Heads to pots, ancestors to architecture: Skull cults in Europe and the Near East through the Palaeolithic and the Neolithic periods (C. 150,000 – 6,000 BC)
Kafalardan çanaklara, atalardan mimariye: Paleolitik ve Neolitik dönem boyunca Avrupa ve Yakın Doğu'da kafatası kültleri (C. 150,000 – 6,000 BC)
- Tez No: 910204
- Danışmanlar: DOÇ. DR. ÇİĞDEM ATAKUMAN, DOÇ. DR. ELİF SÜRER
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Arkeoloji, Archeology
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: İngilizce
- Üniversite: Orta Doğu Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Yerleşim Arkeolojisi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 992
Özet
Erken Holosen döneminde (yaklaşık M.Ö. 10,000-6,000) Yakın Doğu'da ortaya çıkan ve genellikle 'kafatası kültleri' olarak adlandırılan karmaşık ölüm sonrası ritüeller, Neolitik Dönem olarak bilinen önemli sosyo-ekonomik geçiş sürecinde toplumsal uyumu teşvik etmede ve toplumsal dönüşümü yönlendirmede kritik bir rol oynamıştır. Ancak, kafatası kültü ritüelleri genellikle Yakın Doğu Neolitik dönemine özgü, belirli bir zaman ve mekâna hapsedilmiş yerel bir olgu olarak ele alınmıştır ve öncül davranışların ortaya çıkışı ve bölgesel karşılaştırmalar hakkında fazla bilgi sunulmamıştır. Bu tez,“kafatası kültü”uygulamalarının daha geniş bir zaman diliminde (yaklaşık M.Ö. 150,000-6,000) ve özellikle Avrupa ve Yakın Doğu'yu kapsayan daha geniş bir coğrafyada gelişimini aydınlatarak, Yakın Doğu Neolitik kafatası kültü paketinde doruğa ulaşan belirli sembolik davranışların ve maddi kültür unsurlarının ortaya çıkışı ve evrimi hakkındaki bilgilerimizi genişletmeyi amaçlamaktadır. Bu hedefe ulaşmak için, 219 arkeolojik sit alanından demografik veriler, bedene yapılan uygulamalar, mezar bağlamları ve mezar eşyaları ile ilgili 132 özellik, çok yönlü istatistiksel analizler aracılığıyla incelenmiştir. Bu sonuçlar, ilgili teorik ve metodolojik çerçeveler ile iklimsel ve arkeogenetik verilerle bütünleştirilmiştir. Orta Paleolitikte önce çeşitli cenaze törenleri mevcut olabilir, ancak Homo sapiens (yaklaşık 130,000 yıl önce) ve Neandertaller (yaklaşık 70,000 yıl sonra) en erken tanımlanabilir mezar ritüellere sahiptir. Bu süre zarfında, aşı boyası, hayvan kafatasları, boynuzlar, kafatası odaklı aktiviteler ve mezar işaretleri gibi orijinal bir sembolik kod ortaya çıktı. Bu orijinal kod, temelde insana özgü bir grup yapılandırma davranışı olarak ortaya çıkmıştı ve muhtemelen atalara ve geçmişe yapılan referanslarla, mekan ve kimliklerin müzakeresi ile ilgiliydi. Gravettian Dönemi'nde, bu orijinal kod yeni maddi kültür öğeleri, örneğin figürinler, ile zenginleştirilmiş ve mezar alanlarının kulübeler, ocaklar ve ritüel çukurlarla detaylandırılmıştır. Bu bağlamda ölüm sonrası uygulamalar, özellikle Avrupa'nın Orta ve Doğu bölgelerinde, LGM'nin zorlu koşulları sırasında daha geniş mevsimsel ve sosyal“yenilenme”ritüellerinin bir parçası haline gelmiştir. Üst Paleolitik dönemin sonlarına doğru, iklim koşullarının elverişli olduğu dönemlerde (örneğin Bølling–Allerød) iyileştikçe, kafatası kültleri geniş bir alana yayılmış ve bölgesel olarak çeşitlenmiştir. Avrupa'da, Epigravettian grupları arasında kafatası olmayan gömüler yaygınken, Magdalenian gruplarının bulunduğu yerlerde kafatası odaklı gelenekler (örneğin kafatası kapları) yaygınlaşmıştır. Güney Levant'ta, mimari detaylandırma, antropomorfik figürinler ve dikmelerin mezar uygulamalarıyla birlikte kullanımında belirgin bir artış, Erken Holosen Yakın Doğu'daki (M.Ö. 9,700-6,000) kafatası kültü sentezine yol açmıştır. M.Ö. 7. binyılda tarımla geçinen özerk hanelerin ortaya çıkışıyla birlikte, taşınabilir maddi kültürün yeni sembolik araçları, yani çömlekler, figürinler ve mühürler, insan bedenini ve onun topluluk, mekân ve yeni 'ev' kavramlarıyla olan bağlantılarını temsil etmede önemli hale gelmiş ve önceden yaygın olan kafatası kültü ritüellerinin yerini almıştır. Nihayetinde, Neolitik yaşam tarzlarının yayılması sırasında bu maddi kültür öğelerinin Avrupa'da nispeten hızlı ve geniş çapta benimsenmesi, çömlekler, figürinler ve mühürlerin sembolik unsurlarını vurgulayan ideolojinin geniş çapta tanınması ve kabul edilmesiyle açıklanmalıdır.
