Geri Dön

Hanefî ceza hukukunda aklî istidlâl

Rational reasoning in Hanafi penal jurisprudence

PDF İndir

  1. Tez No: 906781
  2. Yazar: İBRAHİM DEMİRCAN
  3. Danışmanlar: DOÇ. DR. AHMET AYDIN
  4. Tez Türü: Doktora
  5. Konular: Din, Hukuk, Religion, Law
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 2024
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: İzmir Katip Çelebi Üniversitesi
  10. Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
  13. Sayfa Sayısı: 266

Özet

İslam hukukunda nasların hükme delâleti; kati ve zannî olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. Hükme delâleti zannî olan naslar bu zannîliğin verdiği esneklik sayesinde hüküm üretiminde aklî istidlâlin kullanımını mümkün hale getirmektedir.“İstidlâl”kavramı mütekellim usulcüler tarafından çeşitli anlamlarda kullanılmıştır. İlk dönemlerde daha çok“delil talep etmek, delili araştırmak”şeklinde sözlük anlamıyla kullanılan istidlâlin; kıyas, içtihat ve istinbatla eş anlamlı kullanımlarına da rastlamak mümkündür. İmâmü'l-Harameyn el-Cüveynî (ö. 478/1085) ile birlikte ise istidlâlin kavramsal bir hüviyet kazanarak edille-i erbaâ (kitap, sünnet, icma ve kıyas) dışında beşinci şer'i bir delil kabul edildiği görülmektedir. Hanefi hukukçular ise istidlâl kavramını sözlük anlamıyla kullanmaktadırlar. Onlar mütekellim usulcüler gibi istidlâli beşinci bir delil kabul etmezler. Zira Hanefi usulünde sahih-fasit istidlâl ayırımı bulunmaktadır. Hanefilere göre lafzın delalet yolları dışında kalan istidlâller fasit istidlâl olarak kabul edilmektedir. Mütekellim usulcülerin beşinci delil kabul ederek kullandıkları istidlâl de lafzın delalet yolları dışında kaldığından Hanefî usulüne göre fasit istidlâl olarak değerlendirilmektedir. Diğer taraftan Hanefilerin ceza hukuku gibi hassas bir alanda mütekellim usulcülerin kullanımına uygun bir şekilde istidlâli kullandıkları görülmektedir. Çalışmada ceza hukuku bağlamında Hanefi hukukçuların had, öldürme ve yaralama (kısas) suçlarında kullandıkları aklî istidlâl metodu ele alınmaktadır. Bu bağlamda çalışma Hanefi ceza hukukunda aklın hüküm üretiminde nakle göre konumu; suçun sübut veya şekil şartlarında bulunan eksiklik, suç faili, mağdur, suçun işlendiği zaman, ehliyet arızaları ile suç aletinin cezai mesuliyete etkisi, öldürme ve yaralama (kısas)suçlarının cezasının infazında kullanılacak aletin belirlenmesi gibi hususlarda aklın rolünüele almaktadır.“Hanefî Ceza Hukukunda Aklî İstidlâl”başlıklı bu çalışma giriş, üç ana bölüm ve sonuç kısmından oluşmaktadır. Giriş kısmında araştırmanın amacı, kapsamı, kaynakları gibi konular yer almaktadır. Birinci bölüm konumuzun daha iyi anlaşılmasına katkı sunacağını düşündüğümüz“akıl”ve“istidlâl”kavramlarına gelenekte yüklenen anlamlar ve kavramsal çerçeveye ayrılmıştır.İkinci bölümde öldürme ve yaralama (kısas) suçlarındacezanın tespiti bağlamında verilen hükümlerin dayanağı olarak aklın etkinliği örnek hüküm ve olaylar çerçevesinde ele alınmıştır. Üçüncü bölümde isehad suçlarına verilecek cezanın tespitinde etkili olan aklî istidlâllere yer verilmiştir.

