Geri Dön

Testing interpersonal psychological theory of suicide in Turkish chronic pain patients

Türkiye'deki kronik ağrı hastalarında kişilerarası psikolojik intihar kuramının test edilmesi

PDF İndir

  1. Tez No: 917720
  2. Yazar: AYŞE NUR KARKIN JAVAID
  3. Danışmanlar: PROF. DR. MEHMET ESKİN
  4. Tez Türü: Doktora
  5. Konular: Psikoloji, Psychology
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 2025
  8. Dil: İngilizce
  9. Üniversite: Koç Üniversitesi
  10. Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Psikoloji Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Psikoloji Bilim Dalı
  13. Sayfa Sayısı: 187

Özet

İntihar, dünya genelinde yılda 700.000'den fazla ölüme yol açan ciddi bir halk sağlığı sorunudur ve Türkiye gibi düşük ve orta gelirli ülkeler arasında yer alan ülkeleri orantısız şekilde etkilemektedir. İntihara karşı güçlü dini ve kültürel yasaklara rağmen, Türkiye'de özellikle son yirmi senede intihar oranları artmaktadır. Kronik ağrı, intihara eğilimle ilişkili olduğu bilinen ancak Türkiye'de yeterince araştırılmamış ve büyük ölçüde ihmal edilmiş bir risk faktörüdür. Bu tez, Türkiye'deki kronik ağrı hastalarında kronik ağrı ve intihara eğilim arasındaki ilişkiyi inceleyerek bu boşluğu doldurmayı ve Kişilerarası Psikolojik İntihar Kuramı'nın uygulanabilirliğini test etmeyi amaçlamaktadır. Bu tez, birbiriyle bağlantılı üç çalışmadan oluşmaktadır. Bölüm 2, Türkiye'de intihar düşüncesi ve intihar girişimlerini inceleyen 72 çalışmanın sistematik bir incelemesini sunmaktadır. İnceleme, zayıf problem çözme becerileri, umutsuzluk, çocukluk travması, yalnızlık, sosyal destek eksikliği, aile sorunları, öfke, düşük benlik saygısı, bağlanma zorlukları, madde kullanımı ve depresyon gibi faktörlerin hem intihar düşünceleri hem de intihar girişimleri ile ilişkili olduğunu belirlemiştir. Eğitim düzeyi, cinsiyet ve yaşam nedenleri yalnızca intihar düşünceleri ile ilişkili bulunmuş, aleksitimi, uyku kalitesinin düşük olması ve obsesif belirtilerle ilgili bulgular ise tutarsız çıkmıştır. Ayrıca, Kişilerarası Psikolojik İntihar Kuramı'nın ana psikolojik yapıları olan algılanan yük olma, engellenmiş ait olma ve edinilmiş intihar yeterliliği henüz Türkiye'de araştırılmamıştır. Ayrıca, kronik ağrı ve intihara eğilim arasındaki ilişkiye dair araştırmaların azlığı, Türkiye'deki kronik ağrı hastalarında intihara eğilimi anlamaya yönelik yeni yaklaşımlara ihtiyaç olduğunu ortaya koymaktadır. Bu sonuçlar, Bölüm 3 ve Bölüm 4'teki iki ampirik araştırma için temel oluşturmuştur. Bölüm 3, Türkiye'de kronik ağrısı olan 232 birey ile ağrısız 211 birey arasında intihar düşünceleri ve girişimlerinin yaygınlığını araştırmaktadır. Kategorik değişkenler için ki-kare ve sürekli değişkenler için Student t-test teknikleri kullanılarak yapılan analizlerde, iki grup arasında intihar düşünceleri veya girişimlerinin yaygınlığı açısından anlamlı bir fark bulunmamıştır. Poisson regresyonu, grup (kronik ağrı vs. ağrısız), medeni durum, yaş ve psikolojik sıkıntı gibi değişkenlere dayanarak intihar düşüncesi şiddetini tahmin etmek için kullanılmış ve kronik ağrıya sahip olmanın intihar düşüncesi şiddetini anlamlı şekilde öngörmediği bulunmuştur. Ayrıca, PROCESS Macro ile yapılan aracı analiz, psikolojik sıkıntının, ağrı şiddeti ile intihar düşüncesi şiddeti arasındaki ilişkiye aracılık ettiğini göstermiştir. Bu bulgular, kronik ağrı şiddetinin doğrudan intihar düşüncelerini artırmadığını, ancak daha yüksek ağrı şiddetiyle ilişkili psikolojik sıkıntının intihar düşüncelerinde önemli bir rol oynadığını göstermektedir. Bu durum, bu popülasyonda psikolojik sıkıntının tedavi ve intihar önleme çalışmalarında ele alınması gerektiğini vurgulamaktadır. Bölüm 4, 223 kronik ağrı hastasında Kişilerarası Psikolojik İntihar Kuramı'nı test etmektedir. Algılanan yük olma, engellenmiş ait olma ve bunların etkileşiminin, demografik, psikolojik ve ağrıya bağlı diğer risk faktörlerinin ötesinde intihar düşüncesi şiddetini öngörüp öngörmediğini incelemek için hiyerarşik regresyon analizi kullanılmıştır. Sonuçlar, algılanan yük olmanın, diğer faktörler göz önüne alındıktan sonra bile intihar düşüncesi şiddetinin en güçlü bir yordayıcısı olduğunu göstermiştir. Algılanan yük olma, diğer risk faktörleri kontrol edildikten sonra önemli bir yordayıcı olarak ortaya çıkarken, engellenmiş ait olma benzer bir yordayıcı güce sahip olmamıştır. Psikolojik İntihar Kuramı'nın öngörülerine ters düşecek şekilde, algılanan yük olma ile engellenmiş ait olma arasındaki etkileşim intihar düşüncesi şiddetini anlamlı bir şekilde öngörmemiştir. Ayrıca, algılanan yük olma, engellenmiş ait olma ve edinilmiş intihar yeterliliğinin üç yönlü etkileşimi geçmiş intihar girişimlerini öngörmemiştir. Bunun yanı sıra, ağrı eşiği ile edinilmiş intihar yeterliliği arasında pozitif bir korelasyon bulunmuş ve daha yüksek ağrı eşiğine sahip bireylerin daha yüksek intihar yetisine sahip olma olasılığının arttığı görülmüştür. PROCESS Macro kullanılarak yapılan moderasyon analizi, bağımlı benlik kurgusunun algılanan yük olma, engellenmiş ait olma ve intihar düşüncesi şiddeti arasındaki ilişkiyi anlamlı şekilde etkilemediğini göstermiştir. Bu bulgu, bu yapıların bireylerin kültürel ya da ilişki değerlerinden bağımsız olarak işleyebileceğini düşündürmektedir. Sonuç olarak, bu tez Türkiye'de kronik ağrı ve intihara eğilim arasındaki ilişkiye dair ilk ampirik araştırmayı sunmakta ve bu popülasyonda Kişilerarası Psikolojik İntihar Kuramı'nı test etmektedir. Bulgular, algılanan yük olma ve psikolojik sıkıntının, kronik ağrı hastalarında intihar düşüncesini anlamadaki kritik rollerini vurgulamaktadır. Ayrıca, bu araştırma Kişilerarası Psikolojik İntihar Kuramı kavramlarının farklı kültürel bağlamlarda nasıl işlediğine dair yeni bilgiler sunmakta ve Türkiye'deki kronik ağrı hastalarına yönelik kültürel hassasiyet taşıyan intihar önleme stratejilerinin gerekliliğini ortaya koymaktadır.