Özet (Çeviri)
Intricate post-mortem rituals, often termed“skull cults,”that emerged in the Near East during the Early Holocene (circa 12,000-8,000 BP), played a pivotal role in fostering social cohesion and driving social transformation during the significant socio- economic transition known as the Neolithic Period. However, skull cult rituals have typically been regarded as a localized phenomenon, confined to the specific temporal and spatial context of the Near Eastern Neolithic, with limited insight into their antecedents and inter-regional comparisons. By elucidating the development of“skull cult”practices over a broader temporal span (circa 150,000–8,000 BP) and a more expansive geography, particularly encompassing Europe and the Near East, this thesis aims to provide insights into the emergence and evolution of specific symbolic behaviors and material culture elements that culminated in the Near Eastern Neolithic skull cult package. To achieve this goal, 132 features, predominantly related to demographic data, body treatments, burial contexts, and grave goods, from 219 sites have been examined through multifaceted statistical analysis. These results are integrated with pertinent theoretical and methodological frameworks, as well as climatic and archaeogenetic data. Before the Middle Palaeolithic, various mortuary practices may have existed, but Homo sapiens (circa 130,000 BP) and Neanderthals (circa post 70,000 BP) have the earliest identifiable post-mortem ritual. During this time, an original symbolic code including ochre, animal skulls, antlers, skull-focused activities, and grave markers emerged. This original code was likely related to negotiating territories and identities with references to ancestry and the past, a fundamentally human phenomenon. During the Gravettian Period, this original code was augmented by new material culture items, such as figurines, as well as the elaboration of burial spaces with huts, hearths, and ritual pits. These post-mortem practices became part of broader seasonal and social“regeneration”rituals during the harsh conditions of the Last Glacial Maximum (LGM), particularly in Central and Eastern Europe. During the latter part of the Upper Palaeolithic, as climatic conditions intermittently ameliorated (e.g., Bølling–Allerød), skull cults became widely dispersed and regionally diversified. In Europe, burials without skulls were prevalent among Epigravettian groups, whereas skull-focused customs, such as using skull cups, were common in regions inhabited by Magdalenian groups. In the southern Levant, a marked increase in architectural elaboration, anthropomorphic figurines, and pillars, combined with burial practices, culminated in the skull cult synthesis of the Early Holocene Near East (c. 11,700-8,000 BP). With the emergence of autonomous households subsisting on agriculture during the 9th millennium BP, new symbolic mediums of portable material culture—such as pottery, figurines, and stamps—became instrumental in representing the human body and its connections to community, place, and new concepts of“house,”thereby replacing the formerly ubiquitous skull cult rituals. Ultimately, the relatively rapid and widespread adoption of these material culture items in Europe during the spread of Neolithic lifestyles can be attributed to the broad recognition and acceptance of the ideology underpinning the symbolic elements of pots, figurines, and stamps.
Benzer Tezler
- Alüminyum alaşımlarına uygulanan mikroark oksidasyon ve anodik oksidasyon işlemlerinin karşılaştırılması
Comparison between micro arc oxidation and anodic oxidizing technichs on aluminium alloys
MERİH ÖVÜNDÜR
Yüksek Lisans
Türkçe
2014
Metalurji Mühendisliğiİstanbul Teknik ÜniversitesiMetalurji ve Malzeme Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HÜSEYİN ÇİMENOĞLU
- Erken Tunç Çağı'nda Orta Anadolu'da ölü gömme gelenekleri
Burial traditions in central Anatolia in the Early Bronze Age
İLKNUR AKSU
- Larisa (Buruncuk) Akropolü'ndeki kuzeydoğu yapısı
The northeast building at the Acropolis of Larisa (Buruncuk)
OZAN YILDIRIM
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
Arkeolojiİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NEJAT TURGUT SANER
- Bazı doğal maddelerin (gidya, zeolit ve leonardit) marulda (Lactuca sativa L. var longifolia) verim ve büyüme üzerine etkisi
Effect of some substances (gyttja, zeolite and leonardite) on yield and growth in lettuce (Lactuca sativa L. var. longifolia)
BİRSEN ÇİVİT
Yüksek Lisans
Türkçe
2010
ZiraatKahramanmaraş Sütçü İmam ÜniversitesiBahçe Bitkileri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. SERMİN AKINCI
- Kesme çiçek amacıyla yetiştirilen glayöllerin beslenme dengesi üzerinde yapılan araştırma
Başlık çevirisi yok
TAHA ALİ AMEN