Geri Dön

Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu tanılıçocuklarda ilaç tedavisinin sosyal biliş, empatibecerileri ve serum oksitosin seviyesi ile ilişkisi

The relationship of drug treatment with socialcognition, empathy skills and serum oxytocin level inchildren diagnosed with attention deficit hyperactivitydisorder

PDF İndir

  1. Tez No: 917952
  2. Yazar: HASİBE ÖZLEM PEKMEZ
  3. Danışmanlar: DR. İPEK SÜZER GAMLI
  4. Tez Türü: Tıpta Uzmanlık
  5. Konular: Psikiyatri, Psychiatry
  6. Anahtar Kelimeler: dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu, sosyal biliş, empati, oksitosin, metilfenidat, atomoksetin, attention deficit hyperactivity disorder, social cognition, empathy, oxytocin, methylphenidate, atomoxetine
  7. Yıl: 2025
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: Sağlık Bilimleri Üniversitesi
  10. Enstitü: İstanbul Erenköy Ruh ve Sinir Hastalıkları Eğitim ve Araştırma Hastanesi
  11. Ana Bilim Dalı: Çocuk Psikiyatrisi Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
  13. Sayfa Sayısı: 141

Özet

Amaç: Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB) dikkat sorunları, hareketli olma hali ve dürtü kontrolünün eşlik ettiği ve çocukluk döneminde sık karşılaşılan nörogelişimsel bir bozukluktur. DEHB'li çocukların, çekirdek belirtileri arasında yer almamakla birlikte, sosyal becerilerde de sorun yaşadıkları bilinmektedir. Bu çalışmanın amacı DEHB tanılı çocuklarda ilaç tedavisinin sosyal biliş, empati becerileri ve serum oksitosin seviyesi ile ilişkisini incelemektir. Ek olarak metilfenidat ve atomoksetin tedavilerinin bu üç parametrede karşılaştırılmasının incelenmesi de amaçlanmıştır. Yöntem: Çalışmamıza, vaka grubu olarak DEHB tanısı ile hali hazırda en az 3 aydır metilfenidat tedavisi gören 6- 12 yaş arası 52 hasta ve DEHB tanısı ile hali hazırda en az 3 aydır atomoksetin tedavisi gören 6-12 yaş arası 50 hasta ile birlikte 2 grup olarak toplam 102 çocuk; kontrol grubu olarak DEHB tanısı yeni konmuş olan veya bu tanı ile en az 3 aydır ilaç tedavisi almayan 6-12 yaş arası 50 çocuk alınmıştır. Vaka ve kontrol grupları sosyodemografik olarak uyumlu olacak şekilde alınmıştır,“Okul Çağı Çocukları İçin Duygulanım Bozuklukları ve Şizofreni Görüşme Çizelgesi- Şimdi ve Yaşam Boyu Şekli Türkçe Uyarlaması-ÇDŞG-ŞY-T (K-SADS-5)”dayalı klinik görüşme sonucunda DEHB dışında ek psikiyatrik komorbiditesi olmayan, klinik olarak normal zeka düzeyine sahip, kronik tıbbi metabolik, genetik, endokrinolojik ve nörolojik hastalığı bulunmayan çocuklar, vaka ve kontrol grubuna dahil edilmiştir. Sosyodemografik veri formu ve Conners-Ebeveyn Derecelendirme Ölçeği -48 (CADÖ-48) uygulanmıştır. Sosyal bilişsel becerilerini değerlendirmek için klinisyen tarafından katılımcılara 'Gözlerden Zihin Okuma Testi (GZOT)' uygulanmış ve 'Sosyal Becerileri Değerlendirme Ölçeği (SBDÖ)' doldurulmuştur. Empati becerilerini değerlendirmek için de 'Çocuklar için Temel Empati Ölçeği' katılımcılara doldurtulmuştur. Serum oksitosin seviyelerinin değerlendirilmesi için vaka ve kontrol grubundaki katılımcılardan sabah saat 08.00-11.00 arasında aç karna kan alınmıştır. Santrifüj işleminden sonra elde edilen serum örneği çalışılacağı güne kadar -80°C'de muhafaza edilmiştir. Çalışma gününde toplanan örnekler ELISA yöntemi ile çalışılmıştır. Bulgular: İlaç tedavisi kullanma durumu olarak değerlendirildiğinde; ilaç tedavisi kullanan grubun GZOT puanları, ilaç tedavisi almayan gruba göre istatistiksel olarak daha yüksek bulunmuştur. İlaç tedavisi kullanan grupta SBDÖ'nün tüm alt ölçek ve toplam ölçek puanları ilaç tedavisi almayan gruba göre istatistiksel olarak yüksektir. Bununla birlikte iki grup arasında empati ölçek puanları açısından anlamlı bir fark saptanmamıştır. Conners-ebeveyn ölçeğinde ilaç tedavisi almayan katılımcıların Conners-Davranış sorunları, Conners-KOKGB, Conners-öğrenme sorunları ve Conners-Toplam puanları, ilaç tedavisi kullanan gruptaki katılımcılara göre daha yüksek bulunmuştur. Bununla birlikte iki grup arasında Conners- Hiperaktivite, Conners-Kaygı ve Conners-Psikosomatik alt ölçek puanları açısından anlamlı bir fark bulunmamıştır. İlaç tedavisi kullanım durumuna göre iki grup karşılaştırıldığında kan oksitosin düzeyleri yönüyle anlamlı bir farklılık saptanmamıştır. Katılımcıların empati düzeyleri SBDÖ-Toplam puanlarındaki artışı yordamaktadır. Ek olarak katılımcıların erkek cinsiyette olması, kız cinsiyette olmasına göre SBDÖ-Toplam puanlarındaki azalmayı yordamaktadır. DEHB semptom şiddetindeki artış, SBDÖ-Toplam puanlarındaki azalmayı yordamaktadır. İlaç tedavi türü yönünde üç grup karşılaştırıldığında; atomoksetin tedavisi kullanan grubun GZOT puanları, diğer iki gruba göre anlamlı şekilde daha yüksek iken; metilfenidat tedavisi kullanan ve ilaç tedavisi almayan iki grup arasında GZOT puanları yönüyle anlamlı bir farklılık saptanmamıştır. İlaç tedavisi almayan grubun SBDÖ-toplam puanları ilaç tedavisi kullanan diğer iki gruba göre daha düşük bulunurken, metilfenidat ya da atomoksetin tedavisi kullanan iki grup arasında SBDÖ- Toplam puanları yönüyle anlamlı bir farklılık saptanmamıştır. SBDÖ-alt ölçek puanları değerlendirildiğinde SBDÖ'nün Temel Sosyal Beceriler, Temel Konuşma Becerileri, Grupla İş Yapma Becerileri ve Duygusal Beceriler alt ölçek puanları ilaç tedavisi almayan grupta, diğer iki gruptan daha düşük saptanırken; bu alt ölçek puanları metilfenidat tedavisi kullanan grupta da atomoksetin tedavisi kullanan gruba göre daha düşük bulunmuştur. SBDÖ'nün İleri Konuşma, İlişkiyi Sürdürme Becerileri, Kendini Kontrol Etme