محمد بن قرقماس وتفسيره 'نثر الجمان من فتح الرحمن' (من سورة محمد إلى نهاية سورة التحريم) تحقيقًا وتحليلاً
Muhammed b. Korkmaz'ın Nesrül-Cümân min Fethi'r-Rahmân adlı eserinin tahkiki ve incelenmesi (Muhammed Sûresinden Tahrîm Sûresinin sonuna kadar)
- Tez No: 918225
- Danışmanlar: DOÇ. DR. ZİYAD RAVAŞDEH
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Din, Religion
- Anahtar Kelimeler: Tefsir, Seci, İşarî Tefsir, Muhammed b. Korkmaz, Nesrü'l- Cümân, Tafsir, Rhymed Prose, Ishari Tafsir, Muhammad b. Korkmaz, Nesrül Cümân
- Yıl: 2024
- Dil: Arapça
- Üniversite: İstanbul Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 204
Özet
Bu tez, Nâsırüddin Muhammed b. Korkmaz el- Aktemurî el-Hanefî'nin (ö. 882/1478) Nesrül Cümân min Fethi'r-Rahmân adlı eserinin Muhammed sûresi'nden Tahrîm sûresi'nin sonuna kadar olan bölümünün edisyon kiritiğini ve incelenmesini ele almaktadır. İbn Korkmaz, Memlükler döneminde (648-923/1250-1517) Kahire'de yaşamış, tefsir, kelâm, fıkıh, kıraart, belâgat, ilm-i hurûf, tıp ve eczacılık gibi birçok alanda eserler kaleme almış; döneminin önde gelen çok yönlü âlimlerinden biridir. Nesrü'l-Cüman, müellifin yirmi cilitlik geniş kapsamlı tefsiri Fethi'r-Rahman fî Tefsîri'l Kur'an adlı eserinin özetidir. Eser, belagat bilimine, özellikle de bedi' ilmine yoğunlaşmakta olup, baştan sona kadar secili bir üslup ile yazılmış edebi yönü güçlü bir tefsir olarak dikkat çekmektedir. Rivayet ve dirayet tefsirlerinin özelliklerini bir araya getiren bu eser, aynı zamanda işarî tefsir özelliğini de taşımaktadır. Ayrıca müellif, tefsirinde Kur'an ilimlerine kısaca değinmiş, fıkıh ve kelam konularını ise mezhepler arası ihtilaflara girmeden ele almıştır. Müfessir Nesrül Cüman da ayetleri konularına göre tasnif etmiş, tefsire başlamadan önce ayetlerin icaz yönüyle ilgili secili ifadelere yer vermekte ve her surenin tefsirini dua ile bitirmektedir. Tez üç ana bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde, İbn Korkmaz'ın hayatı, hocaları, talebeleri, eserleri, bağlı olduğu fıkıh ve kelam ekolü, ona yöneltilen eleştiriler ve genel bir değerlendirme sunulmuştur. İkinci bölümde ise, eser kodikolojik açıdan incelenmiştır. Aynı zamanda, İbn Korkmaz'ın tefsir metodu incelenmiş, işarî yönü ile tefsirde kullandığı seci sanatı ele alınmıştır. Üçüncü bölümde, Muhammed Suresi'nden Tahrîm sûresi'nin sonuna kadar olan kısım, İstanbul Beyazıt Kütüphanesi'nde muhafaza edilen tek nüsha esas alınarak Edisyon Kritiği yapılmıştır. Tez, sonuçlar ve önerilerle tamamlanmıştır. Araştırmamız neticesinde elde edilen en önemli bulgu, eserin rivayet temelli bir tefisr olmamakla birlikte, Kur'an'ı Kur'an ve sünnet ile tefsir etme konusunda önemli bilgiler sunduğudur.
