Erişkin bireylerde sağlık okuryazarlığının aşı davranışlarına olan etkisi ve aşılanma davranışına yön veren temel etkenlerin tanımlanması
Defining the impact of health literacy on vaccination behaviors and the main factors guiding vaccination behavior in adults
- Tez No: 910187
- Danışmanlar: PROF. DR. MİNE DURUSU TANRIÖVER
- Tez Türü: Tıpta Uzmanlık
- Konular: İç Hastalıkları, Internal diseases
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Hacettepe Üniversitesi
- Enstitü: Tıp Fakültesi
- Ana Bilim Dalı: İç Hastalıkları Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 105
Özet
Sağlık okuryazarlığı bireylerin sağlıkla ilgili etkili kararlar verebilmelerini sağlar. Kişinin kendi sağlığının farkında olması ve sağlığı korumak adına attığı adımlar, sağlık okuryazarlığı ile sağlıklı davranışlar arasındaki ilişkiyi göstermektedir. Aşılar en etkili halk sağlığı müdahaleleri arasında yer almasına rağmen, ülkemizde erişkin aşılanma oranları hedeflenenden düşüktür. Bu çalışma, erişkinlerde aşılanma davranışlarını etkileyen temel faktörleri belirlemek ve sağlık okuryazarlığının bu davranışlar üzerindeki etkisini değerlendirmek amacıyla yapılmıştır. Çalışmadan elde edilecek sonuçların, erişkin toplumun aşılanma oranlarını artırmaya yönelik politika ve uygulamalara katkı sağlaması hedeflenmektedir. Çalışmamızda Mayıs 2023 ile Nisan 2024 arasında Hacettepe Üniversitesi Erişkin Hastanesi Genel Dahiliye polikliniğine ayaktan başvuran hastaların genel sosyodemografik özellikleri, sağlık algıları, grip, pnömokok ve COVID-19 aşılanma durumları sorgulandıktan sonra katılımcıların genel sağlık okuryazarlıklarının değerlendirilebilmesi için Sağlık Okuryazarlığı Ölçeği-Kısa Form (HLS-SF12) ve aşılanma davranışlarının değerlendirilmesine yönelik Aşılanmanın Psikolojik Öncülleri (5C) ölçeği kullanılmıştır. Çalışmaya katılan 514 katılımcının sağlık okuryazarlığı indeks puanlarının ortanca değeri 30,5 (0-50) olarak hesaplanmıştır. 2021-2022 ve 2022-2023 arasında grip aşısı olma oranlarının sırasıyla %19,6 (n=101) ve %11,7 (n=60), herhangi bir zamanda en az bir doz pnömokok aşısı olma oranı %10,9 (n=56), en az bir doz COVID-19 aşısı olma oranı ise %87,4 (n=449) olarak saptanmıştır. Sağlık okuryazarlığı ile aşılanma durumu arasında anlamlı bir ilişki gözlemlenmemiştir. Doktorun aşı önerilerine uyum, grip aşılanmasında temel belirleyici olarak öne çıkmıştır. Sağlık durumu ve sağlık algısı, aşılara olan güveni önemli ölçüde etkilerken; doktorun aşı önerilerine uyum yüksek güven ve kolektif sorumluluk ile pozitif yönde, kısıtlama ve kayıtsızlık algısının ise negatif yönde ilişkisi görülmüştür. Güven ve kolektif sorumluluk duygusu, bireylerin grip ve COVID-19'a yönelik aşılama tercihlerini olumlu yönde etkileyen kritik unsurlar olarak öne çıkmıştır. Aşılara olan güven duygusunu ve aşılarla önlenebilecek hastalıklara dair toplumsal sorumluluk bilincini güçlendirmeye yönelik stratejiler toplumun aşı taleplerini artırabilir. Bu bağlamda, özellikle aşı kararsızlığı olan bireylerde doktorların aşı teşvikindeki rolü kritik önem taşımaktadır.
