Çağatayca bir kitap: Şehr-i Gülşen (65b-136a) İnceleme-metin-sözlük
A book in Chagatai Turkish: Şehr-i Gülşen (65b-136a) review-text-glossary
- Tez No: 918695
- Danışmanlar: DOÇ. DR. SADİ GEDİK
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 295
Özet
15. yüzyıl başından 20. yüzyıl sonuna kadar geniş çevrelerce kullanılmış olan Çağatay Türkçesi, özellikle Nevâyî döneminde olgunlaşma evresine girmiş ve klasik şekline bürünmüştür. Bu dönemde pek çok alanda eser verilmiştir. Bu eserlerden birisi olan Şehr-i Gülşen Çağatay Türkçesi döneminde yazılmış bir fıkıh kitabıdır. Gunnar Jarring Koleksiyonunda (prov:62) yer almaktadır. 136 varaktan oluşan eserin yazarı hakkında bir bilgiye ulaşılamamıştır. Yazılış tarihiyle ilgili ise“Târihga bir min iki yük tokuz birinci yılında cemâdil evvelni...”ifadesiyle eserin miladî 1794-95 yıllarında yazıldığı ya da istinsah edildiği bulunmuştur. Eserin söz varlığı incelendiğinde Çağatay Türkçesinin son dönemlerinde yazıldığı düşünülmektedir. İçerisinde“bâb”adı verilen 20 bölüm yer almaktadır. Bu bölümler dinî belli başlı konuları ele alacak şekilde adlandırılmış ardından o konuyla ilgili ayet ve hadisler verilerek açıklanıp yorumlanmıştır. Eser söz varlığı açısından oldukça zengindir. Temelde Çağatay Türkçesi olmasının yanında Arapça, Farsça, yer yer Moğolca kelimeler eserde yer almaktadır. Bu çalışmada ilgili eserin 65b-136a arası varakları incelendi. İlk olarak bu varaklar transkribe edildi. Ardından cümle ögeleri, kelime grupları ve cümle çeşitleri olarak üç temel başlıkta incelemesi yapıldı. Buradan elde edilen verilerle sonuç bölümü oluşturuldu ve metindeki sözcükler için de bir sözlük çalışması yapıldı.
Özet (Çeviri)
From the early 15th century until the end of the 20th century, Chagatai Turkish, which was used by wide circles, entered its maturation phase especially during the Nevayi period and took on its classical form. In this period, works were produced in many fields. One of these works, Şehr-i Gülşen, is a fiqh book written in Chagatai Turkish. The book is in the collection of the Gunnar Jarring (prov:62). The work consists of 136 leaves and there is no information about the author. Regarding the date of writing, with the statement“Târihga bir min iki yük tokuz birinci yılında cemâdil evvelni...”, it was found that the work was written or inscribed in 1794-95 AD. When the vocabulary of the work is analyzed, it is thought that it was written in the last periods of Chagatai Turkish. There are 20 chapters called“bāb”in the work. These chapters are named with specific religious topics and then explained and interpreted by giving verses and hadiths related to that topic. The work is very rich in terms of vocabulary. In addition to being mainly in Chagatai Turkish, Arabic, Persian, occasionally Mongolian words are included in the book. In this study, leaves 65b-136a of the related works were analysed. First of all, these leaves were transcribed. Then, sentence elements, word groups and sentence types were analysed under three main headings. A conclusion section was formed with the data obtained from this section and a dictionary study was carried out for the foreign words in the text.
Benzer Tezler
- Müellifi meçhul bir Çağatayca tefsir ve israiliyyat açısından değerlendirmesi: Peygamber kıssaları
The evaluation of a Chaghatai commentary of the Quran and its critique of israelites narrative
MOHAMMAD SHAKİB ASIM
Yüksek Lisans
Türkçe
2013
DilbilimNecmettin Erbakan ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. YUSUF IŞICIK
- Şiban Han dönemi (1500-1510) Özbek kitap sanatı
Uzbek art of book in Shiban Khan period (1500-1510)
SEMİHA ALTIER
Doktora
Türkçe
2007
Sanat TarihiHacettepe ÜniversitesiSanat Tarihi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SERPİL BAĞCI
- Firdevsü'l-İkbal, giriş-transkripsiyonlu metin: Vr. 336a-523a
Firdevsü'l-Ikbal
RABİA ŞENAY ŞİŞMAN
Doktora
Türkçe
2012
Türk Dili ve EdebiyatıMarmara ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MESUT ŞEN
- Âgehî'nin Riyâzü'd-devle adlı eseri, vr. 117b-vr. 175b: Giriş-metin-dizin
Âgehî's work Riyâz al-dawla, fols. 117b-175b, introduction-text-index
SILA GÜNEY
Yüksek Lisans
Türkçe
2013
Türk Dili ve EdebiyatıMarmara ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MESUT ŞEN
- Mûnis ve Âgehî Firdevsü'l-İkbâl (vr. 1b-156b) (Giriş, İnceleme, Metin, Dizin)
Munis and Agahi Firdawsu'l-iqbal (vr. 1b-156b) (Introduction, Research, Text, Index)
HAYRULLAH KAHYA