Türkçe ve Kırgızcada hal şekilleri ve ilgeçler
Case suffixs and prepositions in Turkish and Kyrgyz
- Tez No: 906001
- Danışmanlar: PROF. DR. ÖZLEM DENİZ YILMAZ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Marmara Üniversitesi
- Enstitü: Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Türk Dili Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 205
Özet
Bu çalışmada eş zamanlı bakış açısıyla Türkçe ve Kırgızcada hal şekilleri ve ilgeçler ele alınmaktadır. Türkçe ve Kırgızcada nesne ile nesne veya nesne ile eylem ya da olay arasındaki bağıntıları bildiren araçlar, adlık (ad soylu sözcük birimleri) çekimi dizgesinde hal şekilleri ve ilgeçlerdir. Sözü edilen bu araçlar ise biçim bilimi alt dizgesine ait birimlerdir. Çalışmada Türkçe ve Kırgızcada nesne ile nesne veya nesne ile eylem ya da olay arasında bağıntı kurmaya yarayan hal şekilleri ve ilgeçlerin anlamları formüle edilmekte, sahip oldukları anlam vasıtasıyla ilettikleri anlatılan/anlatılanlar tespit edilmektedir. Adlık dizgesinde yer alan biçim bilimsel (morfolojik) araçlar olan her bir hal ulamı şekli, nesnenin, diğer bir nesne, eylem veya olayla ilgili bağıntıları bildirmekten sorumludur. Adlık dizgesinde aynı işlevi gören başka araçlar da vardır: Bunlar, sözcük birimi sınıflandırıcı alt dizgenin bünyesinde bulunan yardımcı leksem türlerinden biri olan ilgeçlerdir (edatlar, son takılar). İlgeçler de, nesnelerin başka nesne, eylem ya da olaylarla türlü türlü bağıntılarını dile getirirler. Çalışmada ilgeçler, birincil ve ikincil ilgeçler olmak üzere ikiye ayrılarak ele alınmaktadır. Başka, doğru, gibi, göre, için, ile gibi ismin gövde şekli, ismin yönelme hali şekli ya da çıkma hali şekliyle işlev gören ilgeçler, birincil ilgeçler; alt+, arka+, hakk+, ön+, saye+ gibi sadece isim tamlamaları ya da kişi zamirleriyle kurulan tamlamalarda“tamlanan”görevinde iyelik ulamı ve yönelme, bulunma veya çıkma hali şeklinde işleyen sözcük birimleri olup artık bağımsız anlamını yitirip yardımcı anlamlı sözcük birimi olan dil araçları ise ikincil ilgeçlerdir. Akraba anlama sahip dil araçları olan hal ulamı şekilleri ile ilgeçleri birbirinden ayıran unsur, ilgeçlerin sözcük birimsel (leksik), hal şekillerinin ise biçim bilimsel araçlar olmasıdır.
Özet (Çeviri)
In this study, the case forms and prepositions in Turkish and Kyrgyz is analyzed from a synchronic perspective. In Turkish and Kyrgyz, case forms and prepositions are used to indicate the relation between an object and an object or between an object and an action. These categories are units belonging to the morphology substring. These relation-indicating units are found both in the noun system (noun-derived lexical units) and in the verb system. In this study, the meanings of the case forms and prepositions, which are used to establish a relation between object and object or object and action in Turkish and Kyrgyz, are formulated, and what they convey through their meanings is determined. In the nominalization system, case forms and prepositions report the relations related to action. Each case form is responsible for reporting the relation of an object to another object, action or event. The lexeme classifier substring also includes one of the auxiliary lexeme types, the preposition (preposition, suffix). Prepositions are devices that express various kinds of relations of objects to other events. In the study, prepositions are divided into two as primary and secondary prepositions. Prepositions such as another, right, like, according to, for, with, which function as the stem form of the noun, the accusative case form of the noun or the accusative case form of the noun, are primary prepositions; possessive gerunds such as alt+, arka+, hakk+, ön+, saye+, which function only as the“complement”in noun phrases or phrases formed with personal pronouns, and lexical units that function as the accusative, accusative or accusative case, and language tools that have lost their independent meaning and become auxiliary meaningful lexical units are secondary prepositions. What differentiates prepositions and case forms, which are related forms with related meanings, is that prepositions are lexical, while case forms are morphological tools.
Benzer Tezler
- Kırgız yazarı Tölögön Kasımbekov'un 'Sıngan Kılıç' romanındaki fiillerin durum ekli tamlayıcıları
Use of cases suffi̇xesof the verbs i̇n the Kyrgyz noveli̇st Tölögön Kasımbekov's novel Syngan Kylych
SERKAN ETİLER
Yüksek Lisans
Türkçe
2014
Türk Dili ve EdebiyatıFatih ÜniversitesiÇağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. KALMAMAT KULAMSHAEV
- Kitle iletişim araçlarının ulusal kimlik oluşturmadaki rolü: Kırgızistan örneği
Массалык маалымат каражаттарынын улуттук аң сезим жараттуудагы ролу:кыргызстандын мисалында
ELFESİYA SENCER
Yüksek Lisans
Türkçe
2014
İletişim BilimleriKırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesiİletişim Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET KÜÇÜKKURT
- Türkçe ve Kırgızcada 'El' ile ilgili deyimlerin karşılaştırılması
Comparative analysis of idioms about 'Hand' in Turkish and Kyrgyz languages
GÜLSÜN BETÜL HAKAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2011
Türk Dili ve EdebiyatıKırgızistan-Türkiye Manas ÜniversitesiTürkoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. BURUL SAGYNBAEVA
- Türkçe ve Kırgızcada eylemlerin üye yapısına ilişkin bir karşılaştırma
Argument structure of verbs in Kyrgyz and Turkish
RAKHAT ABDIEVA
Yüksek Lisans
Türkçe
2009
DilbilimAnkara ÜniversitesiDilbilim Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. SELÇUK İŞSEVER
- Türkçe-Kırgızca kalıp sözlerin psikolojik ve kültürel boyutunun incelenmesi
The investigation of psychological and cultural dimension of Kyrgyz Turkish stereotype words and their place in education
TURAN AYDIN
Yüksek Lisans
Türkçe
2010
Eğitim ve ÖğretimKırgızistan-Türkiye Manas ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. KADİYAN BOOBEKOVA