Özet (Çeviri)

Suicide is an important public health concern, with over 700,000 deaths annually worldwide, disproportionately affecting low- and middle-income countries (LMICs) like Türkiye. Despite strong religious and cultural prohibitions against suicide, Türkiye has experienced rising suicide rates, particularly in the last 20 years. Chronic pain, a recognized but under-explored risk factor for suicidality, has been largely overlooked in Turkish populations. This dissertation addresses this gap by investigating the relationship between chronic pain and suicidality in Turkish chronic pain patients, with a focus on testing the applicability of the Interpersonal Psychological Theory of Suicide (IPTS). This dissertation consists of three interconnected studies. Chapter 2 presents a systematic review of 72 studies that examined suicidal ideation (SI) and suicide attempts (SA) in Türkiye. The review identified several factors associated with both SI and SA, including poor problem-solving skills, hopelessness, childhood trauma, loneliness, lack of social support, family problems, anger, low self-esteem, attachment difficulties, substance use, and depression. Lower educational level, female gender, and having fewer reasons for living were linked with SI alone, while findings regarding alexithymia, poor sleep quality, and obsessive symptoms were inconsistent. The review revealed that key psychological constructs central to IPTS, such as perceived burdensomeness (PB), thwarted belongingness (TB), and acquired capability for suicide (ACS), had not yet been explored in Türkiye. Additionally, research connecting chronic pain and suicidality in this context was sparse, underscoring the need for novel approaches to understanding suicidality in Turkish chronic pain patients. These gaps built a foundation for two empirical research in Chapters 3 and 4. Chapter 3 explores the prevalence of suicidal ideation and attempts among 232 Turkish individuals with chronic pain, compared to 211 pain-free controls. Using chi-square tests for categorical variables and Student's t-tests for continuous variables, the results showed no significant difference in the prevalence of suicidal ideation or attempts between the two groups. Poisson regression was used to predict suicidal ideation severity based on group (chronic pain vs. no pain), marital status, age, and psychological distress, and further revealed that having chronic pain did not significantly predict suicidal ideation severity. A mediation analysis using the PROCESS Macro revealed that psychological distress acted as a mediator between pain intensity and the severity of suicidal ideation. This suggests that while pain intensity alone does not directly increase suicidal thoughts, the psychological distress associated with higher levels of pain plays a significant predictive role. These results underscore the critical need to target psychological distress in the treatment of chronic pain and in efforts to prevent suicide within this group. Chapter 4 tests the IPTS in a sample of 223 chronic pain patients. Hierarchical regression analysis was used to examine whether PB, TB, and their interaction predicted suicidal ideation severity beyond other established risk factors, including demographic, psychological, and pain-related variables. The results showed that perceived burdensomeness was the strongest predictor of suicidal ideation severity, even after accounting for other factors. After adjusting for other risk factors, PB emerged as a significant predictor of suicidal ideation severity, while TB did not demonstrate similar predictive power. Contrary to the predictions of IPTS, the interaction between PB and TB did not uniquely predict suicidal ideation severity. Additionally, a positive correlation between pain threshold and acquired capability for suicide was observed, indicating that individuals with higher pain thresholds were more likely to exhibit an increased capacity for suicidal behavior. Furthermore, the three-way interaction of PB, TB, and ACS did not predict past suicide attempts. A moderation analysis using PROCESS Macro found that interdependent self-construal did not significantly moderate the relationship between PB, TB, and suicidal ideation severity, suggesting that these constructs may operate independently of individuals' relational value orientations. Overall, this dissertation provides the first empirical investigation of the relationship between chronic pain and suicidality in Türkiye while also testing the IPTS framework in this population. The findings highlight the critical roles of perceived burdensomeness and psychological distress in understanding suicidal ideation among chronic pain patients. Moreover, this research contributes to the understanding of how IPTS constructs apply across different cultural contexts and underscores the need for culturally sensitive suicide prevention strategies for chronic pain patients in Türkiye.