Özet (Çeviri)

In Islamic law, the texts indicate the ruling; It is divided into two: definitive and speculative. The texts that have a presumptive indication of judgment make it possible to use rational inference in the production of judgments, thanks to the flexibility provided by this presumption. The concept of“istidlal”was used in various meanings by mutekellim methodologists. In the early periods, istidlal was used in the dictionary meaning of“requesting evidence, searching for evidence”; It is also possible to encounter synonymous uses of qiyas, ijtihad and istinbat. It is seen that with Imamu'l-Harameyn al-Cüveynî (d. 478/1085), inference gained a conceptual identity and was accepted as the fifth religious evidence other than edille-i erbaâ (book, sunnah, ijma and qiyas). Hanafi jurists, on the other hand, use the concept of istidlal in its dictionary sense. They do not accept inference as a fifth evidence, like the mutakallim proceduralists. Because in the Hanafi method, there is a distinction between sahih and false inference. According to Hanafis, inferences that fall outside the means of indication of the wording are considered as vicious inferences. The inference used by mutekellim methodologists by accepting it as the fifth evidence is also considered as a false inference according to the Hanafi method, since it is outside the means of indicating the wording. On the other hand, it is seen that Hanafis use inference in a sensitive field such as criminal law, in accordance with the use of mutakallim proceduralists. In the study, the rational method of inference used by Hanafi jurists in the crimes of hudud, killing and wounding (qisas) is discussed in the context of criminal law. In this context, the study examines the position of reason in Hanafi criminal law compared to narration in the production of judgments; It deals with the role of mind in matters such as the deficiency in the concrete or formal conditions of the crime, the perpetrator of the crime, the victim, the time when the crime was committed, driver's license failures and the effect of the criminal tool on criminal liability, and the determination of the tool to be used in the execution of the punishment of killing and wounding (retaliation). This study titled“Rational Inference in Hanafi Criminal Law”consists of an introduction, three main chapters and a conclusion. The introduction section includes topics such as the purpose, scope and sources of the research. The first chapter is devoted to the meanings and conceptual framework traditionally attributed to the concepts of“reason”and“inference”, which we think will contribute to a better understanding of our subject. In the second part, the effectiveness of the mind as the basis of the judgments given in the context of determining the punishment in killing and wounding (retaliation) crimes is discussed within the framework of sample provisions and events. In the third chapter, the rational inferences that are effective in determining the punishment to be given for hadd crimes are included.

Benzer Tezler

  1. Tez No

    72391

    İslam Ceza Hukukunda suç ve cezalarda kıyas

    Analogy (qiyas) in the crimes and penaltien in the Islamic Criminal Law

    FAZLI ARSLAN

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    1998

    DinAnkara Üniversitesi

    Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. İBRAHİM ÇALIŞKAN

  2. Tez No

    451788

    İslam Ceza Hukukunda fail ve mağdur olarak çocuğun durumu

    The position of a child as a perpetrator or a agrieved person according to Islamic Penal Law

    ÜZEYİR KÖSE

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2017

    DinKahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi

    Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. NURİ KAHVECİ

  3. Tez No

    542925

    İslam Ceza Hukukunda infaz

    The execution in Islamic Criminal Law

    MUSTAFA ÖZGÜR

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2019

    DinSüleyman Demirel Üniversitesi

    Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. HALUK SONGUR

  4. Tez No

    427271

    İslam Ceza Hukukunda hükümlerin yer bakımından uygulanması

    Implementation of provisions in respect of place in İslamic Criminal Law

    MEHMET EMİN ÖRNEK

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2015

    DinYüzüncü Yıl Üniversitesi

    Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. SAHİP BEROJE

  5. Tez No

    376460

    Osmanlı Ceza Hukukunda teori ve pratik: III. Mehmet Döneminde (1595-1603) asilik ve haydutluk

    Doctrine and practice in Ottoman Criminal Law: Rebellion and brigandage during Mehmet III's reign (1595-1603)

    VANESSA ROSE DE OBALDIA

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2014

    DinMarmara Üniversitesi

    Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. BİLAL AYBAKAN

Geri Dön