Öğretmen öğrenci etkileşimindeki iktidar süreçlerine ilişkin eleştirel bir çözümleme
A critical analysis of power processes in teacher-student interaction
- Tez No: 902713
- Danışmanlar: PROF. DR. AYHAN URAL
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Eğitim ve Öğretim, Education and Training
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Gazi Üniversitesi
- Enstitü: Eğitim Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Eğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Eğitim Yönetimi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 161
Özet
Bu araştırma, sınıf içi öğretmen-öğrenci etkileşimindeki iktidar süreçlerini çözümlemeyi amaçlayan nitel bir çalışmadır. Bu çerçevede, sınıfta iktidar süreçlerinin ne şekilde gerçekleştiği, nasıl kullanıldığı, iktidara direnişin nasıl deneyimlendiği ve iktidar ilişkilerinin sosyal kategorilerle nasıl bir bağlantısı olduğu anlaşılmaya çalışılmıştır. Eğitim kurumlarındaki temel özneler öğretmen ve öğrencilerdir. Bu nedenle, bu araştırma ile okullardaki iktidar ilişkileri sınıf içi pratiklere odaklanılarak anlaşılmaya çalışılmakta, iktidar pratikleri öğretmen ve öğrenci etkileşimlerinde aranmaktadır. Böylece, sınıf içinde iktidar ilişkilerinin görünümleri mikro düzeyde betimlenmektedir. Araştırma, Michel Foucault'nun iktidarla ilgili analizlerini başlangıç noktası olarak kabul ederek, eleştirel eğitim literatüründen ve iktidar-eğitim ilişkisini yeniden üretim teorileri ile açıklayan çeşitli düşünürlerin görüşlerinden faydalanmaktadır. Araştırmanın verileri, 2023-2024 eğitim-öğretim yılında, Diyarbakır il merkezindeki bir ilkokulun dört farklı sınıfında toplanmıştır. Sınıf gözlemleri ve öğretmen görüşmeleri yoluyla toplanan veriler, söylem analizi ile incelenmiştir. Araştırma, söylem analizi yaklaşımlarından Foucaultcu söylem analizi ve eleştirel söylem analizinin bir sentezi olarak planlanmıştır. Bu araştırmanın bulguları, iktidar ilişkilerinin gözlemlenen tüm sınıflarda gerçekleştiğini, öğretmen ve öğrenciler arasındaki etkileşimlerde iktidarın farklı boyutlarda kullanıldığını göstermiştir. İktidarın öğretmenler ve öğrenciler arasında sürekli olarak yer değiştiren bir dinamik olduğu ve zaman zaman öğretmenin zaman zaman da öğrencilerin daha fazla hakim olduğu bir akış içinde gerçekleştiği anlaşılmıştır. Sınıf içi ilişkilerin sekiz ayrı iktidar süreciyle (gözetim, normalleştirme, manipülasyon, dağıtım, sınıflandırma, bireyselleştirme, bütünleştirme ve düzenleme) gerçekleştiği sonucuna ulaşılmış, öğrencilerin iktidara direniş davranışlarının çoğu zaman pasif ve kısa süreli, etkisiz tepkiler şeklinde olduğu gözlemlenmiştir. Bu sonuçlar yurt içinde yapılan benzer çalışmaların sonuçlarıyla paralellik göstermektedir. Araştırma sonuçlarından yola çıkarak, Foucault'nun panoptikon metaforuyla tarif ettiği iktidarın, günümüz eğitim kurumlarında hâlen görünür durumda olduğu söylenebilir. Foucault'nun tarif ettiğinin yanısıra çoğu durumda, okullarda bireyler tek bir noktadan, her an gözlendiklerini düşünmelerinin yanı sıra eğitim kurumlarında teknolojinin gözetim amacıyla kullanımıyla birlikte kendilerini daha farklı bir boyut kazanan daha derin bir gözetim ağının içinde bulmaktadırlar. Bu yapı içinde bireylerin günlük hayatlarında iktidarla kuşatılmış oldukları gerçeği Foucault'un düşündüğünün de ötesine geçmektedir. Bireylerin günlük yaşam pratikleri içine gizlenen iktidar ve sömürü ilişkilerini fark etmeleri oldukça zordur. Bu çalışmanın, öğrenci ve öğretmenlerin içinde bulundukları iktidar süreçleri hakkında düşünmeleri ve bunu fark etmeleri için bir katkı sağlayacağı düşünülmektedir.
