محمد بن قرقماس وتفسيره 'نثر الجمان من فتح الرحمن' (سورة البقرة) تحقيقًا وتحليلاً
Muhammed b. Korkmaz'ın 'Nesrü'l-Cümân min Fethi'r-Rahmân' adlı eserinin tahkiki ve incelenmesi (Bakara Sûresi) / Analysis and investigation of Muhammad b. Korkmaz's 'Nesr al-Jumān min Fathi al-Rahman'(surah al-baqarah)
- Tez No: 849217
- Danışmanlar: DOÇ. DR. ZIYAD RAVAŞDEH
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Din, Felsefe, Religion, Philosophy
- Anahtar Kelimeler: Tefsir, İşârî Tefsiri, Fethi'r-Rahmân, Nesrü'l-Cümân, Bakara Sûresi, İbn Korkmaz, Tefsir, Et-Tefsir el-İshari, Fath al-Rahmaan, Nasr al-Cummaan, Sura Al-Baqarah, Ibn Korkmaz
- Yıl: 2023
- Dil: Arapça
- Üniversite: İstanbul Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Tefsir Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 199
Özet
Bu çalışma, Hicri dokuzuncu yüzyılda Memlûk döneminde (ö. 882/1478) Kahire'de yaşayan Muhammed bin Korkmaz el-Aktemori'nin“Nesrü'l-Cümân min Fethi'r-Rahmân”adlı eserinin tefsiri temel alınarak Bakara Suresi'nin tahkik edilen bir incelemesi ve bilimsel bir analizini sunmaktadır. Muhammed b. Korkmaz, yaratıcı bir müfessir, belagatli bir şair ve yazar olarak öne çıkmış; aynı zamanda alim, dindar ve zahit bir kişiliğe sahip olmuştur. Şeriat ve benzeri konularda birçok kitap yazmıştır. Ancak, zengin bilgi birikimine ve büyük yeteneğine rağmen kendisi ve yazıları bugüne kadar yeterince tanınmamıştır. Eldeki bilgiler, at-tabakaat kitaplarında sınırlı ve özet şekilde mevcuttur. İbn Korkmaz'ın badi ilmi, Esmâu'l-Hüsna ile ilgili kitapları ve tefsirleri ise İstanbul ve diğer çeşitli kütüphanelerde birçok nüsha halinde bulunmaktadır. Bu araştırma üç ana bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde, İbni Korkmaz'ın hayatı, yetişme tarzı, vasıfları, ekolü, mezhebi, şeyhleri, öğrencileri ve yazıları hakkında detaylı bilgiler sunulmaktadır. İkinci bölümde,“Nesrü'l-Cümân”eserinin iki farklı nüshasının yazısı ve şekli açıklanmakta; ayrıca İbn Korkmaz'ın Bakara Suresi'ne yaklaşımı, mevcut kaynaklara dayalı olarak analiz edilmektedir. Üçüncü bölümde ise, Bayezid Kütüphanesi'nde muhafaza edilen“Nesrü'l-Cümân min Fethi'r-Rahmân”adlı eserin iki ciltlik nüshası esas alınarak Bakara Sûresi'nin tefsiri tahkik edilmektedir. Bu nüsha, iki cilt halinde olup her bir ciltte iki bölüm bulunmaktadır; toplamda dört bölümden oluşmaktadır.“Nesrü'l-Cümân”, İbn Korkmaz'ın“Fethu'r-Rahmân fî Tefsîri'l-Kur'ân”adlı tefsirinin özeti niteliğindedir. Bu eser, Kur'ân-ı Kerim'in başından sonuna kadar (Sec') kafiyeli bir şekilde yazılmıştır. İbni Korkmaz, Kur'an-ı Kerim'i bu tarzda (Sec') tam bir tefsirle yorumlayan ilk kişi olarak kabul edilmektedir. Bu nedenle, bu tefsir, tefsir bilimi alanına önemli bir bilimsel değer katmaktadır.“Nesrü'l-Cümân”metinlerinin incelenmesi sonucunda, müellifin tefsirde rivayet ve dirayet yöntemlerini birleştirmeyi temel aldığı ve aynı zamanda İşari tefsir yönüne geniş bir kapsam verdiği; tasavvufî eğitime büyük önem verdiği anlaşılmaktadır. Bu tezde, müellifin hayatını incelemeye yönelik bir çaba sarf edildi ve biyografisi yazılan âlimlerin ve onların kitaplarının katkılarıyla Müellifin kısa bir biyografisi yazıldı. Daha sonra, kitap incelenerek müellife isnadı doğrulandı ve yazarın kitaptaki yöntemi analiz edildi. Ardından, tahkik edilen bölüm (Bakara Suresi'nin tamamı) yazıldı, ayetlere atıflar yapıldı, hadisler yayınlandı, şiirler ve müellifin alıntıları belgelendi; ayrıca önemli terimler tercüme edildi. Son olarak, çalışma sonuç ve önerilerle noktalandırıldı.