Becerileri, Saldırgan Davranışlarla Başa Çıkma Becerileri, Sonuçları Kabul Etme Becerileri, Yönerge Verme Becerileri ve Bilişsel Beceriler alt ölçek puanları ilaç tedavisi almayan grupta diğer iki gruba göre daha düşük bulunurken; bu alt ölçek puanları yönüyle metilfenidat ve atomoksetin tedavisi grupları arasında anlamlı bir fark bulunmamıştır. SBDÖ-İlişkiyi Başlatma Becerileri alt ölçek puanları ise ilaç tedavisi kullanmayan grupta, atomoksetin grubuna göre daha düşük bulunurken; metilfenidat grubu bu alt ölçek puanı yönüyle diğer iki gruptan anlamlı farklılık göstermemiştir. Bununla birlikte üç grup arasında Empati ölçek puanı yönüyle anlamlı bir fark saptanmamıştır. Gruplar Conners-ebeveyn formu toplam ölçek puanları yönüyle karşılaştırıldığında metilfenidat grubunun ölçek puanı diğer iki gruba göre daha düşük bulunurken; ilaç tedavisi almayan ve atomoksetin tedavisi kullanan iki grup arasında Conners-ebeveyn-toplam puanları yönüyle anlamlı bir fark saptanmamıştır. Yine Conners formunun Davranış sorunları ve KOKGB alt ölçek puanları ilaç tedavisi almayan grupta, metilfenidat grubuna göre daha düşük bulunurken; atomoksetin grubu bu alt ölçekler yönüyle diğer iki gruptan anlamlı farklılık göstermemiştir. Conners-Öğrenme sorunları alt ölçek puanları ile metilfenidat grubunda diğer iki gruba göre daha düşük bulunurken; ilaç tedavisi almayan ve atomoksetin grupları arasında bu alt ölçek puanları yönüyle anlamlı farklılık saptanmamıştır. Bununla birlikte ölçeğin hiperaktivite, kaygı ve psikosomatik alt ölçek puanları yönüyle üç grup arasında anlamlı farklılık saptanmamıştır. Conners- HA+Öğrenme sorunları puanları ile SBDÖ-Toplam puanları arasında negatif yönlü düşük düzeyde anlamlı ilişki saptanmıştır. Üç grup arasında kan oksitosin düzeyleri yönüyle anlamlı bir farklılık saptanmamıştır. Bundan başka kan oksitosin seviyesindeki artış da bireylerin düzenli ilaç alan grupta olma olasılığını anlamlı şekilde yordamaktadır. Buna göre katılımcıların yaşı ile GZOT puanları arasında pozitif yönlü, yüksek düzeyde ve SBDÖ-Toplam puanları arasında pozitif yönlü orta düzeyde anlamlı ilişki saptanmıştır. Ek olarak, katılımcıların GZOT puanları ile SBDÖ-Toplam puanları arasında pozitif yönlü, yüksek düzeyde anlamlı ilişki saptanmıştır. Sonuç: DEHB tanılı çocuklar, sosyal ipuçlarını anlamakta ve başkalarının duygusal durumlarına uygun tepkiler vermekte güçlük yaşayabilirler. Yaşadıkları bu zorluklar ek davranışsal sorunlara ve psikiyatrik komorbiditeye neden olabilmektedir. Oksitosin, sosyal biliş ve empati becerilerinin gelişmesinde etkili bir hormon olarak, bu süreçlerde önemli bir rol oynar. Yapılan araştırmalar, DEHB'de ilaç tedavisinin, oksitosin seviyelerini artırarak sosyal etkileşim ve empati becerilerini iyileştirebileceğini göstermektedir.

