İzmir, Yeşilova Höyük arkeolojik kazı alanından çıkarılan neolitik dönem seramik örneklerindeki lipit kalıntılarının GC-MS ile belirlenmesi
Determination of lipid residues in neolithic ceramic samples from the Yeşilova Höyük archaeological excavation area, İzmir, by GC-MS
- Tez No: 909187
- Danışmanlar: DOÇ. DR. İSMAİL TARHAN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Biyokimya, Biochemistry
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Selçuk Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Biyokimya Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Biyokimya Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 130
Özet
Sunulan bu tez çalışmasında İzmir, Yeşilova Höyük'te bulunan Neolitik (MÖ 10000-2200) döneme ait farklı gıda kalıntılarının bulunduğu tahmin edilen ve yüzey araştırması koleksiyonunda yer alan 50 adet amorf nitelikteki ve herhangi bir müzelik değere haiz olmayan sırsız seramik çanak-çömlek parçaları ile bu seramiklerin bulunduğu alandan 10 adet toprak örneği seçilmiş ve lipit ekstraksiyon metoduna tabi tutulup GC-MS cihazı ile lipit kalıntı analizi gerçekleştirilmiştir. Sahip olduğu avantajlardan dolayı tek adımdan oluşan ve Ülkemizin de içerisinde bulunduğu Güneydoğu Avrupa ve Orta Doğu bölgelerinden çıkarılan sırsız seramik eserlerdeki az seviyelerde olan lipit kalıntıları için de uygun olan asit katalizli direkt ekstraksiyon-metilasyon yönteminden faydalanılmıştır. Elde edilen sonuçlara göre çalışılan seramik parçalarından Y16, Y19, Y30, Y31-Y35, Y44 ve Y50'nin geviş getiren bir hayvanın karkas eti yağına benzer bir kalıntı içerdiği tespit edilmiştir. Ayrıca Y09, Y16, Y20, Y24, Y28, Y30-Y32, Y35, Y40 ve Y48 seramik örneklerinde de genel bir yorumlama olarak hayvansal yağlara ait olabilecek kalıntılar görülmüştür. Bunlardan Y16, Y30, Y31, Y32 ve Y35 hem geviş getiren bir hayvanın karkas eti yağı hem de hayvansal yağ grubunda yorumlandığından bu seramiklerin hayvansal kökenli gıdaları hazırlama, pişirme veya saklamada kullanılma ihtimali yüksek görünmektedir. Y12, Y18, Y29 ve Y42 seramiklerden elde edilen lipit kalıntıları daha çok geviş getiren bir hayvana ait yağ veya süt ürününe ait bir kalıntıya işaret etmektedir. Bu kalıntılar ayrıca Y06, Y07, Y26, Y39 ve Y43 örneklerinin de bulunduğu yeşil yapraklı bitkilere ait kalıntı grubunda da değerlendirilmiştir. Bu sonuca göre özellikle Y12, Y18, Y29 ve Y42 seramiklerinin hem süt ürünleri hem de yeşil yapraklı bitkilerin hazırlanmasında kullanılabilmiş olabileceğini göstermektedir. Y01, Y07, Y08, Y11, Y13, Y14, Y22, Y25, Y28 ve Y40 seramik örneklerindeki lipit kalıntıları daha çok bitkisel kaynaklı yağlar olarak değerlendirilmesine rağmen Y28 ve Y40 seramiklerindeki kalıntılar hayvansal kaynaklı yağlar grubunda da tespit edilmiştir. Bu durum bu kapların farklı kaynaklardan elde edilen gıdaların tüketildiği hususunda fikir vermektedir. Ayrıca Y07 seramiğine ait kalıntı yeşil yapraklı bitkilere ait grupta da değerlendirildiğinden bu seramiğin içerdiği lipit kalıntısının bitkisel olma ihtimali artmaktadır. Y20 ve Y23 seramiklerine ait lipit kalıntılarında baharat kaynaklı olma ihtimali yüksek biyomoleküller tespit edilmiştir. Bunlardan Y20 hayvansal yağlara ait grupta da değerlendirildiğinden bu seramiğin baharat kullanılan hayvansal kaynaklı bir gıda için faydalanıldığı düşünülmektedir. Y26 seramik örneğinde tespit edilen çam reçinesine ait kalıntı bu seramiğin çam reçinesi türevlerini içeren bir karışım ihtiva edebileceğini düşündürmektedir. Ayrıca Y26'nın yeşil yapraklı bitkiler grubunda da yorumlanıyor olması sahip olduğu lipit kalıntısının bitkisel olma ihtimalini güçlendirmektedir.
