Kelime sıklığı ve kazanma yaşının yönlendirilmiş unutma (Dırected forgetting) üzerindeki etkisi
The word frequency and age of acquisition effect on directed forgetting
- Tez No: 913995
- Danışmanlar: PROF. DR. HIDIR İLYAS GÖZ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Psikoloji, Psychology
- Anahtar Kelimeler: Yönlendirilmiş unutma, liste yöntemi, kelime sıklığı, kazanma yaşı, bellek, Directed forgetting, list method, word frequency, age of acquisition, memory
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Üsküdar Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Psikoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Psikoloji Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 116
Özet
Sıklığı ve Kazanma Yaşının Yönlendirilmiş Unutma (Directed Forgetting) Üzerindeki Etkisi, Doktora Tezi, İstanbul, 2025 Yönlendirilmiş unutma (YU – Directed forgetting) niyetli (isteğe bağlı) unutmanın mümkün olup olmadığını anlamak için kullanılan bir araştırma tekniğidir. Bu teknik iki farklı yöntemle uygulanmaktadır; item yöntemi ve liste yöntemi. Bu yöntemlerin her ikisiyle de katılımcılara“unut!”yönergesi verilen itemler,“hatırla!”yönergesi verilen itemlerden daha az anımsanmıştır; bu olguya yönlendirilmiş unutma etkisi (directed forgetting effect) adı verilmektedir. Bellek literatüründe çeşitli faktörlerin YU'yı etkilediği bulunmuştur ki bunlardan birisi de materyal olarak kullanılan kelimenin özellikleridir (örneğin, somutluk, çağrışım, uzunluk, canlılık gibi). Ancak kelimenin önemli bir özelliği olan ve belleği etkilediği bilinen kelime sıklığı'nın (Word frequency) YU'yı etkileyip etkilemediği item yöntemiyle araştırıldığı halde liste yöntemiyle araştıran bir çalışmayla karşılaşılmamıştır. Bu nedenle araştırmamızda kelime sıklığının liste yöntemiyle YU'yı etkileyip etkilemediği araştırılmıştır. Materyal olarak hem salt yaygın (common/High frequency) veya salt nadir (Low frequency) kelimelerden oluşan (pure) listeler hem de yaygın ve nadir kelimelerin birlikte oluşturduğu karma (mixed) listeler kullanılmıştır. Araştırmamızda ikinci olarak, bellek literatüründe kazanma yaşı (age of acquisition) ile kelime sıklığı arasında bulunmuş olan korelasyonun, YU olgusunda da gözlenmesi gerektiği muhakeme edilerek bu ikisinin YU'ya etkileri arasında bir korelasyonun gözlenmesi beklenmiştir. Kazanma yaşı değişkeninin etkisi ise erken kazanılmış (early acquired) ve geç kazanılmış (late acquired) kelimeler kullanılmıştır. Analiz sonuçları klasik YU etkisi ortaya çıkarmıştır; yani hem salt hem de karma listelerde“Hatırla!”yönergesi verilen kelimeler,“Unut!”yönergesi verilen kelimelerden daha fazla hatırlanmıştır (recall test), ve bu fark, tanıma (recognition) testinde kaybolmuştur. Ancak, araştırmamızda YU'ya etkisi araştırılmış olan kelime sıklığı değişkeninin bir etkisi gözlenmemiştir. Öte yandan kazanma yaşında ne klasik YU etkisi ne de kazanma yaşının bir etkisi gözlenmemiştir. Nihayet, kelime sıklığı ile kazanma yaşı hatırlama sonuçları arasında, literatüre uygun şekilde, bir korelasyon bulunmuştur. Kelime sıklığının ve kazanma yaşının neden YU'yı etkilemediği, literatürdeki teorik yaklaşımlar ışığında tartışılmıştır.
Özet (Çeviri)
Directed forgetting (DF) is a research technique used to determine whether intentional (voluntary) forgetting is possible. This technique is applied through two different methods: Item method and list method. Using either method, items associated with the instruction“forget!”are recalled less frequently than those with the instruction“remember!”: This phenomenon is referred to as“directed forgetting effect”. The memory literature has shown that various factors influnce DF, one of which is the properties of the words used as material (e.g. concreteness, association, length and vividness). However while word frequency – a key word characteristic known to affect memory – has been investigated in DF studies by using item method, no studies have been found that examined its impact by using the list method. Therefore, our research investigates whether Word frequency influences DF by using the list method. Both pure lists of high frequency or low frequency words and mixed lists (e.g. common and rare frequency combined) have been used as material. Secondly, based on the observed correlation between age of acquisition (AoA) and word frequency in memory literature we hypothesized that a similar correlation might be observed in the context of DF. Accordingly we also examined whether AoA correlates with DF. The AoA variable was tested by using early acquired and late acquired mixed lists. The analysis results revealed the classic DF effect: In both pure and mixed lists the words associated with“remember!”instruction were recalled more frequently than those associated with“forget!”instruction during the recall test. However this difference disappeared in the recognition test. Interestingly Word frequency – a variable investigated for its impact on DF in our study- showed no significant effect. Similarly, neither the classic DF effect nor any influence of AoA was observed with respect to the AoA variable. Finally, as consistent with the literature, a correlation was found between word frequency and AoA results. The reasons why word frequency and AoA did not effect DF were discussed in light of theoretical approaches in the literature.
Benzer Tezler
- Children´s early lexicon in terms of noun/verb dominance
İsim/fiil baskınlığı açısından çocukların kelime dağarcığı
N. FEYZA ALTINKAMIŞ TÜRKAY
Doktora
Türkçe
2005
İngiliz Dili ve EdebiyatıÇukurova Üniversitesiİngiliz Dili Eğitimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. HATİCE SOFU
- The joint effect of word frequency and output interference in recognition memory: Test of a model prediction
Tanıma belleğinde kelime sıklığı ve testin bozucu etkilerinin bellek modeli tahminini test ederek birlikte incelenmesi
HATİCE DEDETAŞ
Yüksek Lisans
İngilizce
2022
PsikolojiOrta Doğu Teknik ÜniversitesiPsikoloji Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ASLI KILIÇ ÖZHAN
- Yabancılara Türkçe öğretiminde sözlü dilin kelime sıklığı ve A1-A2 seviye sözlüğü
Frequency of spoken language in teaching Turkish for foreign, and dictionary of A1-A2 level
YUNUS ŞENYİĞİT
Doktora
Türkçe
2020
Eğitim ve ÖğretimSakarya ÜniversitesiTürkçe ve Sosyal Bilimler Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ALPASLAN OKUR
- Yabancılara Türkçe öğretiminde sözlü Türkçenin kelime sıklığı ve yaygınlığını belirleme çalışması
Teaching Turkish to foreigners: The study to determination frequency and prevalence of spoken Turkish
HAYRETTİN TUNÇEL
Yüksek Lisans
Türkçe
2011
DilbilimÇanakkale Onsekiz Mart ÜniversitesiTürkçe Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. AZİZ KILINÇ
- Yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde kullanılan ders ve okuma kitaplarındaki kelime sıklığı ve seviyelere göre sözcük hazinesi çalışması
Word frequency of course and reading books used teaching Turkish as a foreign language and vocabulary study according to levels
MURAT AYDIN