Özet (Çeviri)

Objective: Attention Deficit Hyperactivity Disorder (ADHD) is a neurodevelopmental disorder commonly encountered in childhood, characterized by attention problems, hyperactivity, and impulsivity. While difficulties in social skills are not considered core symptoms of ADHD, it is common for children with ADHD to encounter challenges in social interactions. The aim of this study is to investigate the relationship between medication treatment and social cognition, empathy skills, and serum oxytocin levels in children diagnosed with ADHD. Additionally, the study aims to compare the effects of methylphenidate and atomoxetine treatments on these three parameters. Method: In our study, a total of 102 children were included, consisting of two groups: 52 patients aged 6-12 years who have been receiving methylphenidate treatment for at least 3 months and diagnosed with ADHD, and 50 patients aged 6-12 years who have been receiving atomoxetine treatment for at least 3 months and diagnosed with ADHD. The control group consisted of 50 children aged 6-12 years who were newly diagnosed with ADHD or had not received medication treatment for at least 3 months for this diagnosis. The case and control groups were selected to be sociodemographically matched. Children who were diagnosed ADHD and met the following inclusion criteria were enrolled in both the case and control groups: 1) no additional psychiatric comorbidities beyond ADHD, 2) clinically normal intelligence, 3) absence of chronic medical, metabolic, genetic, endocrinological, or neurological disorders, The clinical evaluation was conducted using Turkish adaptation of the Schedule for Affective Disorders and Schizophrenia for School-Age Children-Present and Lifetime Version (K-SAD-5). A sociodemographic data form and the Conners' Parent Rating Scale-48 (CPRS-48) were administered. To assess social cognitive skills, the“Reading the Mind in the Eyes Test (RMET)”was administered by a clinician to the participants, and the“Social Skills Rating Scale (SSRS)”was completed. To evaluate empathy skills, the“Basic Empathy Scale for Children”was filled out by the participants. For the assessment of serum oxytocin levels, blood samples were collected from participants in both the case and control groups between 08:00-11:00 AM while fasting. After centrifugation, the serum samples were stored at -80°C until the day of analysis. The samples collected on the study day were analyzed using the ELISA method. Results: When evaluated based on medication use, the group receiving medication had significantly higher RMET scores compared to the group not receiving medication. In the group receiving medication, all subscale and total scale scores of the SSRS were statistically higher compared to the group not receiving medication. However, no significant difference was found between the two groups regarding empathy scale scores. On the Conners' Parent Rating Scale, the participants who did not receive medication had higher scores on Conners-Behavioral Problems, Conners- ADHD, Conners-Learning Problems, and Conners-Total compared to those receiving medication. However, no significant differences were found between the two groups in terms of Conners-Hyperactivity, Conners-Anxiety, and Conners-Psychosomatic subscale scores. When comparing the two groups based on medication use, no significant difference was found in terms of serum oxytocin levels. Participants' empathy levels were associated with an increase in the SSRS-Total scores. Additionally, male participants showed a decrease in SSRS-Total scores compared to females. An increase in ADHD symptom severity was associated with a decrease in SSRS-Total scores. When comparing the three groups based on medication type, the methylphenidate group had significantly higher RMET scores compared to the other two groups, while no significant difference was found between the methylphenidate and medication-free groups. The SSRS-Total scores were lower in the medication-free group compared to the other two groups, but no significant difference was found between the methylphenidate and atomoxetine groups regarding SSRS-Total scores. When evaluating the SSRS subscale scores, the Basic Social Skills, Basic Speech Skills, Group Work Skills, and Emotional Skills subscale scores were lower in the medication-free group compared to the other two groups, while these subscale scores were also lower in the methylphenidate group compared to the atomoxetine group. The SSRS subscale scores for Advanced Speech, Relationship Maintenance Skills, Self- Control Skills, Coping with Aggressive Behaviors, Accepting Consequences, Giving Directions, and Cognitive Skills were lower in the medication-free group compared to the other two groups, but no significant difference was found between the methylphenidate and atomoxetine groups for these subscales. The SSRS-Relationship Initiation Skills subscale scores were lower in the medication-free group compared to the atomoxetine group, while the methylphenidate group did not show significant differences in this subscale score compared to the other two groups. However, no significant difference was found between the three groups in terms of empathy scale scores. When comparing the groups based on the Conners' Parent Rating Scale total scores, the methylphenidate group had lower scores compared to the other two groups, and no significant difference was found between the medication-free and atomoxetine groups regarding Conners-Total scores. Additionally, the Conners-Behavioral Problems and ADHD subscale scores were lower in the medication-free group compared to the methylphenidate group, while no significant differences were found between the atomoxetine group and the other two groups for these subscales. The Conners-Learning Problems subscale scores were lower in the methylphenidate group compared to the other two groups, but no significant difference was found between the medication-free and atomoxetine groups regarding this subscale. No significant differences were found between the three groups in terms of Conners-Hyperactivity, Conners-Anxiety, and Conners-Psychosomatic subscale scores. A negative, low-level significant relationship was found between the Conners-Hyperactivity + Learning Problems scores and the SSRS-Total scores. No significant differences were found between the three groups in terms of serum oxytocin levels. Moreover, an increase in serum oxytocin levels significantly predicted the likelihood of being in the regular medication group. A positive, high-level significant relationship was found between participants' age and RMET scores, as well as a positive, moderate-level significant relationship with SSRS-Total scores. Additionally, a positive, high-level significant relationship was found between RMET scores and SSRS-Total scores Conclusion: Children with ADHD may have difficulty understanding social cues and responding appropriately to others' emotional states. These challenges can lead to additional behavioral problems and psychiatric comorbidities. Oxytocin, as a hormone that plays a key role in the development of social cognition and empathy skills, is important in these processes. Research has shown that medication treatment in ADHD can improve social interactions and empathy skills by increasing oxytocin levels.

