Eğitsel videolarda eğitmen görünürlüğünün bilişsel yük, sosyal varlık ve öğrenme performansına etkisi: Bir göz izleme çalışması
The effect of instructor visibility on cognitive load, social presence, and learning performance in educational videos: An eye tracking study
- Tez No: 917756
- Danışmanlar: PROF. DR. YALIN KILIÇ TÜREL
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Eğitim ve Öğretim, Education and Training
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Fırat Üniversitesi
- Enstitü: Eğitim Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Eğitimi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Eğitimi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 134
Özet
Dijital teknolojilerin eğitim ortamlarında giderek daha fazla yer edinmesi, öğrenme süreçlerinde çeşitli yenilikleri beraberinde getirmiştir. Bu çerçevede, eğitsel videolar, öğrenenlerin bilgiye erişimini kolaylaştıran ve etkileşimli öğrenme deneyimlerini destekleyen önemli araçlardan biri olarak öne çıkmaktadır. Ancak, eğitsel videoların tasarımında, öğrencilerin bilişsel yükünü en aza indirirken öğrenme performanslarını ve sosyal varlık algılarını nasıl optimize edilebileceği halen araştırılması gereken kritik bir konu olarak varlığını sürdürmektedir. Bu doğrultuda, eğitmen görünürlüğünün farklı biçimlerinin öğrenci deneyimine etkileri, özellikle son yıllarda eğitim teknolojileri ve öğretim tasarımı alanında önemli bir araştırma konusu hâline gelmiştir. Bu araştırmada, eğitsel videolarda farklı eğitmen görünürlüğü koşullarının (eğitmen görünürlüğü olmayan, eğitmen görünürlüğü sabit olan ve kullanıcı tarafından kontrol edilebilen eğitmen görünürlüğü) öğrencilerin bilişsel yük, sosyal varlık algısı ve öğrenme performansı üzerindeki etkileri incelenmiştir. Bununla birlikte, göz izleme yöntemi kullanılarak öğrencilerin görsel dikkat dağılımı ve odaklanma düzeyleri analiz edilerek, eğitmen görünürlüğünün dikkat süreçleri üzerindeki etkileri belirlenmeye çalışılmıştır. Araştırma, nicel yöntemlerle yapılandırılmış olup, elde edilen bulguların daha derinlemesine yorumlanabilmesi amacıyla nitel verilerle de desteklenmiştir. Araştırma kapsamında her biri 30 katılımcıdan oluşan üç deney grubu oluşturulmuş ve her bir gruba farklı eğitmen görünürlüğü koşullarına sahip videolar izletilmiştir. İlk grup, eğitmen görünürlüğü olmayan videoları; ikinci grup, eğitmen görünürlüğü sabit olan videoları; üçüncü grup ise kullanıcı kontrollü eğitmen görünürlüğüne sahip videoları izlemiştir. Katılımcıların bilişsel yük algıları, sosyal varlık hissi ve öğrenme performansları karşılaştırılmış, ayrıca göz izleme verileri aracılığıyla dikkat dağılımı ve eğitmen görünürlüğü tercihleri analiz edilmiştir. Araştırma bulguları, farklı eğitmen görünürlüğü koşullarının bilişsel yük, sosyal varlık algısı ve öğrenme performansı üzerinde anlamlı farklılıklar yarattığını ortaya koymuştur. Eğitmen görünürlüğü olmayan videolar, en düşük bilişsel yük algısına sahipken, sosyal varlık hissi ve öğrenme performansı açısından sınırlı fayda sağlamıştır. Eğitmen görünürlüğü sabit olan videolar, sosyal varlık hissini artırmış ancak bilişsel yükü yükseltmiştir. Kullanıcı kontrollü eğitmen görünürlüğü ise hem bilişsel yükü azaltmış hem de sosyal varlık hissini ve öğrenme performansını olumlu yönde etkilemiştir. Göz izleme verileri, kullanıcı kontrollü eğitmen görünürlüğü grubundaki katılımcıların eğitmeni ihtiyaçlarına göre görünür veya gizli hâle getirerek dikkat yönetimi sağladıklarını göstermiştir. Katılımcılar, içerik karmaşıklığı arttığında eğitmeni gizleme, daha güçlü bir sosyal bağ kurma ihtiyacı hissettiklerinde ise eğitmeni görünür hâle getirme eğiliminde olmuşlardır. Bu bulgu, bireyselleştirilmiş kullanıcı kontrolünün dikkat yönetimi ve öğrenme süreçlerinde kritik bir rol oynayabileceğini ortaya koymaktadır. Sonuç olarak, kullanıcı kontrollü eğitmen görünürlüğü, öğrencilerin bireysel öğrenme ihtiyaçlarını karşılayarak daha etkili bir öğrenme deneyimi sunmaktadır. Bu araştırma, eğitsel videoların tasarımında bilişsel yükün azaltılması, sosyal varlık hissinin artırılması ve öğrenme performansının iyileştirilmesi açısından önemli çıkarımlar sunmaktadır. Göz izleme verilerinin kullanılması ve araştırmanın nitel bulgularla desteklenmesi, gelecekteki çalışmalar ve eğitsel video tasarımlarına yönelik daha kapsamlı bir çerçeve sunmaktadır.
