Psikolojik sağlamlık ve siber zorbalık mağduriyeti ilişkisinde benlik saygısının, sevgili-merkezliliğinin ve sosyal ağ kullanımının rolü
The role of self-esteem, lover-centeredness and social network sites use in the relationship between resilience and cyberbullying victimization
- Tez No: 915784
- Danışmanlar: DOÇ. DR. NİLÜFER KOÇTÜRK
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Eğitim ve Öğretim, Psikoloji, Education and Training, Psychology
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Hacettepe Üniversitesi
- Enstitü: Eğitim Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Eğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 194
Özet
Bu çalışmada psikolojik sağlamlık ile siber zorbalık mağduriyeti arasındaki ilişkide benlik saygısı, sevgili-merkezlilik ve sosyal ağ kullanımının aracı rollerinin incelenmesi hedeflenmiştir. Bu bağlamda öncelikle siber zorbalık mağduriyeti ile ilişkili Sevgili-Merkezlilik Ölçeği'ni (SMÖ) geliştirmek ve Durumluluk Benlik Saygısı Ölçeği-Kısa Formu'nu (DBSÖ-K) Türkçe'ye uyarlamak amaçlanmıştır. İlk olarak 201 katılımcı (%77.61 kadın; yaş ortalaması = 24.93) ile SMÖ ve DBSÖ-K'nin açımlayıcı faktör analizi (AFA) bulguları incelenmiştir. Daha sonra 204 katılımcı (%69.12 kadın; yaş ortalaması = 23.93) ile SMÖ ve DBSÖ-K'nin doğrulayıcı faktör analizi (DFA), güvenirlik ve ölçüt-bağıntılı, yakınsak ve ayırt edici geçerlik düzeylerine bakılmıştır. Ayrıca 25 katılımcı (%88 kadın; yaş ortalaması = 22.92) ile SMÖ ve DBSÖ-K'nin test-tekrar test güvenirliği incelenmiştir. Geliştirilen 9 maddeli ve 3 faktörlü SMÖ'nün geçerli ve güvenilir olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Ayrıca çalışmada DBSÖ-K'nin 10 maddeli ve 3 faktörlü yapısının doğrulandığı görülmüştür. Öte yandan SMÖ katılımcıların cinsiyeti ve ilişki durumlarına göre güçlü düzeyde ölçme değişmezliğine sahiptir. Benzer şekilde DBSÖ-K de katılımcıların cinsiyeti yönünden güçlü düzeyde ölçme değişmezliğine sahip olduğu bulunmuştur. Araştırmanın bir sonraki aşamasında gerçekleştirilen aracılık analizleri, G*Power'ın önerisi ile 597 katılımcı (%77.1 kadın; yaş ortalaması = 22.25) ile gerçekleştirilmiştir. Bulgularda, psikolojik sağlamlık siber zorbalık mağduriyetini doğrudan yordamıyorken, benlik saygısı, sevgili-merkezlilik ve sosyal ağ kullanımının aracı etkileri doğrultusunda anlamlı düzeyde yordadığı sonucuna ulaşılmıştır. Çoklu grup analizi sonucunda sevgilisi olan bireylerin sevgilisi olmayan bireylere göre psikolojik sağlamlıklarının sevgili-merkezlilik düzeylerini olumsuz yönde yordadığı görülmüştür. Bulgular alan yazını doğrultusunda tartışılmış ve araştırmacılara, saha çalışanlarına ve politika yapıcılara yönelik önerilerde bulunulmuştur.
Özet (Çeviri)
This study aims to examine the mediating roles of self-esteem, lover-centeredness, and social networking site use in the relationship between resilience and cyberbullying victimization. In this context, the primary objectives were to develop the Lover-Centeredness Scale (LCS) associated with cyberbullying victimization and to adapt the Short-Form of the State Self-Esteem Scale (SSES-S) into Turkish. Initially, exploratory factor analysis (EFA) findings for the LCS and the SSES-S were examined with 201 participants (77.61% female; mean age = 24.93). Subsequently, confirmatory factor analysis (CFA), reliability, and levels of criterion-related, convergent, and discriminant validity of the LCS and the SSES-S were evaluated with 204 participants (69.12% female; mean age = 23.93). Additionally, the test-retest reliability of the LCS and SSES-S was assessed with 25 participants (88% female; mean age = 22.92). The results indicated that the developed 9-item, 3-factor LCS is valid and reliable. Additionally, the 10-item, 3-factor structure of the SSES-SF was confirmed. Furthermore, the LCS demonstrated strong measurement invariance across participants' gender and relationship status, while the SSES-S did so across gender. In the next phase of the study, mediation analyses were conducted with 597 participants (77.1% female; mean age = 22.25), as recommended by G*Power. The findings revealed that while resilience did not directly predict cyberbullying victimization, it significantly predicted it when accounting for the mediating effects of self-esteem, lover-centeredness, and social networking site use. Multi-group analysis showed that the resilience of individuals with a lover significantly predicted lower levels of lover-centeredness compared to those without a lover. The findings were discussed in relation to the literature, and recommendations were made for researchers, field practitioners, and policymakers.
Benzer Tezler
- Ergenlerde siber zorbalık ve siber mağduriyetin yordayıcıları olarak akılcı olmayan inançlar psikolojik sağlamlık ve psikolojik ihtiyaçlar
Irrational beliefs, psychological resilience and psychological needs as predictions of cyber bullying and victimization in adolescents
YUNUS SABANCI
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
Eğitim ve ÖğretimGaziantep ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ALİ ÇEKİÇ
- Ergenlerde siber zorbalığa maruz kalma durumuna göre psikolojik sağlamlığın incelenmesi
Investigation of resilience in adolescents by exposure to cyber bully
GÖKHAN GÜÇLÜ
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Eğitim ve ÖğretimÇukurova ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ SABAHATTİN ÇAM
- The examination of psychological resilience and self-efficacy as predictors of cyberbullying among adolescents
Ergenlerde siber zorbalığın yordayıcısı olarak psikolojik dayanıklılık ve öz-yeterliliğin incelenmesi
MERVE GÜÇLÜ
Yüksek Lisans
İngilizce
2022
PsikolojiInternational University of SarajevoPsikoloji Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ORKUN AYDIN
- Lise öğrencileri arasındaki akran zorbalığının öğretmen perspektifinden değerlendirilmesi
Evaluation of peer bullying among high school students from the teacher's perspective
ONUR İBRAHİM ATAY
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Eğitim ve ÖğretimÇukurova ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ FATOŞ BULUT ATEŞ
- Lise öğrencilerinin siber mağduriyeti, siber zorbalıkla başa çıkma becerileri ile psikolojik sağlamlık ilişkisi
The relationship between high school students' cyber victimization, their coping skills with cyber-bullying, and resilience
DUYGU ÜVEY
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
PsikolojiÇağ ÜniversitesiPsikoloji Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ PERİHAN ÇAM RAY