Bir entegre havza yönetim aracı olarak havza sürdürülebilirlik indeksinin (WSI) Türkiye'ye uygunluğunun değerlendirilmesi: Akarçay Havzası örneği
Evaluation of the suitability of the watershed sustainability index (WSI) as an integrated basin management tool for Türkiye: The case of Akarçay Basin
- Tez No: 905800
- Danışmanlar: PROF. DR. AYSEL ÇAĞLAN GÜNAL
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Çevre Mühendisliği, Environmental Engineering
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Gazi Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Çevre Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 116
Özet
Su kaynaklarının sürdürülebilir kullanımı hayatın devamlılığı için elzemdir. Gelecek kuşakların da ihtiyaçlarını karşılayabilmesine olanak sağlayarak suyun sürdürülebilir kullanımı amacıyla, özellikle 90'lı yıllardan sonra entegre su kaynakları yönetimi başta olmak üzere çeşitli yaklaşımlar ortaya konmuştur. Sürdürülebilirliği ölçmek üzere çok sayıda indeks geliştirilmiştir. Bu indekslerde genellikle konunun sadece çevre veya ekonomik yönleri ele alınmıştır. Ancak sürdürülebilirlik ekonomik, çevresel ve sosyal boyutların birlikte ve dengeli şekilde işlemesi ile sağlanabilir. UNESCO tarafından geliştirilen Havza Sürdürülebilirlik İndeksi (WSI); hidroloji, çevre, yaşam şartları ve politika konularını (HELP) mevcut baskılar ve bu baskılara verilen politika yanıtları ile birlikte tek bir toplu göstergede ele almaktadır. WSI, iklim değişikliği de dâhil olmak üzere çeşitli etkiler altında, farklı zaman dilimlerinde ve senaryolarda havza sürdürülebilirliğinin karşılaştırmalı ölçümlerini sağlaması açısından diğer indekslere kıyasla bir avantaj sağlamaktadır. Ayrıca daha sade ve anlaşılabilir olması nedeniyle, havzadaki tüm paydaşlara ve karar vericilere planlama ve karar verme süreçlerinde yardımcı olabilir. Bu tez çalışmasında; WSI'nın Türkiye'de bir entegre havza yönetim aracı olarak kullanmak üzere uygun olup olmadığı araştırılmıştır. Bu amaçla; hem ülkemizin 25 nehir havzası arasında nispeten küçük havzalardan biri olması, hem de mevcut proje sonuçlarının veri olarak kullanılabilmesi nedeniyle Akarçay Havzasında WSI uygulanmıştır. Çalışma sonucunda WSI'ya göre Akarçay Havzası'nın 0,65 değeri ile“orta”sürdürülebilir olduğu belirlenmiştir. Sonuçlar; havzanın sürdürülebilirliğini sağlamak için, karar verici ve politika üreticiler açısından öncelikli olarak havzada kişi başına düşen su miktarının arttırılması, havzanın ortalama 5 Günlük Biyolojik Oksijen İhtiyacı (BOİ5) değerinin azaltılması ve kişi başına düşen Gayrisafi Yurtiçi Hasılanın arttırılması yönünde çalışmalar yapılması gerektiğini ortaya koymaktadır. Çalışma sonuçlarının Akarçay Havzası Nehir Havza Yönetim Planı sonuçları ile uyumlu olduğu tespit edilmiş ve WSI'nın“Politik Yanıt”parametresinde değişiklik yapılarak, ülkemizin diğer havzalarında da benzer çalışmanın tekrarlanması sonrasında bir sürdürülebilirlik indeksi olarak kullanılabileceği değerlendirilmiştir.
Özet (Çeviri)
Sustainable use of water resources is essential for the continuity of life. In order to ensure the sustainable use of water in order to use water while ensuring that future generations can meet their needs, especially after the 90s, various approaches such as integrated water resources management have emerged. Many indices have been developed to measure sustainability. These indices usually address only the environmental or economic aspects of the issue. However, sustainability can be achieved through the combined and balanced functioning of economic, environmental and social dimensions. The Watershed Sustainability Index (WSI), developed by UNESCO, addresses hydrology, environment, livelihoods and policy issues (HELP) together with current pressures and policy responses to these pressures in a single combined indicator. WSI provides an advantage over other indices in terms of providing comparative measurements of basin sustainability under various impacts, including climate change, in different time periods and scenarios. In addition, since it is simpler and more understandable, it can help all stakeholders and decision-makers in the basin in planning and decision-making processes. In this thesis study, the suitability of WSI for use as an integrated basin management tool in Turkey was investigated. For this purpose, WSI was applied to the Akarçay Basin because it is one of the relatively small basin among 25 river basins of Türkiye and the current project results can be used as data. As a result of the study, according to the WSI, the sustainability of the Akarçay Basin was determined to be at a“medium level”with a value of 0,65. The results show that in order to ensure the sustainability of the basin, studies should be carried out by decision makers and policy makers to firstly increase the amount of water per capita in the basin, to reduce the average 5-day Biological Oxygen Demand (BOD5) of the basin and to increase the Gross Domestic Product per capita. It was determined that the results of study were consistent with the results of the Akarçay Basin River Basin Management Plan and it was evaluated that the WSI could be used as a sustainability index after changing the“Political Response”parameter of the WSI and repeating similar studies in other basins of Türkiye.
Benzer Tezler
- An assessment of 'basin conservation plan' as a tool for ecological resilience of socio-ecological systems: Case of Eğirdir Basin
Sosyo-ekolojik sistemlerin ekolojik dayanıklılığında bir araç olarak 'havza koruma planı'nın irdelenmesi: Eğirdir Havzası örneği
EREN ÇAĞDAŞ BİLGİÇ
Yüksek Lisans
İngilizce
2018
Şehircilik ve Bölge Planlamaİstanbul Teknik ÜniversitesiŞehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AZİME TEZER
- Integrated river basin management: A case of Büyük Menderes river basin
Entegre nehir havza yönetimi: Büyük Menderes nehir havzası örneği
ÇİĞDEM ÖZONAT
Yüksek Lisans
İngilizce
2013
Şehircilik ve Bölge PlanlamaOrta Doğu Teknik ÜniversitesiŞehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. EMİNE YETİŞKUL ŞENBİL
- Relationship between watershed management and spatial planning in terms of sustainable development
Sürdürülebilir kalkınmada su havzası yönetimi ve mekansal planlama ilişkisi
SAHAR POUYA
Doktora
İngilizce
2021
Şehircilik ve Bölge Planlamaİstanbul Teknik ÜniversitesiŞehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HANDAN TÜRKOĞLU
- An Evaluation of statistical data analysis method for water quality assesment
Su kalitesi belirlenmesi için istatistiksel veri analiz metodlarının değerlendirilmesi
MURAT MERİÇ
Yüksek Lisans
İngilizce
1998
Çevre Mühendisliğiİstanbul Teknik ÜniversitesiÇevre Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. BİLSEN BAYKAL
- Havza planlaması ve yönetimi: Trabzon değirmendere havzası örneği
Basin planning and management: A case study of Trabzon degirmendere basin
EMİN TAŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2014
İnşaat MühendisliğiKaradeniz Teknik Üniversitesiİnşaat Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ÖMER YÜKSEK