Arşiv belgeleri ışığında Osmanlı hanedan türbelerindeki dival işi sanduka pûşîdeleri (19. yüzyıl-20. yüzyılın başı)
Dival embroidered pûşîdes in Ottoman dynasty tombs in the light of archival documents (19th century-early 20th century)
- Tez No: 909497
- Danışmanlar: DOÇ. DR. GÖZDE SAZAK
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: El Sanatları, Güzel Sanatlar, Sanat Tarihi, Crafts, Fine Arts, Art History
- Anahtar Kelimeler: Osmanlı Devleti, pûşîde, türbe, sanduka, dival işi, kültürel miras, Ottoman Empire, pûşîde, tomb, coffin, dival embroidery, cultural heritage
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türkiyat Araştırmaları Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 554
Özet
Sandukalar üzerine kıymetli örtüler ya da ölen kişinin kıyafetlerinin konması, Türklerde İslamiyet öncesi dönemde de var olduğu bilinen bir uygulamadır. İslam dininin kabulünden sonra da görülen bu uygulama, estetik bakış açısının tezahürü olarak Osmanlı hanedan türbelerinde de sürdürülmüştür. Hanedan üyelerine ait sandukalar süsleme unsuru sayılabilecek çeşitli örtülerle kaplanmış, Kâbe-i Muazzama ve Mescid-i Nebevî gibi mukaddes sayılan mekânlar için hazırlanan örtüler ile çeşitli türde dokumalar sandukalar üzerine örtülmüştür.“Pûşîde”olarak tanımlanan bu örtüler içerisinde, hanedan üyelerinin sandukaları için özel hazırlanmış dival işi pûşîdeler, biçimleri, işçilikleri ve süsleme özellikleri ile ayrı bir grup oluşturmaktadır. Söz konusu dival işi pûşîdeler, genel bir değerlendirme ile 18, 19 ve 20. yüzyıllara tarihlenmektedir. Bununla birlikte günümüze ulaşan örneklerin çoğunluğu 19. yüzyıl ve 20. yüzyılın ilk çeyreğine aittir. Süsleme ve el sanatları açısından dönemlerinin en iyi temsilcilerinden olan bu eserler, üzerlerine işlenen ibarelerle de tarihî birer belge niteliği taşımaktadır. Dolayısıyla zamana yenik düşmeden önce kayıt altına alınmaları büyük önem arz etmektedir. Konu ile alakalı yeteri kadar yayın olmaması da kültür varlığımız olan bu eserler üzerine çalışmayı gerekli kılmaktadır. Tez çalışması kapsamında, yazılı ve görsel arşiv kaynakları ışığında sanduka pûşîdesi kavramı ve bu kavram içerisinde değerlendirilebilecek örtülerin genel bir çerçevesi çizilmiş; Osmanlı döneminden günümüze ulaşan dival işi pûşîde örnekleri, süsleme ve teknik özellikleri açısından incelenerek tarihî bağlamda değerlendirilmiştir.
Özet (Çeviri)
Placing valuable covers or the deceased's garments on coffin is a practice known to have existed among the Turks prior to the advent of Islam. Following the acceptance of Islam, this practice continued and was sustained in the Ottoman dynasty tombs as a reflection of aesthetic sensibilities. The coffins of members of the Ottoman dynasty were covered with various types of decorative covers, including those prepared for sacred sites such as the al-Kaʿba and al-Masjid al-Nabawī and a range of textiles were placed these coffins. Among these covers, the type referred to as dival embroidered pûşîde of specially crafted for the coffin of dynastic individuals, constitutes a distinct category by their shapes, craftsmanship and decorative features. The so-called dival emroidered pûşîdes are generally dated to the 18th, 19th and early 20th centuries. Nevertheless, the majority of extant examples date from the 19th century and the first quarter of the 20th century. These pûşîdes are not only exemplary of their periods in terms of decoration and craftsmanship but also serve as historical documents through the inscriptions they bear. Therefore, it is imperative to document these items before they deteriorate further. The paucity of scholarly publications on this topic underscores the necessity of studying these elements of our cultural heritage. This thesis, therefore, delineates the concept of the coffin pûşîde and the various covers that fall under this category based on written and visual archival sources. It provides an analysis of the dival embroidered pûşîde examples from the Ottoman period to the present, examining their decorative and technical attributes within a historical framework.
Benzer Tezler
- Bursa Muradiye Külliyesi türbelerinde gerçekleştirilen koruma ve onarım müdahalelerinin tarihsel arka planı
Historical background of the conservation and restoration interventions and approaches in Bursa Muradiye Complex tombs
SALİHA TUPAL YEKE
- Arşiv belgeleri ışığında Beylerbeyi ve Emirgan camileri
Beylerbeyi and Emirgan mosque in the ottoman archive
NEZİHA BEZCİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Sanat TarihiSakarya Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MEHMET MEMİŞ
- III. Mustafa'nın kızı Beyhan Sultan ve hayatı (1766-1824)
Mustafa III's daughter Beyhan Sultan and his life (1766-1824)
BURÇAK ERSÖZ
- Trabzon-Giresun-Gümüşhane eksenindeki ayan aileleri ve faaliyetleri (1750-1800)
The local notables families and their activities in Trabzon-Gi̇resun-Gümüşhane areas (1750-1800)
EMRE YÜRÜK
- Pertevniyal Valide Sultan'ın yazışmaları (1861-1883)
The letters of Pertevniyal Valide Sultan (1861-1883)
AYŞEGÜL SUBAŞI