Benzer Tezler

  1. Tez No

    604479

    Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu tanılı çocuklarda sosyal uyum becerilerinin ve saldırganlığın serum kortizol, DHEA-s, oksitosin ve vazopressin ile ilişkisi

    The relationship of social adaptation skills and aggression with serum cortisol, dhea-s, oxytocin and vasopressin in children with attention deficit hyperactivity disorder

    ESRA BOZDEMİR ÜNER

    Tıpta Uzmanlık

    Türkçe

    Türkçe

    2019

    PsikiyatriMarmara Üniversitesi

    Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. AYŞE ARMAN

  2. Tez No

    551572

    Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu tanılı çocuklarda fosfatidilserinin etkisinin araştırılması

    Investigation of phosphatidylserine effect on children with attention deficity hyperactivity di̇sorder

    ESRA AYVALI

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2019

    PsikolojiÜsküdar Üniversitesi

    Klinik Psikoloji Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. SULTAN TARLACI

  3. Tez No

    955533

    Dikkat eksikliği/ hiperaktivite bozukluğu tanılı çocuk ve ergenlerde üstbilişsel beceriler, çalışma belleği, zihin kuramı ve psikolojik sağlamlığın tedavi ile ilişkisi

    The relationship of meta-cognitive skills, working memory, theory of mind and psychological resilience with treatment in children and adolescents diagnosed with attention deficit/hyperactivity disorder

    MERVE KÖKSAL

    Tıpta Uzmanlık

    Türkçe

    Türkçe

    2025

    PsikiyatriBolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi

    Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. ALİ EVREN TUFAN

  4. Tez No

    956018

    Disleksi ve DEHB tanılı çocuklarda fizyolojik sinyallerin sinyal işleme ve yapay zeka yöntemleri ile analizi ve sınıflandırılması

    Signal processing and artificial intelligence-based analysis and classification of physiological signals in children with dyslexia and ADHD

    TUĞBA KARAASLAN

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2025

    BiyomühendislikErciyes Üniversitesi

    Biyomedikal Mühendisliği Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. FATMA LATİFOĞLU

  5. Tez No

    963465

    Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu tanılı çocuklarda farmakolojik ve alternatif/tamamlayıcı tedavi yaklaşımı hakkında ebeveynlerin bilgi düzeyi ve tutumlarının değerlendirilmesi

    Evaluation of parental knowledge and attitudesregarding pharmacological and complementary/alternati̇ve treatment approaches in children diagnosed with attentiondeficit/hyperactivity disorder

    ÜMRAN TURAN

    Tıpta Uzmanlık

    Türkçe

    Türkçe

    2025

    Aile Hekimliğiİzmir Katip Çelebi Üniversitesi

    Aile Hekimliği Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. ESRA MELTEM KOÇ

Geri Dön