Arkeolojik alanlarda insan kaynaklı risklere yönelik değerlendirme modeli: Anavarza Antik Kenti üzerine bir inceleme
An assessment tool for human-induced risks in archaeological sites- an evaluation on the Ancient City of Anazarbos
- Tez No: 909875
- Danışmanlar: PROF. DR. FAZİLET DUYGU SABAN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Mimarlık, Architecture
- Anahtar Kelimeler: Risk yönetimi, Kültürel miras, İnsan kaynaklı riskler, Anavarza Antik Kenti, Risk management, Cultural heritage, Human-induced risks, Ancient City of Anazarbos
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Çukurova Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Mimarlık Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 267
Özet
Bu çalışmada kültürel miras alanlarında insan kaynaklı risklerin önemli bir tehlike olduğu görülerek arkeolojik alanlarda gerçekleşen insan kaynaklı risklerin önemini, etkilerini ve çeşitlerini değerlendirmek ve Anavarza Antik Kenti özelinde elde edilen veriler ışığında bir insan kaynaklı risk değerlendirme modeli geliştirmek amaçlanmıştır. Bu amaçla ulusal kazı raporları, Adana Müzesi arşivi ve Çukurova Bölgesindeki kazı başkanları, Adana Müzesi müdürü, Adana Koruma Bölge Kurulu müdürü, Adana Rölöve ve Anıtlar Müdürü ve alan çalışması olarak seçilen Anavarza Antik Kenti ile iç içe olan Dilekkaya köyü sakinleri ile gerçekleştirilen anketler kullanılan ana materyallerdir. Tez kapsamında Analitik Hiyerarşi Süreci (AHS) ve Super Decisions programı analiz etmek üzere nicel veri oluşturmak amacıyla kullanılmıştır. AHS, her bir risk faktörünün birbirine göre ikili değerlendirmesinin yapılmasını sağlayan bir anket formu olarak düzenlenmiş ve elde edilen değerler“Super Decisions”programı kullanılarak analiz edilmiştir. Analiz sonucunda insan kaynaklı ana risk faktörleri, alt risk faktörleri ve ana risk faktörleri ile alt risk faktörlerinin karma değerlendirme sonuçlarını içeren üç farklı değer çizelgesi elde edilmiştir. Kazı raporlarından elde edilen sonuçlar da değerlendirilmiş ve kaçak kazının en tehlikeli risk olduğu tespit edilmiştir. Kazı başkanları ve kurum temsilcilerinin değerlendirme sonuçları alan çalışması olarak belirlenen Anavarza Antik Kenti'ne ait sonuçlarla karşılaştırıldığında; Anavarza Antik Kenti'nde kaçak inşaatın birinci derece öneme sahip risk faktörü olduğu ve diğer risk etkenlerinin önem sıralamasının değiştiği görülmüştür. Bu çalışma; insan kaynaklı risklerin önem sıralamasındaki değişikliklerin alanın yerleşim yeri ile ilişkisinden doğrudan etkilendiğini göstermektedir. Benzer şekilde arkeolojik alanın niteliği de risk etkenlerinin önem sıralaması ile bağlantılıdır ve risk yönetiminde izlenecek adımlara etki etmektedir. Bu tez çalışması sonucunda geliştirilen risk değerlendirme modeli ile alanda çalışma yapan uzmanların insan kaynaklı riskleri değerlendirmelerini sağlayacak bir föy oluşturulmuştur.
Özet (Çeviri)
In this study, following the determination of the human-induced risks that constitute significant danger for cultural heritage areas, it is aimed to evaluate the importance, effects and types of risks occurring within archaeological sites and to develop a risk assessment tool focusing on data gathered in the Ancient City of Anazarbos. Within this aim national excavation reports, archives of Adana Museum, questionnaires undertaken with leaders of excavations in Çukurova Region, directors of Adana Museum, Adana Regional Preservation Board and Adana Survey and Monuments Directorate, and the residents of Dilekkaya village nested with the Ancient City of Anazarbos which was chosen as a case were the main materials used for the study. The method adopted for the study comprised of the Analytical Hierarchy Process (AHP) and Super Decisions program aiming to obtain quantitative data to analyze. AHP was designed as a questionnaire form that allows each risk factor to be evaluated in pairs against each other, and the values obtained were analyzed using the“Super Decisions”program. As a result of the analysis, three different value tables were obtained, including the main human-induced risk factors, sub-risk factors, and the combined evaluation results of the main risk factors and sub-risk factors. The results obtained from the excavation reports were also evaluated and showed that illegal excavation was the most dangerous risk. When the evaluation results of the leaders of excavations and institution representatives were compared with the results gathered from the case study, it was observed that there were changes in the order of importance of illegal construction, which was the first-degree risk factor, and other risk factors in the Ancient City of Anazarbos. This study shows that the changes in the order of importance of human-induced risks are directly affected by the relationship of the archaeological area with the settlement. Similarly, the nature of the archaeological site is also related to the order of importance of risk factors and affects the steps to be followed in risk management. With the risk assessment tool that is created as a result of the study, an inventory sheet was produced that will help experts working in the field.
Benzer Tezler
- Risk assessment of archaeological heritage at territorial scale the case of Izmir metropolitan area
Arkeolojik kültür mirasının bölgesel ölçekte risk değerlendirmesi İzmir metropolitan alan örneği
SİBEL YILDIRIM ESEN
Doktora
İngilizce
2014
ArkeolojiOrta Doğu Teknik ÜniversitesiMimarlık Bölümü
YRD. DOÇ. DR. AYŞE GÜLİZ BİLGİN ALTINÖZ
PROF. DR. ÖMÜR BAKIRER
- Alan yönetim planı ve kentsel tasarım etkileşiminde yeni bir süreç önerisi: Priene antik kent örneği
A new process proposal for the interaction between site management plan and urban design: The case of Priene ancient city
FATMA ÇAĞLA ŞEVİK
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Şehircilik ve Bölge PlanlamaMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiŞehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ MELİH BİRİK
DOÇ. DR. YAŞAR DİLEK ERBEY
- Arkeolojik alanlarda afet risklerinin yönetimi için bir yöntem önerisi
A method proposal for the management of disaster risks in archaeological sites
AYSUN TOPALOĞLU UZUNEL
Doktora
Türkçe
2023
ArkeolojiYıldız Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ZEYNEP GÜL ÜNAL
- Assessing the impact of climate change on Euphrates and Tigris discharge using distributed hydrologic model
İklim değişikliğinin Fırat ve Dicle nehir akımları üzerindeki etkisinin dağılı hidrolojik modelle değerlendirilmesi
EMRE SALKIM
Yüksek Lisans
İngilizce
2024
Meteorolojiİstanbul Teknik ÜniversitesiMeteoroloji Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. YURDANUR ÜNAL
DOÇ. DR. MEHMET CÜNEYD DEMİREL
- Kentsel arkeolojik alanlarda afet risklerine karşı acil durum hazırlık süreçlerinin tanımlanması, Küçükyalı Arkeopark örneği
Definition of emergency preparation processes against disaster risks in urban archeological areas, case of Kucukyali archeopark
GÖKÇE KUZEY
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Şehircilik ve Bölge Planlamaİstanbul Teknik ÜniversitesiŞehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NURAN ZEREN GÜLERSOY