Türk siyasal yaşamında Kemalist milliyetçilik ve Irkçı-Turancı milliyetçilik arasındaki hegemonik ilişkiyi Türkçü dergiler üzerinden okumak
Reading the hegemonic relationship between Kemalist nationalism and Racist-Turanist nationalism in Turkish political life through Turkist magazines
- Tez No: 920254
- Danışmanlar: PROF. DR. FATİH KESKİN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Gazetecilik, Journalism
- Anahtar Kelimeler: Hegemonya, Kemalizm, Kemalist Milliyetçilik, Irkçı-Turancı Milliyetçilik
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Gazetecilik Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 286
Özet
Türk siyasal yaşamında milliyetçilik olgusu, ulusal kimliğin inşası ve modernleşme sürecinde merkezi bir role sahip olmuştur. Cumhuriyetin kurucu ideolojisi olan Kemalizm, Türkiye'nin ulus devlet yapısının temel dayanaklarını oluşturmuş, modernleşme sürecinin yönlendirici unsuru olarak belirleyici olmuştur. Kemalist milliyetçilik, homojen bir ulus inşa etme hedefiyle hareket ederek, ulusal kimliğin tarihsel ve kültürel temellerine vurgu yapmış, milli birlik ve beraberlik söylemini ön plana çıkarmıştır. Bununla birlikte, Kemalist milliyetçiliğin hegemonik konumu, zamanla farklı milliyetçilik akımlarıyla karşı karşıya gelmiş ve bu durum, Türk siyasal düşüncesi içinde ideolojik bir çeşitlilik ve gerilim yaratmıştır. Bu bağlamda, Irkçı- Turancı milliyetçilik, Kemalizm'in öngördüğü ulusal kimlik anlayışından ayrışarak, etnik ve kültürel temellere dayalı bir milliyetçilik türü olarak ortaya çıkmış ve Kemalizm'e karşı alternatif bir ideolojik konumlanma sergilemiştir. Bu çalışmanın temel amacı Kemalizm'in, kuruluşuna, varlığına, kökenine, toplumsal ortaklıklarına ilişkin geliştirdiği anlatıların resmi ağızlardan ifade edilen söylemler üzerinden çözümlenmesini amaçlamaktadır. Atsız Mecmua, Orhun, Orkun ve Ötüken gibi Türkçü dergiler, bu iki milliyetçi anlayışın ideolojik gerilimlerini ve hegemonya mücadelelerini yansıtan önemli yazılı kaynaklardır. Irkçı-Turancı milliyetçilik ile Kemalizm arasındaki hegemonik ilişkinin yazılı kaynaklar üzerinden izini sürmeye, temel pozisyonları belirlemeye, bu gerilimli ve besleyici ilişkiyi haritalandırmaya çalıştığımızda üç farklı pozisyon karşımıza çıkmaktadır: Kemalizm ile Irkçı-Turancı milliyetçilik arasında çatışmalı bir ilişki olduğunu savunan çalışmalar yanında, Kemalist ideolojinin ırkçı ve etnisist bir boyut taşıdığını savunan çalışmalar bulunduğu gibi, Kemalizm ile Irkçı-Turancı milliyetçilik arasında geçişkenlik olduğunu savunan çalışmalar da mevcuttur. Ancak, her üç pozisyonun da Irkçı-Turancı milliyetçilik ile Kemalizm arasındaki gerilimli ve besleyici ilişkiyi tek boyutlu ve bütüncüllükten uzak bir perspektifle kurguladığı görülmektedir. Mevcut haliyle üç pozisyonunda kendi bünyesinde bir takım eksiklikleri barındırdığı söylenebilir. Ben bütün bu tartışmaların ötesinde Kemalizm ile Irkçı-Turancı milliyetçilik arasındaki hegemonik ilişkiyi şöyle tanımlıyorum: Kemalizm sıradan bir siyasal akım olmanın ötesinde yeni bir toplumsal düzenin savunusunu içermektedir. Özünde bütünlüklü bir iç tutarlılıktan yoksun ancak; devletle ilgili bir görüngü olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu yüzden amorf bir yapıdadır. Kemalizm toplumsal düzenin yeniden üretiminde kendisi için hangi ideolojik pozisyon gerekliyse onu öncelemektedir. Kendi toplumsal hegemonyasını karşıt hegemonik akımları gerektiğinde soğurarak ve hareket alanı sağlayarak, gerektiğinde de dışlayarak kurmaktadır. Buna karşın Irkçı- Turancı ideoloji siyasal konumlanışı itibariyle daha belirgin ve bütünlüklü bir pozisyonda yer almaktadır. Kemalizm kendine yönelik bir meydan okuma ortaya çıktığında siyasal alana çeki düzen verirken kimi zaman Irkçı- Turancı ideolojinin belli niteliklerini soğurarak kendine eklemlemekte kimi zaman da dışlamaktadır. Bu bağlamda, çalışmanın ana sorunsalı, söz konusu dergilerde ön plana çıkan ideolojik temalar üzerinden Irkçı-Turancı milliyetçilik ile Kemalizm arasındaki hegemonik ilişkinin, gerilim ve uzlaşı dinamikleri içerisinde nasıl biçimlendiğini incelemektir.
