Silahlı çatışmaların uzun dönem sağlık parametrelerine olan etkisinin sakatlığa uyarlanmış yaşam yılları (DALYs) üzerinden Ortadoğu ve Kuzey Afrika ülkelerinde değerlendirilmesi
Assessment of the impact of armed conflicts on long-term health parameters through disability-adjusted life years (DALYs) in Middle Eastern and North African countries
- Tez No: 916302
- Danışmanlar: PROF. DR. METİN HASDE
- Tez Türü: Tıpta Uzmanlık
- Konular: Halk Sağlığı, Uluslararası İlişkiler, Public Health, International Relations
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Sağlık Bilimleri Üniversitesi
- Enstitü: Gülhane Tıp Fakültesi
- Ana Bilim Dalı: Halk Sağlığı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 128
Özet
Amaç: Bu çalışmada silahlı çatışmaların toplumların hastalık ve sakatlık yüküne dair etkisi; çatışma türü ve yoğunluğu dikkate alınmak suretiyle metabolik, davranışsal ve çevresel/mesleki risk faktörlerine atfedilen sakatlığa uyarlanmış yaşam yılları (DALYs) üzerinden değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Gereç ve Yöntem: Çalışma gözlemsel ekolojik bir araştırma olarak planlanmıştır. Ortadoğu ve Kuzey Afrika ülkelerinde 1990-2021 yılları arasındaki dönem baz alınmak üzere silahlı çatışma ilişkili doğrudan ölümler bakımından çatışma yoğunluğu kategorize edilmiştir. Oluşturulan ülke-yıl gözlem üniteleri üzerinden çatışma maruziyeti ile sivil ölümler arasındaki ilişki değerlendirilmiştir. Çatışma maruziyetinin hastalık ve sakatlık yükü üzerindeki etkisi sabit etkiler modeli çerçevesinde araştırılmıştır. Oluşturulan modelde bağımlı değişken olarak 100.000 kişi bazında sakatlığa uyarlanmış yaşam yılı (DALY) hızı risk faktörlerine atfedilen hastalık ve sakatlık yükü göstergesi olarak alınmıştır. Çatışma maruziyetinin aktüel ve 5 yıl gecikmeli etkisi ayrı modeller çerçevesinde değerlendirilmiştir. Bulgular: Aktüel çatışma maruziyeti kapsamında savaş durumu yaşanan ülkelerde çatışma maruziyeti olamayan ülkelere kıyasla metabolik risk faktörlerine atfedilen DALY hızı 100.000 kişide 1045,47 birim (p=0,006), davranışsal risk faktörlerine atfedilen DALY hızı 100.000 kişide 2113,78 birim (p=0,002) ve çevresel/mesleki risk faktörlerine atfedilen DALY hızı 100.000 kişide1368,02 birim (p=0,001) artmaktadır. Çatışmaların 5 yıllık etkisi incelendiğinde yalnızca, metabolik riskler yönünden savaş durumunda DALY hızı 100.000 kişide 1034,57 birim (p=0,037) artmaktadır. Sonuç: Silahlı çatışmalar toplum üzerinde metabolik, davranışsal ve çevresel/mesleki risklere atfedilen morbidite yükünü arttırmaktadır. Hem aktüel maruziyet döneminde hem de orta vadeli olarak halk sağlığı müdahalelerinin hastalık ve sakatlık yükünü azalttığı gösterilmiştir.
Özet (Çeviri)
Aim: This study seeks to assess the effects of armed conflict exposure on the burden of disease and disability within communities, with a specific focus on Disability-Adjusted Life Years (DALYs) attributed to metabolic, behavioral, and environmental/occupational risk factors. Methods: This study was designed as an observational ecological analysis. Conflict intensity, measured in terms of conflict-related direct deaths, was categorized for countries in the Middle East and North Africa, focusing on the period from 1990 to 2021 The impact of conflict exposure on the burden of disease and disability was examined within a fixed effects model framework. In the model, the dependent variable was defined as the Disability-Adjusted Life Year (DALY) rate per 100,000 individuals, representing the burden of disease and disability attributable to risk factors. The immediate and five-year lagged effects of conflict exposure were evaluated in separate models. Results: In countries experiencing active conflict, compared to those without conflict exposure, the DALY rate attributed to metabolic risk factors increased by 1,045.47 units per 100,000 individuals (p=0.006), the DALY rate attributed to behavioral risk factors increased by 2,113.78 units per 100,000 individuals (p=0.002), and the DALY rate attributed to environmental/occupational risk factors increased by 1,368.02 units per 100,000 individuals (p=0.001). The five-year lagged effect was significant only for metabolic risks, with an increase of 1,034.57 per 100,000 individuals (p=0.037). Conclusion: Armed conflicts increase the morbidity burden attributed to metabolic, behavioral, and environmental/occupational risks within communities. Public health interventions have been shown to reduce the burden of disease and disability both during periods of active exposure and in the medium term.
Benzer Tezler
- Zorunlu göç yaşayan ailelerin ikinci kuşak üyelerinin sağlık durumu
The psychological health status of the second generation members of families which underwent forced migration
A. TAMER AKER
Yüksek Lisans
Türkçe
2006
Halk SağlığıKocaeli ÜniversitesiHalk Sağlığı Ana Bilim Dalı
PROF.DR. ONUR HAMZAOĞLU
- Uluslararası silahlı çatışmalarda kültürel varlıkların korunması
Protection of cultural properties in international armed conflicts
FİRDES ŞEYDA KAHRAMAN
- İnsan haklarının korunmasında Uluslararası Ceza Yargılamasının rolü
Role of International Criminal Elimination in protecting of human rights
HANİ SHAKİR MAHMOOD
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
HukukSelçuk ÜniversitesiKamu Hukuku Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ İBRAHİM ÜLKER
- Savunma harcamalarının ekonomik büyümeye etkisi: Türkiye örneği
The impact of defense spending on economic growth: The case of Turkey
GÜRSEL BEKTAŞ
Yüksek Lisans
İngilizce
2017
EkonomiNamık Kemal Üniversitesiİktisat Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. EMRAH İSMAİL ÇEVİK
- 1890- 1913 tarihleri arasında Osmanlı arşiv belgeleriyle Selanik vilayetinde komitacılık(1890-1913)
Between 1890 and 1913 the revulati̇onary activities in Salonika province whit Ottoman archives documents
DİLEK GÜCEL