Türk basınında güneş dil teorisi tartışmaları
Sun language theory debates in the Turkish press
- Tez No: 913752
- Danışmanlar: DOÇ. DR. SEDEF BULUT
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Türk İnkılap Tarihi, History of Turkish Revolution
- Anahtar Kelimeler: Güneş Dil Teorisi, Basın, Ulus, Cumhuriyet, Kurun, Tan, Uluslaşma, Sun Language Theory, Press, Ulus, Cumhuriyet, Kurun, Tan, Nationhood
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Üniversitesi
- Enstitü: Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 139
Özet
Dil, iletişimin temel aracıdır ancak dil üzerinde gerçekleşen her yenilik toplumun tüm sosyokültürel yapısını değiştirir. Harf devrimini müteakip Türk dilinin yapısına uygun yeni bir alfabe geliştirilmiş ve bu yeni sistemle dildeki yabancı kökenli kelimelerin çıkarılması ve yerlerine Türkçe kökenli kelimelerin konulmasını zorunlu kılınmıştır. Arapça ve Farsça yapıların yabancılığı büsbütün ortaya çıkmıştır. Doğal olarak Türk diline yabancı olan kelimeleri atıp yerine yeni kelimeler bulma isteğine istinaden dilde sadeleşme gündeme gelmiştir. Bu bağlamda ortaya çıkan ikilem ise Harf İnkılabının bir tür travma mı yoksa gerekli ve başarılı bir dönüşüm hikâyesi mi olduğu üzerinde yoğunlaşmaktadır. Genel kanaat çağdaş ulus devlet yapısının unsurları olan müşterek kültür ve resmi dil, kurulma aşamasındaki yeni Cumhuriyetin Millî yapısının sağlamlaştırılması için elzem görüldüğü şeklindedir. Dil aracılığıyla güçlendirilen ulusal aidiyet duygusu zaman geçtikçe toplumsal bütünleşmenin gerçekleştirilmesinde kilit bir rol oynamıştır. Bu gelişmeler doğrultusunda ortaya atılan Güneş Dil Teorisi; dilin kökenine ilişkin geliştirilmiş bir teori olmasının yanı sıra, dil ile ulusal kimlik oluşturma aşamasında sadece nüfusun genelinde Türkçe'nin yaygınlaştırılmasını değil; aynı zamanda dilin özüne kavuşturulmasını da içermekteydi. Güneş Dil Teorisi temelini Türk Tarih Tezi'nden alan; tarihsel, dilbilimsel ve felsefi yönleri ile millî kimlik oluşturma sürecinde öne çıkan bir teoridir. Uluslaşma aşamasında olan genç Cumhuriyet'e sağladığı faydalardan ziyade siyasi ve etimolojik açıdan yorumlanarak eleştiri oklarına maruz kalmış, hatta Cumhuriyetçilerin“Batılılaşma”ve“Millîleşme”hedefleri arasındaki dengeyi sağlama çabalarına hâkim olan pragmatist bir yaklaşım olarak nitelendirilmiştir. Esasında Cumhuriyet'in başlıca hedefi asla sadece Batılılaşmak olmamıştır. Zira kuruluş aşamasında karşılaşılan en büyük sorun“uluslaşma”olduğundan Yeni Cumhuriyet'in çözmesi gereken en acil sorun“laik”ve“çağdaş”bir ulus inşa etmek olmuştur. Tez çalışmasında ana kaynak olarak dönemin gazeteleri ve köşe yazıları başta olmak üzere dilbilimcilerin görüşlerine de yer verilmiştir. Ayrıca Güneş Dil Teorisine zemin hazırlayan nedenler ile teorinin etkisinde yazılan edebi eserlere de değinilmiştir. Daha önceki çalışmalarda kullanılmamış veya sınırlı kullanılmış dönemin farklı yayınlarından alıntılar da incelenmiştir. Tez amacına uygun olarak nitel araştırma yöntemleriyle sınırlandırılmıştır. Çalışmada nitel araştırma yöntemleri tercih edilmiştir. Literatür taraması, doküman incelemesi, döneme ait birincil kaynaklar ve günümüzün konuyla ilişkili kitapları kullanılmıştır. Tezin içeriğine ve amacına uygun olarak Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü Arşivi, TBMM Arşivi ve Kütüphanesi, Türk Tarih Kurumu Kütüphanesi, TBMM Süreli Yayınlar Arşivi, Millî Kütüphane Arşivi gibi kurum ve kuruluşlardaki kaynaklar, belgeler ve dokümanlardan faydalanılmıştır. Ayrıca dönemin basın okumasını yapmak için dijital ortamda ulaşılabilen gazete arşivleri de kullanılmıştır.