Özet (Çeviri)
This thesis critically edits and examines the work titled Nešrül-Cümân min Fethi'r-Rahmân by Nâsırüddin Muhammad b. Korkmaz al-Aktemurî al-Hanafî (d. 882/1478), focusing on the section covering Surah Muhammad to the end of Surah Tahrim. Ibn Korkmaz, who lived in Cairo during the Mamluk period (648–923/1250–1517), was a prominent polymath scholar and authored works in various fields, including tafsir, kalam, fiqh, qira'at, rhetoric, the science of letters, medicine, and pharmacy. Nešrül-Cümân is an abridged version of his comprehensive twenty-volume tafsir titled Fethi'r-Rahmân fî Tefsîri'l-Qur'ân. This work stands out for its strong literary merit, written entirely in rhymed prose and focusing on the science of rhetoric, particularly badi. Combining the characteristics of both narrative (riwayah) and interpretive (dirayah) tafsir, it also features elements of ishari (allegorical) exegesis. The author briefly addresses Quranic sciences and discusses fiqh and kalam topics without delving into inter-sectarian disputes. In Nešrül-Cümân, Ibn Korkmaz classifies verses thematically, introduces each surah with rhymed expressions highlighting its inimitable aspects (i'jaz), and concludes each surah's tafsir with a prayer. The thesis consists of three main chapters: the first chapter examines Ibn Korkmaz's life, teachers, students, works, affiliations with schools of fiqh and kalam, the criticisms he faced, and an overall evaluation of his scholarship; the second chapter analyzes the manuscript from a codicological perspective, focusing on his tafsir methodology, ishari elements, and his use of rhymed prose (saj'); the third chapter includes the critical edition of the section from Surah Muhammad to the end of Surah Tahrim, based on the sole extant manuscript preserved in Istanbul's Beyazıt Library, employing the edisyon kritik method. The study concludes with findings and recommendations, highlighting that although the work is not a narration-based tafsir, it provides significant insights into interpreting the Qur'an through the Qur'an and Sunnah.
Benzer Tezler
- محمد بن قرقماس وتفسيره 'نثر الجمان من فتح الرحمن' (سورة البقرة) تحقيقًا وتحليلاً
Muhammed b. Korkmaz'ın 'Nesrü'l-Cümân min Fethi'r-Rahmân' adlı eserinin tahkiki ve incelenmesi (Bakara Sûresi) / Analysis and investigation of Muhammad b. Korkmaz's 'Nesr al-Jumān min Fathi al-Rahman'(surah al-baqarah)
AIBIBULA MAIMAITIMING
Yüksek Lisans
Arapça
2023
Dinİstanbul ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ZIYAD RAVAŞDEH
- محمد بن قرقماس وتفسيره 'نثر الجمان من فتح الرحمن'(من بداية سورة النَّمل إلى نهاية سورة يسٓ) تحقيقًا وتحليلاً
Muhammed b. Korkmaz'ın 'Nesrü'l-Cümân min Fethi'r-Rahmân' adlı eserinin tahkiki ve incelenmesi (Neml Sûresinin başından Yasin Suresinin sonuna kadar)
ALİ HÜSEYİNOĞLU
Yüksek Lisans
Arapça
2024
Dinİstanbul ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ZİYAD RAVAŞDEH
- محمد بن قرقماس وتفسيره' نثر الجمان من فتح الرحمن' (سورة آل عمران وسورة النساء) تحقيقًا وتحليلاً
Muhammed b. Korkmaz'ın 'Nesrü'l-Cümân min Fethi'r-Rahmân' adlı eserinin tahkiki ve incelenmesi (Âl-i İmrân ve Nisâ Sûreleri)
MAITIKUERBAN TUNNISA
Yüksek Lisans
Arapça
2023
Dinİstanbul ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ZİYAD RAVAŞDEH
- Muhammed B. Sâlim El-Hafnî'nin (Ö. 1181/1767) Hâşiye Alâ Hâşiyeti'l-Hafîd Alâ Muhtasarı't-Taftazâni Alâ Telhîsi'l-Miftâh Li'l-Kazvînî isimli eseri (Haber-i İsnâd bölümünden kitabın sonuna kadar) Tahkîk-Araştırma-Analiz
حاشية محمد بن سالم الحفني (ت.1181/ 1767) على حاشية الحفيد على مختصر التفتازاني على تلخيص المفتاح للقزويني( من مبحث أحوال الإسناد الخبري إلى آخر الكتاب) دراسة وتحقيقاً
HÜSEYİN ÇOBAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
DinTokat Gaziosmanpaşa ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ İBRAHİM İBRAHİMOĞLU
- (حاشية محمد بن سالم الحفني (1181هــ)على حاشية الحفيد على مختصر التفتازاني على تلخيص المفتاح للقزوينيمن بداية الكتاب إلى مبحث صدق الخبر وكذبه)دراسة وتحقيقاً
Muhammed b. Sâlim el-Hafnî'nin (Ö. 1181) Hâşiye alâ âşiyeti'l-hafîd alâ Muhtasarı't-Taftazâni alâ Telhîsi'l-Miftâh li'l-kazvînî isimli eseri (Kitabın başından habarin doğru ve yalan olması konularına kadar) araştırma analiz
BEYZANUR SAĞIR
Yüksek Lisans
Arapça
2024
DinTokat Gaziosmanpaşa ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ İBRAHİM İBRAHİMOĞLU