Özet (Çeviri)
Health literacy enables individuals to make effective health-related decisions. An individual's awareness of their health and the steps taken to protect it highlights the relationship between health literacy and healthy behaviors. Although vaccines are one of the most effective public health interventions, adult vaccination rates in our country remain low. This study aims to identify the main factors influencing vaccination behaviors in adults and to evaluate the impact of health literacy on these behaviors. The results obtained from this study are expected to contribute to policies and practices aimed at increasing vaccination rates within the adult population. In our study, the general sociodemographic characteristics, health perceptions, and vaccination statuses for influenza, pneumococcal, and COVID-19 vaccines were surveyed among patients attending the Internal Medicine outpatient clinic of Hacettepe University Adult Hospital between May 2023 and April 2024. To assess participants' health literacy and vaccination behavior, the Health Literacy Scale- Short Form (HLS-SF12) and the Psychological Antecedents of Vaccination (5C) scale were used. Among the 514 participants, the median health literacy index score was 30.5 (0-50). The influenza vaccination rates for the 2021-2022 and 2022-2023 seasons were 19.6% (n=101) and 11.7% (n=60), respectively. The rate of receiving at least one dose of the pneumococcal vaccine at any time was 10.9% (n=56), while the rate for at least one dose of the COVID-19 vaccine was 87.4% (n=449). No significant relationship was observed between health literacy and vaccination status. Adherence to physicians' vaccine recommendations emerged as a key determinant for influenza vaccination. While health status and health perception significantly influenced trust in vaccines, adherence to physicians' recommendations was positively associated with high confidence and a sense of collective responsibility, whereas perceptions of constraint and complacency were negatively associated. Confidence and collective responsibility emerged as critical factors positively impacting individuals' vaccination choices for influenza and COVID-19. Strategies aimed at strengthening trust in vaccines and fostering a sense of social responsibility regarding vaccine-preventable diseases may increase the demand for vaccines in society. In this context, the role of physicians in encouraging vaccination, especially among those who are hesitant, is critically important.
Benzer Tezler
- Erişkin bireylerde sağlık okuryazarlığının aşı karşıtlığı üzerindeki etkisi
The effect of health literacy on anti-vaccine in adults
ERHAN RIZAOĞULLARI
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2022
Aile HekimliğiSağlık Bilimleri ÜniversitesiAile Hekimliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MURAT ALTUNTAŞ
- 18-65 yaş arası bireylerde sağlık okuryazarlığının aşı karşıtlığı üzerindeki etkisi
The effect of health literacy on anti-vaccination in individuals between the age of 18-65
MUSTAFA MERCAN
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2024
Aile HekimliğiSağlık Bilimleri ÜniversitesiAile Hekimliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ÖZLEM POLAT
- Tip 2 diyabetli bireylerde komplikasyonlara yönelik bilgilendirme sonrası sağlık okuryazarlığının ve komplikasyon risk algısının incelenmesi
Investigation of HEALTH literacy and perception of complication risk after information on complications in individuals with TYPE 2 diabetes
ÖZLEM ÇAKMAK
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
HemşirelikEge Üniversitesiİç Hastalıkları Hemşireliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AYNUR TÜREYEN
- İnternet oyun okuryazarlığı ölçeğinin Türkçe uyarlama ve geçerlilik güvenilirlik çalışması
Turkish adaptation and validity and reliability study of the internet gaming literacy scale
FEHMİ BOYAR
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Bilim ve TeknolojiZonguldak Bülent Ecevit ÜniversitesiBeden Eğitimi ve Spor Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. TEVFİK CEM AKALIN
- Erişkin bireylerde çölyak hastalığı ile doğum şekli,anne sütü ve beslenmenin ilişkisi
The realtionship of celiac di̇sease and deli̇very method,breast milk and nutrition in adults
GULANA MURADOVA
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2023
İç HastalıklarıSağlık Bilimleri Üniversitesiİç Hastalıkları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. YASEMİN GÖKDEN