Özet (Çeviri)
In this research, a critical examination and scientific analysis of the Surah Al-Baqarah (Chapter 2) were conducted, drawing upon the commentary of the work“Nesrü'l-Cümân min Fethi'r-Rahmân”by Muhammad bin Korkmaz al-Aktemori, who lived in Cairo during the century of the Islamic calendar, specifically during the Mamluk period (passed away in 882/1478). Ibn Korkmaz was not only a creative commentator but also an eloquent poet and writer. He was known for his articulate speech and was recognized as a knowledgeable, pious, and ascetic figure. He authored books on matters related to Islamic law and similar subjects. Despite possessing a wealth of knowledge and remarkable talents, Ibn Korkmaz, along with his writings, remained relatively unknown until now. Brief and limited information about him and his works can be found in the“at-tabakaat”literature. However, various copies of his works, which cover diverse subjects such as eloquence (badi ilmi), the Beautiful Names of Allah (Esmâu'l-Hüsna), and commentaries, are present in several libraries, including those in Istanbul. The research is structured into three main sections. The first section provides insights into Ibn Korkmaz's life, upbringing, attributes, school of thought, religious jurisprudence, mentors, students, and writings. The second section delves into the manuscript and presentation of“Nesrü'l-Cümân,”highlighting the handwriting and structure of the two available copies, and analyzes Ibn Korkmaz's approach to Surah Al-Baqarah based on the accessible sources. The third section is centered around a meticulous examination of the commentary of Surah Al-Baqarah using a two-volume manuscript named“Nesrü'l-Cümân min Fethi'r-Rahmân,”preserved within the Bayezid Library under numbers 587 and 588. This manuscript consists of two volumes, each comprising two sections, thus totaling four sections.“Nesrü'l-Cümân”serves as a summary of Ibn Korkmaz's larger commentary work titled“Fethu'r-Rahman fi Tefsir el-Kur'an”. This concise work is composed in rhyming prose (el-Sec'i) and encompasses the entirety of the Qur'an. Notably, Ibn Korkmaz is regarded as the first person to create a comprehensive commentary of the Qur'an in this rhyming style (el-Sec'i). Consequently, his commentary contributes substantial scholarly value to the field of Qur'anic exegesis. The examination of selected texts from“Nesrü'l-Cümân”indicates that the author emphasized the fusion of both the narration (rivayet) and reasoning (dirayet) methods in his commentary. Additionally, he extended his focus to include spiritual guidance (tefsir-el işarı) and demonstrated a significant emphasis on Sufi education. In this thesis, I endeavored to explore the life of the commentator and wrote a brief translation with the aid of scholars and their literature. Subsequently, I confirmed the attribution to the author through an examination of the book and analyzed the author's methodology within it. Further, I transcribed the section intended for scrutiny (the entirety of Surah Al-Baqarah), referenced its verses, published its associated Hadiths, documented its poems and quotations, and translated significant terms. Finally, I concluded my work by summarizing my findings and offering recommendations.
Benzer Tezler
- محمد بن قرقماس وتفسيره' نثر الجمان من فتح الرحمن' (سورة آل عمران وسورة النساء) تحقيقًا وتحليلاً
Muhammed b. Korkmaz'ın 'Nesrü'l-Cümân min Fethi'r-Rahmân' adlı eserinin tahkiki ve incelenmesi (Âl-i İmrân ve Nisâ Sûreleri)
MAITIKUERBAN TUNNISA
Yüksek Lisans
Arapça
2023
Dinİstanbul ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ZİYAD RAVAŞDEH
- Muhammed B. Sâlim El-Hafnî'nin (Ö. 1181/1767) Hâşiye Alâ Hâşiyeti'l-Hafîd Alâ Muhtasarı't-Taftazâni Alâ Telhîsi'l-Miftâh Li'l-Kazvînî isimli eseri (Haber-i İsnâd bölümünden kitabın sonuna kadar) Tahkîk-Araştırma-Analiz
حاشية محمد بن سالم الحفني (ت.1181/ 1767) على حاشية الحفيد على مختصر التفتازاني على تلخيص المفتاح للقزويني( من مبحث أحوال الإسناد الخبري إلى آخر الكتاب) دراسة وتحقيقاً
HÜSEYİN ÇOBAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
DinTokat Gaziosmanpaşa ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ İBRAHİM İBRAHİMOĞLU
- (حاشية محمد بن سالم الحفني (1181هــ)على حاشية الحفيد على مختصر التفتازاني على تلخيص المفتاح للقزوينيمن بداية الكتاب إلى مبحث صدق الخبر وكذبه)دراسة وتحقيقاً
Muhammed b. Sâlim el-Hafnî'nin (Ö. 1181) Hâşiye alâ âşiyeti'l-hafîd alâ Muhtasarı't-Taftazâni alâ Telhîsi'l-Miftâh li'l-kazvînî isimli eseri (Kitabın başından habarin doğru ve yalan olması konularına kadar) araştırma analiz
BEYZANUR SAĞIR
Yüksek Lisans
Arapça
2024
DinTokat Gaziosmanpaşa ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ İBRAHİM İBRAHİMOĞLU
- حاشية عيسى بن محمد بن عبيد الله الصفوي (ت953 ه) على تفسير البيضاوي( سورة الفاتحة ) دراسةً وتحقيقاً
İsa Muhammed bin Abduddîn'in, Baydâvînin tefsiri üzerine yazdığı Fatiha Sûresi Hâsiyesi adh el yazmasının incelenmesi ve tahkîi
SAFAA MADDAH IBRAHIM AL-HARDANEE
Yüksek Lisans
Arapça
2023
DinÇankırı Karatekin ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ HANAN AKKO
- حاشية جلال الدين محمّد بن أسعد الصّديقي الدّوانيّ (ت 918ه) على تفسير البيضاويّ (سورة الفاتحة) دراسة وتحقيق
Hâşiyetu Celal al-Din Muhammed bin Asaad al-Siddiqi al-Dawani''ın alâ Tefsîri'l-Baydâvî'( Fatiha Suresi ): isimli elyazmasının tahkîki ve incelenmesi
AHMED ADNAN ZGHAIR AL-HARDANEE
Yüksek Lisans
Arapça
2022
DilbilimÇankırı Karatekin ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ HANAN AKKO