ahola and Weissinger (1990) and adapted to Turkish culture by Soylu and Siyez (2014), The Interaction Anxiety Scale which was developed by Leary ve Kowalski (1993) and adapted to Turkish culture by Coşkun (2019) and World Health Organization's Adult Attention Deficit Hyperactivity Disorder Self-Report Scale (ASRS) Turkish form were used. Research results show that individuals occasionally exhibit phubbing behaviors, their leisure time competencies and their motivation to spend their spare time productively are high, they sometimes experience social anxiety, have a relatively high self-control, and sometimes exhibit attention deficit and hyperactivity disorder behaviors. On the other hand, according to the relations between the variables, as the participants' levels of leisure boredom, social anxiety, and attention deficit/hyperactivity disorder increase, their phubbing levels increase; however, as the levels of self-control increase, the levels of phubbing decrease. While self-control, attention deficit/hyperactivity disorder and leisure boredom affected individuals' phubbing levels, social anxiety was not found to be effective on phubbing. When the order of importance of the effect of the related variables on phubbing is examined, a ranking such as self-control, attention deficit/hyperactivity disorder and leisure boredom appears. In the experimental phase of the research, two psychoeducation programs were provided:“Psychoeducation Program for Reducing Phubbing”and“Psychoeducation Program for the Proper Use of Smartphones”. The findings obtained in the experimental design indicate that both trainings offered to reduce the phubbing behaviors of individuals are effective. In addition, it was determined that the psychoeducation program aimed at reducing phubbing was more effective in reducing the phubbing behavior than the psychoeducation program for the proper use of smartphones. It has also been determined by follow-up tests that the effects of the psychoeducation programs applied are permanent.
Benzer Tezler
- Genç yetişkinlikte sosyotelizm, sosyal ve empatik öz yeterlilik algısı ve sosyal onay ihtiyacı: Bağlanma stilleri ve kimlik algısının etkisi
Phubbing, perceived social and empathic self-efficacy and need for social approval: The effect of attachment style and self-perceived identity
REYHAN GEDİK
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Eğitim ve ÖğretimMarmara ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. HİLAL ÇELİK AHBAB
- Yakın ilişkilerde gelişmeleri kaçırma korkusu ve duygusal yalnızlık arasındaki ilişkiyi açıklamada partner sosyotelizminin aracı rolü
The mediator role of partner phubbing in understanding the relationship between fear of missing out and emotional loneliness in intimate relationships
ELİF GÖKÇE TECDELİOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
PsikolojiHasan Kalyoncu ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ İSMAİL HAKKI TOMAR
DR. ÖĞR. ÜYESİ NAZLI BÜŞRA AKÇABOZAN KAYABOL
- Sağlık çalışanlarına yönelik şiddet tutum ve davranışı etkileyen faktörler: Siberkondri, sağlık kaygısı, sosyotelizme maruz kalma
Factors affecting attitude and behavior of violence towards healthcare workers: Cyberchondria, health anxiety, exposure to sociology
FATMA NURAY KUŞCU
Doktora
Türkçe
2024
Sağlık YönetimiSelçuk ÜniversitesiSağlık Yönetimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MEHMET YORULMAZ
- Beliren yetişkinlik dönemindeki bireylerde sosyotelizm ve sosyal bağlılık arasındaki ilişkinin incelenmesi
Investigation of the relationship between phubbing and social connectedness in individuals in emerging adulthood
HATİCE KÜBRA KÖMÜRCÜ
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Eğitim ve ÖğretimAnkara ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SERAP NAZLI
- Beliren yetişkinlerde ilişki doyumu, romantik ilişki beklentileri farkındalık düzeyleri ve partner sosyotelizmi
Relationship satisfaction, romantic relationship expectations, awareness levels and partner sociotelism in emerging adults
YAĞMUR TEPEBAŞI
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Eğitim ve ÖğretimBaşkent ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ PINAR ÇAĞ