Özet (Çeviri)
With the increasing integration of digital technologies into educational settings, various innovations have emerged in learning processes. In this context, educational videos have become essential tools that facilitate learners' access to information and support interactive learning experiences. However, the optimal design of these videos—minimizing students' cognitive load while enhancing their learning performance and sense of social presence—remains a critical research area. Accordingly, the effects of different types of instructor visibility on student experience have gained prominence in the fields of educational technology and instructional design in recent years. This study investigates the effects of different instructor visibility conditions in educational videos (no instructor visibility, fixed instructor visibility, and user-controlled instructor visibility) on students' cognitive load, perception of social presence, and learning performance. Additionally, using eye-tracking methodology, students' visual attention distribution and focus levels were analyzed to determine the impact of instructor visibility on attentional processes. The study was structured using quantitative methods, and the findings were further supported by qualitative data for a more in-depth interpretation. The research involved three experimental groups, each consisting of 30 participants, who watched videos with different instructor visibility conditions. The first group viewed videos without instructor visibility, the second group watched videos with fixed instructor visibility, and the third group was exposed to videos with user-controlled instructor visibility. The participants' cognitive load perceptions, sense of social presence, and learning performance were compared, while eye-tracking data provided insights into attention distribution and preferences regarding instructor visibility. The findings revealed that different instructor visibility conditions significantly influenced cognitive load, social presence perception, and learning performance. Videos without instructor visibility resulted in the lowest perceived cognitive load but offered limited benefits in terms of social presence and learning performance. Videos with fixed instructor visibility enhanced social presence perception but also increased cognitive load. In contrast, user-controlled instructor visibility was found to reduce cognitive load while positively affecting social presence and learning performance. Eye-tracking data indicated that participants in the user-controlled instructor visibility group managed their attention by adjusting the instructor's visibility according to their needs. Participants tended to hide the instructor when processing complex content and make the instructor visible when they felt the need for a stronger social connection. This finding highlights the crucial role of personalized user control in attention management and learning processes. In conclusion, user-controlled instructor visibility provides a design approach that supports students' individual learning needs and enhances the learning experience. This study offers significant insights into instructional video design, particularly in reducing cognitive load, increasing social presence, and improving learning performance. The inclusion of eye-tracking data and qualitative findings contributes valuable information to future research and the development of educational video designs. .
Benzer Tezler
- YouTube'un eğitim ortamı olarak kullanımının izleyici ve eğitmen bağlamında incelenmesi
Investigation of the use of YouTube as an educational environment in the context of followers and instructor
HASAN HÜSEYİN CİHANGİR
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Eğitim ve ÖğretimNecmettin Erbakan ÜniversitesiBilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AHMET NACİ ÇOKLAR
- Kinect ile e-eğitsel video portfolyo ortamının tasarlanması, geliştirilmesi ve öğrencilerin üstbiliş farkındalık düzeyleri üzerine etkileri
Designing and developing an e-educational video portfolio environment via kinect, and examining the effects on students' metacognitive awareness level
SERHAT ALTIOK
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
Eğitim ve ÖğretimKırıkkale ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ERMAN YÜKSELTÜRK
- Eğitsel videolarda makine öğrenmesi temelli duygu durum analizinin duygu ölçümlenmesi ve başarı açısından incelenmesi
An investigation of machine learning based mood analyses in educational videos in terms of emotion measurement and achievement
ALİ BATUHAN YILDIZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Eğitim ve ÖğretimMersin ÜniversitesiBilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SERKAN ŞENDAĞ
DOÇ. DR. SACİP TOKER
- Etkileşimli eğitsel videolarda aralıklı olarak ön soru sorma ve geri getirme alıştırmasının ortaokul öğrencilerinin öğrenme ve kalıcılık düzeyi üzerindeki etkisi
The effect of interpolated prequestioning and retrieval practice in interactive educational videos on learning and retention level of middle school students
MUSA ÖZÇELİK
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Eğitim ve ÖğretimKocaeli ÜniversitesiBilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Eğitimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. EVREN ŞUMUER
- Eğitsel videolardaki sorulara yönelik geri bildirim türünün öğretmen adaylarının başarı ve bilişsel yüklerine etkisi
The effect of feedback types given to embedded questions in an interactive educational videos on the achievement and cognitive load of teacher candidates
EMRAH EMİRTEKİN
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Eğitim ve ÖğretimEge ÜniversitesiBilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Eğitimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. TARIK KIŞLA