İbnü'r-Râvendî'nin fikrî gelişimi ve hakkındaki tartışmalar
The intellectual development of Ibn al-Rawandi and the discussions about him
- Tez No: 910269
- Danışmanlar: DOÇ. DR. AHMET YALÇIN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Din, Religion
- Anahtar Kelimeler: Mezhepler Tarihi, İbnü'r-Râvendî, Tanrı Tasavvuru, Nübüvvet, Deizm, History of Sects, Ibn al-Rawandi, Conception of God, Prophethood, Deism
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Kayseri Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 156
Özet
Tanrıya dair anlayışlar, dinlerin nübüvvet, ibadet ve ahiret gibi diğer ögelerini şekillendiren ana unsurlardır. Bu hususların anlaşılması o dinin diğer itikadî haritasını anlamak için önem arz etmektedir. İslâm anlayışında Allah, bizzat peygamberlerini seçen ve nübüvvet ile görevlendiren bir ilahtır. İslâm düşünce tarihinde nübüvveti reddeden akım ve şahısların varlığı ile ilhad, mülhid, zındık gibi kavramlarla nitelenen şahıs ve gruplar dikkatleri üzerlerine çekmişlerdir. Nübüvvet kurumuna itirazları ile bilinen akımlardan Berâhime ve Sümeniyye isimleri öne çıkarken, şahıslardan ise İbnü'r-Râvendî ve hocası Ebû İsâ el-Verrâk'ın isimleri en bilinen isimler olmuştur. İbnü'r-Râvendî ve Ebû İsâ el-Verrâk sadece nübüvvete itiraz etmekle kalmamış, aynı zamanda Kur'ân-ı Kerîm'e ve içeriğine yönelik eleştiriler dile getirmişlerdir. Onların bu itirazları, Müslüman kelamcıların savunmacı bir yaklaşımla karşılık vermelerine neden olmuştur. Geçmişte nübüvvet kurumuna yapılan ve daha çok akıl temelli itirazlar, günümüzde deizm ve pozitivizm gibi akımların ileri sürdükleri tezlerle benzerlik göstermektedir. İbnü'r-Râvendî, müellifi olduğu eserler ve savunduğu görüşlerle İslâm düşünce tarihinde, en çok tartışılan kişiler arasında yerini almıştır. Hakkında eser telif eden Müslüman âlimlerin çoğunluğu, onun mülhidliği hususunda neredeyse ittifak halindedirler. Fakat İmâm Mâtürîdî'nin eseri Kitâbü't-Tevhid'te yer alan müspet yorumlar, onun hakkındaki menfi yorumları izaha/doğrulanmaya muhtaç hale gelmiştir. Bu çalışmada, yazdığı eserlerin hiçbirisi günümüze ulaşmayan İbnü'r-Râvendî'nin tanrı ve nübüvvete dair görüşleri, hakkındaki ithamlar ve onun düşüncelerinin deizminin arka planını teşkil edip etmediği gibi hususlar, tarihsel süreçte öne çıkan tanrıya dair ortaya çıkan düşünceler çerçevesinde tarafsız bir tutumla olabildiğince açıklığa kavuşturulmaya çalışılmıştır.
Özet (Çeviri)
Conceptions of God are the core elements that shape other aspects of religions, such as prophethood, worship, and the afterlife. Understanding these aspects is essential for comprehending the broader theological framework of that religion. In Islamic understanding, Allah is a deity who personally selects the prophet and assigns them the duty of prophethood. In the history of Islamic thought, the existence of movements and individuals rejecting prophethood, along with figures and groups labeled with terms such as heresy (ilhad), heretic (mülhid), and apostate (zındık), has drawn significant attention. Among the movements known for their objections to the institution of prophethood, the Berahima and Sumeniyya stand out, while individuals such as Ibn al-Rawandi and his teacher Abu Isa al-Warraq have become well-known figures. Ibn al-Rawandi and Abu Isa al-Warraq not only objected to prophethood but also expressed criticisms of the Qur'an and its contents. Their objections prompted Muslim theologians to respond with a defensive approach. In the past, these objections to the institution of prophethood, largely based on rationality, bear similarities to the theses put forward today by movements like deism and positivism. Ibn al-Rawandi, with the works he authored and the views he advocated, has become one of the most debated figures in Islamic intellectual history. Muslim scholars who wrote works on him are nearly unanimous in his heresy. However, the positive remarks about him found in Imam Maturidi's Kitab al-Tawhid have left all negative comments about him in need of explanation and confirmation. This study aims to clarify, as objectively as possible, Ibn al-Rawandi's views on God and prophethood, the accusations against him, and whether his ideas form a background to deism, within the framework of historical perspectives on the concept of God, despite none of his works having survived to the present day.
Benzer Tezler
- İbnü'r-Râvendi'nin dinî ve mezhebî görüşleri
The religious and sectarian approach of ibn al-Rawandi
RUMEYSA BALCI
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
DinNecmettin Erbakan ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SIDDIK KORKMAZ
- El-intisâr bağlamında Ebu'l Hüseyin El-Hayyât'ın kelâmî görüşleri
Al-Hayyat's theological wiews in the context of al-intisar
SADULLAH ÇAKAR
Yüksek Lisans
Türkçe
2009
DinYüzüncü Yıl ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MEHMET KUBAT
- Mu'tezile'nin nübüvvet savunması
The Mu'tezile's defendtion of the prophethood
MİKAİL İPEK
Doktora
Türkçe
2020
DinErzincan Binali Yıldırım ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ORHAN AKTEPE
- Ehl-i sünnetin nübüvvet anlayışı ve savunması (Mâtürîdî-Bâkıllânî örneği)
Prophethood concept and defense in ahl al-sunnah (An example of Maturidi-Bakillani)
CENGİZ ALKAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
DinKırklareli ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ MİKAİL İPEK
- Kelâmın klasik çağında deizm problemi
Deism problem in the classical age of kalam
FURKAN TÜRKCAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
DinHitit ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET EVKURAN