Ceza hukukunda zorunluluk hali
State of necessity in criminal law
- Tez No: 915034
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ SÜLEYMAN EMRE ÖZDEMİR
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Hukuk, Law
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Trabzon Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Kamu Hukuku Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 150
Özet
Zorunluluk halinde kişi, tehlike altındaki hukuki yararını korumak için bir başka kişinin hukuki yararını ihlal etmektedir. Bir tarafta hukuken korunan bir hakkın tehlike sebebiyle zarara uğraması söz konusuyken diğer tarafta tehlikedeki hakkın zarar görmemesi için başka bir hakkın feda edilmesi mevzubahistir. Hukukun mevcut sorunu çözerken adaleti sağlayabilmesi için insan olmanın beraberinde getirdiği temel özelliklerle uyum içerisinde bir düzen oluşturması gerekir. Bu kapsamda feda edilen hak ile tehlikedeki hak arasındaki dengeyi, tehlikenin ve korunma fiilinin sınırlarını; adaleti, düzeni ve insan doğasına uyumlu olanı gözeterek tespit etmesi icap eder. Bu noktada hukuk; hangi hallerin zorunluluk hali kapsamında değerlendirileceğini, olayın koşullarına göre zorunluluk halinin hukuka uygunluk nedeni mi mazeret nedeni mi olduğunu belirler. Zorunluluk halinin hukuka aykırılığı gündeme getirmesindeki temel gerekçe bir hak için başka bir hakkın feda edilmesidir. Ancak bu gerekçenin geçerli olabilmesi için hukukun zarar verilecek hakkı koruması, feda etmeye kani olmaması gerekir. Tersinden bir okuyuşla zorunluluk hali kapsamında bir hakka başka bir hak için zarar verilmesinin hukuka uygun olarak kabul edilebilmesinin kıstası, hukukun somut olay özelinde fiil sebebiyle ihlal edilen hakkın feda edilmesine kani olması, zarar verilen hakkı öncelememesi ve bu durumun bütünsel olarak adalete aykırı bir hali yansıtmamasıdır. Hukukun bu noktadaki tercihinin şekillenmesinde de feda edilecek hakkın tehlikedeki hakka kıyasen önemsiz nitelikte kalması, zarar verilecek hakkın öznesinin tehlikenin kaynağı olması, tehlike birliği gibi hususlar öneme sahiptir. Hukuk, feda edilecek hakkı korumaya kaniyse bu sefer de failin zaruri bir şekilde hak ihlalini gerçekleştirmesinden dolayı fiilin haksızlık ve failin kusurunun derecesinin azalması sebebiyle mazeret nedeni olarak zorunluluk hali gündeme gelir. Zorunluluk hali kapsamındaki fiillerin neden cezalandırılmaması veya cezalandırmada indirime gidilmesi gerektiği gerekçelendirilmelidir. Kendini koruma içgüdüsü ve manevi cebir teorisi mazeret nedeni olarak zorunluluk haline dayanak oluştururken toplumsal dayanışma ve insan onuru teorisi hukuka uygunluk nedeni olarak zorunluluk haline gerekçe oluşturur. Cezalandırmada sosyal yararın yokluğu teorisiyse psikolojik baskı altında olmayan üçüncü kişilerin hukuka aykırı fiillerinin mazeret nedeni kabul edilmesine dayanak oluşturur. Bununla birlikte korunma hakkı teorisi de her olay özelinde ayrıca dikkate alınmalıdır. Çalışmada zorunluluk haline ilişkin tarihte ortaya atılmış teoriler ve farklı ülkelerin hukuk sistemlerindeki doktrin görüşleri tutarlı bir sonuca ulaşabilmek adına değerlendirilmiş, mevcut sorunlar söz konusu teoriler ve görüşler ekseninde sistematik bir şekilde izah edilmiştir. Doğal hukuk, pozitif hukuk, hukuka aykırılık, mazeret nedeni gibi temel kavramlar da işlenerek zorunluluk halinin hukuki boyutunun ne olması gerektiği tartışılmıştır. Tehlike ve korunma fiilinin tespitinde neyin kıstas kabul edilmesi gerektiği sorgulanarak zorunluluk halinin şartları teorik düzeyde doğru ve tutarlı gerekçelere dayandırılmaya çalışılmıştır.
Özet (Çeviri)
In case of necessity, a person violates the legal interest of another person in order to protect his/her legal interest that is under threat. On the one hand, there is a legally protected right being harmed due to danger, and on the other hand, another right is being sacrificed in order to prevent the right in danger from being harmed. In order for the law to provide justice while solving the current problem, it must create an order that is in harmony with the basic characteristics that come with being human. In this context, it is necessary to determine the balance between the right sacrificed and the right in danger, the limits of the danger and the act of protection by considering justice, order and what is compatible with human nature. At this point, the law determines which situations will be evaluated within the scope of the state of necessity, and whether the state of necessity is a reason for legal compliance or an excuse according to the circumstances of the case. The main reason why the state of necessity brings illegality to the agenda is the sacrifice of one right for another. However, for this justification to be valid, the law must protect the right to be harmed and not be willing to sacrifice it. In reverse reading, the criterion for accepting the harming of a right for the sake of another right within the scope of necessity as being in accordance with the law is that the law is convinced that the violated right will be sacrificed due to the act in the concrete case, that it does not protect the harmed right, and that this situation does not reflect a situation contrary to justice as a whole. In shaping the choice of law at this point, issues such as the fact that the right to be sacrificed is insignificant compared to the right in danger, the subject of the right to be damaged is the source of the danger, and the unity of danger are important. If the law is convinced to protect the right to be sacrificed, this time the state of necessity comes to the fore as an excuse due to the injustice of the act due to the perpetrator's necessary violation of rights and the decrease in the degree of the perpetrator's fault. It should be justified why the acts within the scope of the state of necessity should not be punished or the punishment should be reduced. While the instinct of self-preservation and the theory of moral coercion provide the basis for the state of necessity as an excuse, the theory of social solidarity and human dignity provides the basis for the state of necessity as a reason for compliance with the law. The theory of the absence of social benefit in punishment provides the basis for accepting the unlawful acts of third parties who are under psychological pressure as an excuse. In addition, the theory of the right to protection should also be taken into consideration separately in each case. In the study, the theories put forward in history regarding the state of obligation and the doctrinal views in the legal systems of different countries were evaluated in order to reach a consistent conclusion, and the current problems were systematically explained on the basis of these theories and views. Basic concepts such as natural law, positive law, illegality, and excuse were also discussed and what the legal dimension of the state of necessity should be was discussed. By questioning what should be accepted as a criterion in determining the act of danger and protection, the conditions of the state of necessity have been tried to be based on correct and consistent justifications at the theoretical level.
Benzer Tezler
- Vergleichende studien zum strafrechtlichen notstand im Deutschen und Türkischen recht
Alman ve Türk hukukunda zaruret hali üzerine karşılaştırmalı çalışma
AHMET TALHA ÖZEN
Doktora
Almanca
2024
HukukUniversität HamburgCeza ve Ceza Muhakemesi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. JOCHEN BUNG
