Cessâs ve kurtubî tefsirlerinde ahkam âyetlerinin mukayeseli değerlendirilmesi(ceza hukuku örneği)
Comparative evaluation of the ayahs of ahkam in cessas and qurtubi exegesis (criminal law example)
- Tez No: 949588
- Danışmanlar: DOÇ. DR. ABDÜLKADİR TEKİN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Din, Religion
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Amasya Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 113
Özet
Bu çalışma, klasik dönem İslam ceza hukukunun ahkâm tefsiri bağlamında nasıl yorumlandığını, Hanefî âlim el-Cessâs (ö. 370/981)'ın“Ahkâmü'l-Kur'ân”ı ile Mâlikî âlim el-Kurtubî (ö. 671/ 1273)'nin“el-Câmi' li-ahkâmi'l-Kur'ân”eserleri üzerinden mukayeseli bir şekilde incelemektedir. Çalışmada özellikle zina, kazf, sirkat, hırâbe ve bağy gibi temel ceza hukukuna konu olan suçlar ele alınmış, bu suçlara dair ahkâm âyetlerinin iki farklı mezhep ve tefsir geleneği bağlamında nasıl yorumlandığı analiz edilmiştir. Cessâs'ın Hanefî metodolojisi çerçevesinde aklî delilleri öne çıkaran sistematik yaklaşımı ile Kurtubî'nin daha hikmet odaklı, bağlamsal ve mezhepler arası görüşlere açık yorum yöntemi karşılaştırmalı olarak değerlendirilmiştir. Çalışma, metinler arası karşılaştırmalı analiz yoluyla müfessirlerin ceza hukukuna dair yorumlarını sistematik biçimde incelemektedir. Bu yöntem sayesinde iki müfessirin yalnızca fıkhî yorumları değil, aynı zamanda yaşadıkları dönemin sosyal, siyasî ve ilmî bağlamlarının tefsirlerine etkisi de göz önünde bulundurulmuştur. Zina, kazf, hırsızlık, hirâbe ve bağy gibi had suçlarının yanı sıra kısas, diyet ve tazir cezalarıyla ilgili âyetlere yaklaşımları karşılaştırılmış, aralarındaki yorum farkları ortaya konulmuştur.Çalışmada hamr (içki) ve irtidat (dinden dönme) gibi suçlar ise kapsam dışı bırakılmıştır. Bunun temel gerekçesi, bu suçlara dair Kur'ân-ı Kerim'de yer alan hükümlerin doğrudan ve açık hükümlerle değil, dolaylı atıflar veya sünnet temelli uygulamalar üzerinden şekillenmiş olmasıdır. Bu nedenle, çalışma ceza hukukunun doğrudan ahkâm âyetleriyle düzenlenmiş suçlarıyla sınırlandırılmıştır. Çalışmamız, klasik dönem tefsir geleneğinde ceza hukukunun nasıl yorumlandığını ortaya koyarken, mezhepler arası yaklaşım farklarının yöntemsel ve içeriksel düzeydeki yansımalarını da tespit etmektedir. Cessâs'ın normatif-fıkhî içtihat yöntemi ile Kurtubî'nin daha kapsayıcı ve bağlamsal yaklaşımı arasındaki farklar, yalnızca tarihsel bir karşılaştırma sunmamakta, aynı zamanda günümüz İslam hukuk düşüncesine katkı sağlayacak zengin bir metodolojik perspektif de sunmaktadır.
Özet (Çeviri)
This study comparatively examines how classical period Islamic criminal law was interpreted within the context of the tafsir of ahkam verses, through the works“Ahkâmü'l-Kur'ân”by the Hanafi scholar al-Jassas (d. 370/981) and“el-Câmi' li-ahkâmi'l-Kur'ân”by the Maliki scholar al-Qurtubi (d. 671/1273). The study specifically addresses fundamental criminal law offenses such as zina, qadf, sirqa, hırâba, and bağy. It analyzes how the ahkam verses related to these crimes were interpreted within the framework of two different madhhab and tafsir traditions. The systematic approach of Jassas, which highlights rational proofs within the Hanafi methodology, is comparatively evaluated with Qurtubi's more hikma-oriented, contextual, and inter-madhhab-inclusive method of interpretation. The study systematically examines the interpretations of the mufassirûn on criminal law through intertextual comparative analysis. This method allows for the consideration of not only the fiqhî interpretations of the two mufassirūn but also the influence of the social, political and intellectual contexts of their respective eras on their tafsîrât. In addition to hadd punishments such as zinâ, qaḏf, sirqa, hirâba, and baġy, their approaches to verses concerning qisâs, diya, and tazîr are compared, revealing the differences in their interpretations.In the study, offenses such as khamr (intoxicants/alcohol) and irtidâd (apostasy) have been excluded from the scope. The primary reason for this is that the injunctions in the Quran regarding these offenses are not based on direct and explicit rulings but rather on indirect references or Sunnah-based practices. Therefore, the study is limited to crimes that are directly regulated by the ahkam verses of criminal law. Our study, while revealing how criminal law was interpreted within the classical period tafsir tradition, also identifies the reflections of inter-madhhab differences at the methodological and content-related levels. The distinctions between al-Jassas's normative-fiqhî ijtihâd method and al-Qurtubi's more comprehensive and contextual approach not only offer a historical comparison but also provide a rich methodological perspective that can contribute to contemporary Islamic legal thought
Benzer Tezler
- أثر المذهبية الفقهية في تفسير آيات الأحكام - سورة النور نموذجاً
Nur Suresi bağlamında ahkam ayetlerinin tefsirinde fıkhi mezheblerin etkisi
BAHA EDDİN ALJASEM
Yüksek Lisans
Arapça
2015
DinKahramanmaraş Sütçü İmam ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. AHMET ABAY
- Ahkâm tefsirlerinde kırâat farklılıkları el-Cessâs'ın Ahkâmu'l-Kur'ân ve el-Kurtubî'nin el-Câmi'li Ahkâmi'l-Kur'ân örnekleri
Differences in recitation in Ahkâm commentary al-Cessâs's Ahkâmu'l-Qur'an and examples of al-Qurtubi's al-Câmi'li Ahkâmi'l-Qur'an
YUSUF ZİYA KURTULUŞ
Doktora
Türkçe
2023
Dinİnönü ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ABDURRAHMAN KASAPOĞLU
- Ahkamü'l Kur'an adlı eseri bağlamında Hamdi Döndüren'in tefsir metodu
Hamdi Döndüren's method of interpretation in the context of Ahkamu'l Qur'an
HAMİDE YİĞİT
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
DinGümüşhane ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MUSTAFA KAYHAN
- Cessâs'ın 'Ahkâmü'l Kur'ân' ve Kurtubî'nin 'El-Câmi'u li-Ahkâmi'l Kur'ân' adlı eserlerinde Talâk sûresi'nin tefsiri
Surah Talaq from the tafsir called 'Ahkâmü'l Kur'ân' of cessâs and 'El-Câmi'u li Ahkâmi'l Kur'an' of Kurtubî
MAKBULE ALTINAY DURAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
DinAğrı İbrahim Çeçen ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ EKREM KOÇ
- Et-Tefsîru'l-Mazharî'de ahkâm âyetleri -Bakara ve Nisâ Sûreleri-
Ayat al-ahkam in the et-Tefsiru'l-Mazhari -Surah al-Baqara and Nisa-
ZÜLAL ATAR
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
DinBolu Abant İzzet Baysal ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ŞABAN KARASAKAL