Geçici barınma alanlarının CBS-sezgisel bulanık çok kriterli yaklaşım ile değerlendirilmesi ve tahliye optimizasyonu için matematiksel model önerisi
Evaluation of temporary shelter areas with GIS-Intuitionistic fuzzy multi-criteria approach and proposal of a mathematical model for evacuation optimization
- Tez No: 916807
- Danışmanlar: PROF. DR. ZERRİN ALADAĞ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Endüstri ve Endüstri Mühendisliği, Industrial and Industrial Engineering
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Kocaeli Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Endüstri Mühendisliği Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 243
Özet
Dünyada yaşanan, can ve mal kayıplarına sebep olan en önemli doğal afetlerden biri depremdir. Başarılı bir afet yönetim süreci için planlamalar koordine edilmelidir. Bu bağlamda tezde öncelikle Türkiye için deprem risk değerlendirmesi ortaya konmuştur. İki adımlı kümeleme analizi, Adım Adım Ağırlık Değerlendirme Oranı Analizi (SWARA) ve İdeal Çözüme Benzerliğe Göre Sıra Tercihi Tekniği (TOPSIS) yöntemlerinin hibritlenmesiyle illerin deprem risk öncelikleri elde edilmiştir. Deprem risk değerlendirmesi sonuçlarına göre analiz önceliği bulunan il, Kocaeli olarak belirlenmiştir. Bu noktadan hareketle afet lojistiği süreci için geçici barınma alanları değerlendirme kriterleri belirlenmiş ve Kocaeli için elde edilen veriler incelenmiştir. Temin edilen mekânsal veriler Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) ortamında ArcMap 10.7 paket programı ile analiz edilmiştir. Geçici barınma alanı değerlendirme kriterleri Sezgisel Bulanık AHP (IF-AHP) ile ağırlıklandırılmıştır. Literatürde bulunmayan bir yaklaşımla IF-AHP ile elde edilen ağırlıklar ArcMap 10.7 paket programına işlenmiş ve ilçe grupları için geçici barınma alanı uygunluk haritaları üretilmiştir. Duyarlılık analizi değişen kriter ağırlıklarının sonuca etkisinin irdelenmesi açısından önemlidir. Bu bağlamda duyarlılık analizi ile elde edilen kriter ağırlıklarının işlenmesi için Phyton kodu hazırlanmıştır. Uygunluk derecesine göre alanların yüz ölçümlerindeki değişiklik ortaya konmuştur. Tez çalışmasının son aşamasında toplanma alanları ve barınma alanları arası tahliye süreci için matematiksel model önerilmiştir. Kocaeli için ilçe grupları Sezgisel Bulanık TOPSIS (IF-TOPSIS) ile önceliklendirilmiştir. Darıca ilçesi için bir Karma Tamsayılı Doğrusal Programlama (KTDP) modeli ortaya konmuş ve model parametreleri için duyarlılık analizi yapılmıştır. KTDP Modeli Genel Cebirsel Modelleme Sistemi (GAMS) 47.6.0 paket programı ile çözülmüştür. Tez çalışması ile literatürdeki çalışmalardan farklı olarak karar vericilere dinamik ve bütünsel bir karar modeli önermek amaçlanmaktadır.
Özet (Çeviri)
Earthquakes are one of the most important natural disasters that cause loss of life and property in the world. Planning should be coordinated for a successful disaster management process. In this context, earthquake risk assessment for Turkey is presented first in the thesis. Earthquake risk priorities of the provinces are obtained by hybridizing the two-step cluster analysis, Stepwise Weight Assessment Ratio Analysis (SWARA) and Ideal Solution Similarity Rank Preference Technique (TOPSIS) methods. According to the earthquake risk assessment results, the province with analysis priority is determined as Kocaeli. Starting from this point, temporary shelter area assessment criteria are determined for the disaster logistics process and the data obtained for Kocaeli are examined. The obtained spatial data are analyzed with ArcMap 10.7 package program in the Geographic Information Systems (GIS) environment. Temporary shelter area assessment criteria are weighted with Intuitionistic Fuzzy AHP (IF-AHP). With an approach not found in the literature, the weights obtained with IF-AHP are processed into the ArcMap 10.7 package program and temporary shelter area suitability maps are produced for district groups. Sensitivity analysis is important in terms of examining the effect of changing criterion weights on the result. In this context, a Python code is prepared to process the criterion weights obtained with sensitivity analysis. The change in the surface measurements of the areas according to the suitability degree is revealed. In the last stage of the thesis study, a mathematical model is proposed for the evacuation process between assembly areas and shelter areas. District groups for Kocaeli are prioritized with Intuitionistic Fuzzy TOPSIS (IF-TOPSIS). The Mixed Integer Linear Programming (MILP) model is presented for Darıca district and sensitivity analysis is performed for the model parameters. MILP model is solved with the General Algebraic Modeling System (GAMS) 47.6.0 package program. The thesis study aims to propose a dynamic and holistic decision model to decision makers, unlike the studies in the literature.
Benzer Tezler
- Malatya'daki afet sonrası toplanma ve acil barınma alanlarının CBS ile değerlendirilmesi
Assessment of post-disaster gathering and emergency shelter areas in Malatya using GIS
NERMİN SARI
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
CoğrafyaNevşehir Hacı Bektaş Veli ÜniversitesiCoğrafya Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ŞENAY GÜNGÖR
- Afet sonrası geçici barınma alanlarının coğrafi bilgi sistemleri ile tespit edilmesi: Sivas ili örneği
Detection of temporary shelter areas with geographical information systems: A case study in Sivas city
İRFAN MOĞULKOÇ
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Mühendislik BilimleriSivas Cumhuriyet ÜniversitesiGeomatik Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. TARIK TÜRK
- Development of a decision support model for the optimum shelter location following a disaster
Afet sonrası en uygun geçici barınma alanlarının belirlenmesi için karar destek modeli geliştirilmesi
SARA REZAEİ
Yüksek Lisans
İngilizce
2014
Jeodezi ve Fotogrametriİstanbul Teknik ÜniversitesiGeomatik Mühendisliği Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. HİMMET KARAMAN
- İstanbul'da deprem sonrası toplanma alanlarının kapasitelerinin ve erişilebilirliklerinin CBS yardımıyla analizi ve değerlendirilmesi
Analysis and evaluation of capacity and accessibility ofafter earthquake assembly areas in istanbul by GIS
ELİF NİSA ÖZKILIÇ
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
Jeodezi ve Fotogrametriİstanbul Teknik ÜniversitesiGeomatik Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. HİMMET KARAMAN
- CBS destekli mobil deprem bilgi sistemi uygulaması: Hazturk son depremler
GISupported mobile earthquake information system application: Hazturk last earthquakes
BERKAY ORUÇ
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Coğrafyaİstanbul Teknik ÜniversitesiGeomatik Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HİMMET KARAMAN