Yûsuf Beg Ustaclu Divanı (Giriş, dil incelemesi, tenkitli metin, dizin)
Divan of Yûsuf Beg Ustaclu (İntroduction- language analysis- the text of edition critique- index)
- Tez No: 918302
- Danışmanlar: PROF. DR. GÜLŞEN SEYHAN ALIŞIK
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Dilbilim, Türk Dili ve Edebiyatı, Linguistics, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Marmara Üniversitesi
- Enstitü: Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Türk Dili Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 814
Özet
Yûsuf Beg Ustaclu Divanı, 16. yüzyılda Safevi Devletinin önemli kurucu boylarından olan Ustaclu boyunun Çavuşlu oymağına mensup Yûsuf Beg Ustaclu tarafından yazılmıştır. Kaynaklarda Yûsuf Beg'in güçlü bir şair olmasının yanı sıra onun devletçilik ve askeri dehasına da vurgu yapılmıştır. Sam Mirza'ya yakın olan Yûsuf Beg, 1573 veya 1574 yılında Şah Tahmasb tarafından Tebriz valisi olarak atanmıştır. Yûsuf Beg, Şah Tahmasb'ın ölümünden sonra ikinci Şah İsmail'in yanında bulunmuş ve divanının dibacesini de bu esnada yazmıştır. Şairin divanın günümüze iki nüshası ulaşmıştır. Bunlardan birincisi, eksik ve dibacesiz olan British Mesuem nüshasıdır. İkinci nüsha ise tam, dibaceli ve sonunda ünlü şair Bâkî'nin gezellerini inceleyen bir mektubun bulunduğu Tahran Üniversitesi nüshasıdır. Yûsuf Beg'in bu mektububun ünlü şair Bâkî'nin meclisinde tartışma konusu olduğu bilgisi Muhyî-i Gülşenî tarafından aktarılmıştır. Azerbaycan/İran Sahası Orta Oğuz Türkçesi ürünü olan Yûsuf Beg Ustaclu Divanı'nın dil özellikleri oldukça dikkat çekmktedir. Şimdiye kadar Azerbaycan/İran sahası Oğuz Türkçesi yazı dilinin tek odaklı ve tek tipli olduğu düşüncesinin hakim olmasından dolayı Yûsuf Beg Ustaclu Divanı ile benzer dil özellikleri gösteren eserlerin tarihi Türk lehçelerindeki yeri tam olarak tespit edilmemiştir. Çağdaş Azerbaycan Türkçesi, İran'daki çeşitli Türk ağızları ve dönemin bazı eserleriyle karşılaştırmalı olarak yaptığımız dil incelemesiyle Yûsuf Beg Ustaclu Divanı'nın dilinin tarihi Türk lehçelerindeki yeri tespit edilmeye çalışılmıştır. Bu doğrultuda Azerbaycan/İran Sahası Oğuz Türkçesi yazı dilinin tek odaklı ve tek tipli olmadığı ve en az iki değişkesinin bulunduğu görüşü ortaya atılmıştır. Yûsuf Beg Ustaclu Divanı üzerine yüksek lisans tezi olarak hazırlanan bu çalışma Giriş, Dil İncelemesi, Tenkitli Metin, Dizin olamak üzere dört ana bölümden oluşmaktadır. Bu çalışmada çoğunlukla karşılaştırmalı olarak yapılan dil incelemesi, özgü çeviri yazı yöntemi kullanarak hazırlanan tenkitli metin ve dizinin hazırlanmasıyla Türkiye'deki Türkoloji çalışmalarına katkı sağlamak amaçlanmıştır.
Özet (Çeviri)
The Divan of Yûsuf Beg Ustaclu was authored by Yûsuf Beg Ustaclu, a member of the Chavushlu clan of the Ustaclu tribe, one of the prominent military tribes of the Safavid state in the 16th century. Sources emphasize not only Yusuf Beg's prowess as a poet but also his political and military genius. Closely associated with Sam Mirza, Yûsuf Beg was appointed governor of Tabriz by Shah Tahmasp in 1573 or 1574. After Shah Tahmasp's death, Yusuf Beg joined the entourage of the second Shah Ismail and composed the preface of his Divan during this period. Two manuscripts of the poet's Divan have survived to the present day. One is the British Museum manuscript, which is incomplete and lacks a preface. The second is the Tehran University manuscript, which is complete, includes the preface, and features a letter at the end analyzing the ghazals of the famous poet Bâkî. Muhyî-i Gülşenî notes that this letter by Yusuf Beg became a subject of discussion in Bâkî 's literary gatherings. The linguistic features of the Divan of Yûsuf Beg Ustaclu, a product of Middle Oghuz Turkish from the Azerbaijan/Iran region, are particularly noteworthy. Until now, the prevailing view has been that the written language of Oghuz Turkish in the Azerbaijan/Iran region was monolithic and uniform. As a result, the place of works exhibiting linguistic features similar to the Divan of Yûsuf Beg Ustaclu within the historical Turkic dialects has not been fully identified. Through a comparative linguistic analysis involving Contemporary Azerbaijani Turkish, various Turkish dialects in Iran, and certain works from the same period, this study attempts to determine the linguistic position of the Divan of Yûsuf Beg Ustaclu within historical Turkish dialects. Consequently, it has been proposed that the written language of Oghuz Turkish in the Azerbaijan/Iran region was not monolithic or uniform but consisted of at least two distinct variants. This master's thesis on the Divan of Yûsuf Beg Ustaclu consists of four main sections: Introduction, Linguistic Analysis, Critical Text, and Index. The study aims to contribute to Turkology studies in Turkey by conducting a comparative linguistic analysis, preparing a critical text using a unique transliteration method, and compiling an index.
Benzer Tezler
- Çağatayca yazılmış Yusuf Beg-Ahmed Beg Destanı (inceleme ve metin)'
Yusuf Beg-Ahmed Beg epic written with chagatai Turkish (research and text)'
KAMİLE SERBEST
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
Halk Bilimi (Folklor)Nevşehir Hacı Bektaş Veli ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ADEM ÖGER
- Selim Sırrı Tarcan'ın beden eğitimi ve spor analizi
The Analysis of physical education and sport system of Selim Sırrı Tarcan
M. ŞEVKİ ÇAPAN
- Kırgız Türklerinin destancılık geleneği ve Er Soltonoy Destanı (inceleme-transkripsiyonlu metin-tıpkıbasım)
Epic tradition of Kyrgyz Turks and private Soltonoy Epic (Investigation-transcriptional text-the exact copy of private soltonoy epic)'
MEHMET ÇERİBAŞ
- Bir Kaşkay Türk şiiri antolojisi: Kaşk'i Şi'ri ya Aşar-i Şu'ara-yi Kaşka'î
An anthology of Kaşkay poetry: Kaşk'i Şi'ri ya Aşar-i Şu'ara-yi Kaşka-î
VALİOLLAH YAGHOOBİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2011
Türk Dili ve EdebiyatıAnkara ÜniversitesiÇağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. F. SEMA BARUTCU ÖZÖNDER
- Emin Erkul'un mesleki ve siyasi biyografisi
Emin Erkul's professional and political biography
YUSUF YILDIRIM
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
BiyografiYeditepe ÜniversitesiAtatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. TÜLAY BARAN