Özet (Çeviri)
This research is a qualitative study that aims to analyze the power processes in teacher-student interactions in the classroom. In this framework, it is attempted to understand how power processes are realized in the classroom, how they are used, how resistance to power is experienced, and how power relations are related to social categories. The main subjects in educational institutions are teachers and students. For this reason, this research seeks to understand power relations in schools by focusing on classroom practices; power practices are sought in teacher and student interactions. Thus, the manifestations of power relations in the classroom are described at the micro level. Taking Michel Foucault as the starting point, the research draws on critical education literature and the views of thinkers who explain the power-education relationship with reproduction theories. The research was conducted in four different classrooms of a primary school in the city center of Diyarbakır in the 2023-2024 academic year. The data collected through classroom observations and teacher interviews were analyzed through discourse analysis. The research was planned as a synthesis of Foucauldian discourse analysis and critical discourse analysis. The findings of this study showed that power relations took place in all observed classrooms and that teachers and students used power in different dimensions. It was understood that power was realized in a continuously shifting flow between teachers and students, with the teacher having more power at times and the student having more power at other times. It was concluded that classroom relations were realized through eight different power processes (surveillance, normalization, manipulation, distribution, classification, individualization, integration and regulation), and it was observed that students' resistance behaviors to power were mostly passive and short-term, ineffective reactions. Based on the results of the research, it can be said that the power described by Foucault with the panopticon metaphor is still visible in today's educational institutions. Contrary to what Foucault describes, in most cases, individuals in schools not only think that they are being observed from a single point at all times, but they are also in a deeper surveillance network that has gained a different dimension with technology. Within this structure, individuals are surrounded by a power beyond what Foucault thought. It is very difficult for individuals to recognize the relations of power and exploitation hidden in their daily life practices. This study is thought to contribute to students' and teachers' thinking about and recognizing the power processes they are involved in.
Benzer Tezler
- Okul öncesi dönem çocuklarının akran ve öğretmen etkileşimlerinin bağlanma stilleri açısından değerlendirilmesi
Evaluation of preschool children's peer and teacher interactions in terms of attachment styles
MELTEM AKBURAK
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
Eğitim ve ÖğretimAnkara Üniversitesiİlköğretim Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. EGE AKGÜN
- Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının kültürlerarası farkındalıkları ve iletişim becerileri arasındaki ilişkinin incelenmesi
Investigation of the relationship between intercultural awareness and communication skills of social studies teacher candidates
GÜLİN KAZAZİ ALPER
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Eğitim ve ÖğretimMuğla Sıtkı Koçman ÜniversitesiTürkçe ve Sosyal Bilimler Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. İBRAHİM GÜNER
- Gender-bias in student-teacher interactions and its effect on reproduction of gender roles in the clasroom
Öğretmen öğrenci etkileşiminde toplumsal cinsiyet rollerinin sınıfta yeniden üretilmesine etkisi
YEŞER TORUN
Yüksek Lisans
İngilizce
2002
Eğitim ve ÖğretimOrta Doğu Teknik ÜniversitesiKadın Çalışmaları Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. CENNET ENGİN DEMİR
- İngilizceyi anadil ve yabancı dil olarak konuşan öğretmenler arasında öğretim davranışları ve sınıf içi iletişim farklılıklarının incelenmesi
An analysis of teaching practices and classroom interaction of native and non-native teachers of English
TUĞÇE AKYOL
Yüksek Lisans
İngilizce
2014
Eğitim ve ÖğretimAkdeniz ÜniversitesiYabancı Dil Öğretimi Ana Bilim Dalı
ÖĞR. GÖR. SİMLA COURSE
- Eğitimde verilen geribildirim türleri ve Türkçe eğitiminde öğretmenlerin geribildirim verme durumları
Types of feedback in education and status of giving feedback of teachers in Turkish educati̇on
RAHİME ŞENTÜRK
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Eğitim ve ÖğretimErciyes ÜniversitesiTürkçe Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ALİ GÖÇER