Bulgatu'l-muştak fi lugati't-turk ve'l-Kıfçak adlı eserin yalnızca Kastamonu nüshasında bulunan söz varlığının tarihî karşılaştırması
Historical comparison of the vocabulary found only in the Kastamonu copy of the work Bulgatu'l-muştak fi lugati't-turk ve'l-Kıfçak
- Tez No: 915127
- Danışmanlar: DOÇ. DR. MUSA SALAN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Bartın Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 258
Özet
İmam Cemalu'd-din ebu Muhammed Abdullah et-Turki tarafından Memluk Devleti döneminde, tahmini olarak 14 ila 15. yüzyıllar arasında kaleme alınmış olan Bulgatu'l-muştak fi lugati't-Turk ve'l-Kıfçak adlı eserin yakın zamanda bulunup Savaş Karagözlü ve Musa Salan tarafından 2022 yılında Kitābu Bulġatu'l-Muştāḳ fi Luġāti't-Turk ve'l-Ḳifçāḳ - Kastamonu Nüshası başlığı altında yayımlanan Kastamonu nüshası çalışmanın odak noktasını oluşturmaktadır. Söz konusu nüshada, eserin bilinen ilk nüshası olan Paris nüshasındaki eksik sayfalarla birlikte bulunmayan buna karşın Kastamonu nüshasında tespit edilen 749 sözlük birim mevcuttur. Karagözlü ve Salan (2022) yayınında nüshanın söz varlığı tarihsel karşılaştırmaya tabi tutulmamıştır. Paris nüshasının söz varlığı ise A. Zajączkowski (1954, 1958) tarafından kısmen ve daha sonra Gülhan Al-Türk tarafından detaylı bir şekilde (Eski Anadolu ve Çağatay Türkçesi hariç) tarihsel karşılaştırmaya tabi tutulmuştur. Bu noktada Kastamonu nüshasında bulunup Paris nüshasında bulunmayan 749 sözcüğün tarihsel tanıklaması doğrultusunda bir boşluk bulunmakta ve bu tez çalışması bu boşluğu doldurmayı hedeflemektedir. Tarihî karşılaştırmanın genel perspektifi Eski Türkçe (8-12.yy., Köktürk, Eski Uygur ve Karahanlı Türkçesi), Orta Türkçe (13.-15.yy., Memluk, Harezm ve Eski Anadolu Türkçeleri) ve Yeni Türkçe (Çağatay ve Osmanlı Türkçeleri) şeklinde oluşturulmuş ve bu tarihî dönemler üzerine yayımlanan sözlükler ve temel çalışmalar taranarak tarihî karşılaştırma gerçekleştirilmiştir. Çalışmamız temel olarak üç bölümden oluşmaktadır: Yöntem, kapsam, eser ve nüshayla ilgili temel bilgilerin bulunduğu giriş bölümü; çalışmanın ana bölümünü oluşturan tarihsel karşılaştırma bölümü ve karşılaştırma elde edilen bulguları içeren sonuç bölümü. Buna ilave olarak kullanım kolaylığı için çalışmaya dizin de eklenmiştir.
Özet (Çeviri)
The work titled Bulgatu'l-mustak fi lugati't-Turk ve'l-Kıfçak, which was written by Imam Cemalu'd-din ebu Muhammed Abdullah et-Turki during the Mamluk State period, approximately between the 14th and 15th centuries, was recently found and published in the War of War. The Kastamonu copy, published by Karagözlü and Musa Salan in 2022 under the title Kitābu Bulġatu'l-Muştāḳ fi Luġāti't-Turk ve'l-Ḳifçāḳ - Kastamonu Copy, constitutes the focus of the study. The copy in question contains 745 lexical units that are not found in the Paris copy, which is the first known copy of the work. In the publication of Karagözlü and Salan (2022), the vocabulary of the copy was not subjected to historical comparison. The vocabulary of the Paris copy was subjected to historical comparison partially by A. Zajączkowski (1954, 1958) and later in detail by Gülhan Al-Türk (except for Old Anatolian and Chagatai Turkic). At this point, there is a gap in the historical testimony of 749 words that are found in the Kastamonu copy but not in the Paris copy, and this thesis study aims to fill this gap. The general perspective of historical comparison is formed as Old Turkic (8th-12th century), Middle Turkic (13th-15th century, Mamluk, Khwarezm and Old Anatolian Turkish) and New Turkish (Chagatai and Ottoman Turkish), and it is based on these historical periods. A historical comparison was made by scanning published dictionaries and basic studies. Our study basically consists of three parts: The introduction section, which contains basic information about the method, scope, work and copy; The historical comparison section, which constitutes the main part of the study, and the conclusion section, which includes the findings obtained from the comparison. In addition, an index has been added to the study for ease of use.
Benzer Tezler
- El-Cebertî'nin 'Acâibu'l-âsâr Fi't-terâcim Ve'l-ahbâr' adlı eserinde Türkler ve Türkçe söz varlığı
Turks and Turkish vocabulary in el-Ceberti's work 'Acâibu'l-âsâr Fi't-terâcim Ve'l-ahbâr'
REHAB SALAMA
Doktora
Türkçe
2024
Türk Dili ve EdebiyatıAnkara Yıldırım Beyazıt ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FUNDA TOPRAK
- Tarihȋ Kıpçak Türkçesinde alıntı kelimeler
Loan words in historical Kypchaq Turkish
AYŞE ADIGÜZEL
Doktora
Türkçe
2025
Türk Dili ve EdebiyatıErciyes ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. GALİP GÜNER
- Tarihi Kıpçak Türkçesi metinlerinde Oğuzca unsurlar
Oghuz elements in the historical Kipchak Turkish texts
MUZAFFER SAZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Türk Dili ve EdebiyatıNiğde Ömer Halisdemir ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ERDİNÇ DEMİRAY
- kıpçakçanın söz varlığı
Vocabulary of Kiptchah Turkish
KULİXİLA ZHAMALİHAN
Doktora
Türkçe
2016
Türk Dili ve EdebiyatıYıldız Teknik ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET ÖLMEZ
- Kıpçak dönemi eserlerinin yabancılara Türkçe öğretimi açısından incelenmesi
Examination of Kipchak era's works in respect of Turkish teaching for foreigners
NURŞAT BİÇER
Yüksek Lisans
Türkçe
2011
Eğitim ve ÖğretimAtatürk ÜniversitesiTürkçe Eğitimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. CENGİZ ALYILMAZ