Özet (Çeviri)
Language is the main tool of communication, but every innovation that takes place on language changes the entire sociocultural structure of society. After the alphabet revolution, a new alphabet was implemented according to the structure of the Turkish language, so that the foreignness of Arabic and Persian structures was completely revealed. Naturally, simplification of the language has come to the fore based on the desire to discard the words that are foreign to the Turkish language and find new words instead. The dilemma that arises in this context focuses on whether the Letter Revolution was a kind of trauma or a necessary and successful transformation story. In this context, the common culture and official language, which are the elements of the modern nation-state, were deemed necessary for the consolidation of the national structure of the new Republic in the process of being established. The sense of national belonging, which is strengthened through language, has become the key to the targeted integration in society over time. Sun Language Theory, which was put forward in line with these developments; In addition to being a theory developed about the origin of the language, in the process of creating a national identity with the language, it is not only the dissemination of Turkish in the general population; it also involved the restoration of the language to its essence. Sun Language Theory is based on the Turkish History Thesis; It is a theory that stands out in the process of forming national identity with its historical, linguistic and philosophical aspects. It has been subjected to criticism by being interpreted from a political and etymological point of view rather than the benefits it provides to the young Republic, which is in the process of nationhood, and has even been described as a pragmatist approach that dominates the efforts of the Republicans to maintain the balance between the goals of“Westernization”and“Nationalization”. In fact, the main goal of the Republic was never just to become Westernized. Because the biggest problem encountered during the establishment phase was“nationhood”, the most urgent problem that the New Republic had to solve was to build a“secular”and“contemporary”nation. In the thesis study, archival records, especially the newspapers and thought magazines of the period, and the opinions of linguists were also included as the main sources. In addition, the reasons that pave the way for the Solar Language Theory and the literary works written under the influence of the theory are mentioned. Excerpts from different publications of the period that were not used in previous studies or were used superficially were also examined. In accordance with the purpose of the thesis, it is limited to qualitative research methods.Qualitative research methods were preferred in the study. Literature review, document review, primary sources of the book and today's books on the subject were used. In accordance with the content and purpose of the thesis, sources, documents and documents from institutions and organizations such as the Archive of the Institute of Turkish Revolution History, the Archive and Library of the Grand National Assembly of Turkey, the Library of the Turkish Historical Society, the Archive of Periodicals of the Grand National Assembly of Turkey, and the National Library Archive were used. In addition, newspaper archives that can be accessed digitally were used to read the press of the period.
Benzer Tezler
- Hasan Reşit Tankut'un hayatı ve faaliyetleri (1891-1980)
Life and activities of Hasan Reşit Tankut (1890-1981)
MESUDE EMİROĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
TarihKahramanmaraş Sütçü İmam ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MUSTAFA EDİP ÇELİK
- Georges Dumèzil'in Üç İşlev Teorisinin Manas Destanı'na uygulanması
Başlık çevirisi yok
EDA GELGÖR
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Türk Dili ve Edebiyatıİstanbul Kültür ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUHARREM KAYA
- Heimat lund gastland im spiegel der Migrantenliteratur-Anhand der susgewaehlten Autor-Inn-En-
Başlık çevirisi yok
ŞEREF ATEŞ
- Şeyyâd Hamza'nın Yusuf ve Zeliha Mesnevîsinin Kur'ân-ı Kerim, Tevrat ve İncil anlatılarıyla mukayesesi
The comparison of Yusuf and Zeliha Masnavi of Seyyad Hamza with the narratives of the Quran, the Torah and the Bible
ŞEYMA ÇELİK
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Dinİstanbul Sabahattin Zaim ÜniversitesiTarih ve Medeniyet Araştırmaları Ana Bilim Dalı
DR. ÖZLEM GÜNEŞ
- Doğal, tarihsel ve arkeolojik alanların turizm potansiyelinin belirlenmesi: Göller bölgesi örneği
The Determination of natural, historical and archeological sites for tourism potential: The case of lakes district
ALİ TÜRK