Özet (Çeviri)
In this thesis study, 50 amorphous unglazed ceramic pottery sherds in the survey collection and does not have any museum value, which are estimated to contain different food residues from the Neolithic period (BC 10000-2200) in Izmir-Yeşilova Höyük site and 10 soil samples selected from the area where these ceramics were found were subjected to the lipid extraction method and lipid residue analysis was carried out with the GCMS device. Due to its advantages, the acid-catalyzed direct extraction-methylation method, which consists of a single step and is also suitable for low levels of lipid residues in unglazed ceramic artifacts extracted from the Southeastern Europe and Middle East regions, including our country, was used. According to the results obtained, it was determined that Y16, Y19, Y30, Y31-Y35, Y44, and Y50, among the ceramic pieces studied, contained a residue similar to the carcass meat fat of a ruminant animal. In addition, as a general interpretation, residues that may belong to animal fats were seen in the Y09, Y16, Y20, Y24, Y28, Y30-Y32, Y35, Y40, and Y48 ceramic samples. Since Y16, Y30, Y31, Y32, and Y35 are interpreted as both the carcass meat fat of a ruminant animal and the animal fat group, it seems likely that these ceramics has been used in preparing, cooking or storing foods of animal origin. Lipid residues obtained from Y12, Y18, Y29, and Y42 ceramics indicate a residue belonging to a fat or dairy product of a ruminant animal. These residues were also evaluated in the residue group of green leafy plants, including samples Y06, Y07, Y26, Y39, and Y43. This result shows that especially Y12, Y18, Y29, and Y42 ceramics could be used in the preparation of both dairy products and green leafy plants. Although the lipid residues in the Y01, Y07, Y08, Y11, Y13, Y14, Y22, Y25, Y28, and Y40 ceramic samples are considered to be oils of vegetable origin, the residues in the Y28 and Y40 ceramics were also detected in the group of oils of animal origin. This gives an idea that foods obtained from different sources were consumed in these vessels. In addition, since the residue belonging to Y07 ceramic is also evaluated in the group belonging to green leafy plants, the possibility that the lipid residue contained in this ceramic is vegetal increases. Biomolecules with a high probability of spice origin were detected in the lipid residues of Y20 and Y23 ceramics. Since Y20 is also considered in the group of animal fats, it is thought that this ceramic was used for a food of animal origin using spices. The residue of pine resin detected in the Y26 ceramic sample suggests that this ceramic may contain a mixture containing pine resin derivatives. In addition, the fact that Y26 is also interpreted in the green leafy plants group strengthens the possibility that its lipid residue is vegetal.
Benzer Tezler
- İzmir kent merkezindeki prehistorik höyüklerin kültür turizmi açısından incelenmesi
Analysis of prehistoric mounds in İzmir city center in terms of cultural tourism
ELİF KURT
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
TurizmEge ÜniversitesiTurizm Rehberliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SERAP ÖZDÖL KUTLU
- İzmir Yeşilova Höyüğü kazıyıcı, kesici aletleri ve çekirdekleri
The scraper, blades and cores of İzmir Yeşilova Höyük
FİLİZ AY
- Yeşilova Höyüğü (İzmir) Neolitik Çağ Yontmataş Endüstrisi
Neolithic Chipped Stone Industry of Yesilova Höyük (Izmir)
BETÜL FINDIK
- Yeşilova Höyüğü çevresinde Neolitik-Tunç Çağ Dönemleri'nde evcil ve yaban domuzları bulgularına dair etnozoolojik çalışma
Ethnozoological study on the findings of domestic and wild boars in Yeşilova Höyük During Neolithic and Bronze Age
MISRA YANIK
- Ege Gübre yerleşimi Neolitik Dönem mimarisi
The architecture of the Ege Gübre Neolithic Settlement
SİDAR GÜNDÜZALP
Yüksek Lisans
Türkçe
2009
ArkeolojiÇanakkale Onsekiz Mart ÜniversitesiArkeoloji Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ASLI ERİM-ÖZDOĞAN