Benzer Tezler

  1. Tez No

    471650

    Non-psikotik ve non-bipolar hasta grubunda intihar riskini öngörmede kişilerarası ve psikolojik katılık yaklaşımlarını içeren yeni bir modelin sınanması

    Testing of A new model involving the interpersonal and psychological rigidity approaches to predict suicide risk in non-psychotic and non-bipolar patients

    ŞENGÜL İLKAY

    Tıpta Uzmanlık

    Türkçe

    Türkçe

    2017

    PsikiyatriSağlık Bilimleri Üniversitesi

    Psikiyatri Ana Bilim Dalı

    DR. KAASIM FATİH YAVUZ

    DOÇ. DR. ERHAN KURT

  2. Tez No

    899882

    Suicidal ideas and suicidal probability: Examining various pathways through integrating interpersonal psychological theory of suicide and attachment theory

    İntihar düşünceleri ve intihar olasılığı: İntiharın kişilerarası psikolojik teorisi ve bağlanma teorisinin bütünleştirilmesi ile çeşitli yolların incelenmesi

    İREM BERİL KARAÇALIK

    Yüksek Lisans

    İngilizce

    İngilizce

    2024

    PsikolojiTED Üniversitesi

    Psikoloji Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. ILGIN GÖKLER DANIŞMAN

    DOÇ. DR. İBRAHİM YİĞİT

  3. Tez No

    826298

    The effect of social comparison on interpersonal problems through self-esteem and emotion dysregulation: Testing a psychological mechanism from an evolutionary framework

    Sosyal karşılaştırmanın öz-saygı ve duygu düzenleme güçlüğü aracılığıyla kişilerarası problemler üzerindeki etkisi: Psikolojik bir mekanizmanın evrimsel bir çerçeveden test edilmesi

    SELÇUK ASLAN

    Doktora

    İngilizce

    İngilizce

    2023

    Eğitim ve ÖğretimOrta Doğu Teknik Üniversitesi

    Eğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. AYHAN DEMİR

  4. Tez No

    732451

    Genç yetişkinlerin COVİD-19 pandemisinde sanal sosyal destek arayışlarının bağlanma modellerine göre incelenmesi

    A study of the young adults' online social support searching to attachment styles, during the COVİD-19 pandemic

    ÇAĞNUR DENİŞİK

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2022

    Psikolojiİstanbul Gedik Üniversitesi

    Psikoloji Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. FATMA SİBEL MERCAN

  5. Tez No

    717686

    Investigating the effects of sensory processing sensitivity, negative affectivity and conflict resolution styles on relationship satisfaction

    Duyusal işlemleme hassasiyeti, negatif duygulanım ve çatışma çözüm stillerinin ilişki doyumu üzerindeki etkisinin incelenmesi

    MELİS ZORLULAR

    Yüksek Lisans

    İngilizce

    İngilizce

    2022

    PsikolojiTED Üniversitesi

    Psikoloji Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. TUĞBA UZER YILDIZ

Geri Dön