Özet (Çeviri)
In Turkish political life, the phenomenon of nationalism has had a central role in the construction of national identity and the process of modernization. Kemalism, the founding ideology of the Republic, has formed the fundamental foundations of Turkey's nation-state structure and has been a determining factor in the modernization process. Kemalist nationalism, acting with the aim of building a homogeneous nation, has emphasized the historical and cultural foundations of national identity and brought the discourse of national unity and solidarity to the forefront. However, the hegemonic position of Kemalist nationalism has come face to face with different nationalist movements over time, and this has created ideological diversity and tension within Turkish political thought. In this context, Racist-Turanist nationalism emerged as a type of nationalism based on ethnic and cultural foundations, departing from the understanding of national identity envisaged by Kemalism, and exhibited an alternative ideological positioning against Kemalism. The main purpose of this study is to analyze the narratives developed by Kemalism regarding its establishment, existence, origins, and social partnerships through the discourses expressed by official sources. Turkist journals such as Atsız Mecmua, Orhun, Orkun, and Ötüken are important written sources reflecting the ideological tensions and hegemony struggles of these two nationalist understandings. When we try to trace the hegemonic relationship between racist-Turanist nationalism and Kemalism through written sources, to determine the basic positions, and to map this tense and nourishing relationship, we come across three different positions: In addition to studies that argue that there is a conflicting relationship between Kemalism and racist-Turanist nationalism, there are studies that argue that Kemalist ideology has a racist and ethnicist dimension, and there are also studies that argue that there is a transition between Kemalism and racist-Turanist nationalism. However, it is seen that all three positions construct the tense and nourishing relationship between racist-Turanist nationalism and Kemalism from a one- dimensional and far from holistic perspective. It can be said that all three positions currently contain certain deficiencies. Beyond all these discussions, I define the hegemonic relationship between Kemalism and racist-Turanist nationalism as follows: Kemalism, beyond being an ordinary political movement, includes the defense of a new social order. In essence, it lacks a holistic internal consistency, but it appears before us as a phenomenon related to the state. Therefore, it has an amorphous structure. Kemalism prioritizes whatever ideological position is necessary for itself in the reproduction of the social order. It establishes its own social hegemony by absorbing and providing space for action to opposing hegemonic movements when necessary, and by excluding them when necessary. In contrast, the Racist-Turanist ideology occupies a more distinct and integral position in terms of its political positioning. When a challenge to itself emerges, Kemalism organizes the political arena, while sometimes absorbing and incorporating certain characteristics of the Racist-Turanist ideology into itself, and sometimes excluding them. In this context, the main problematic of the study is to examine how the hegemonic relationship between Racist-Turanist nationalism and Kemalism is shaped within the dynamics of tension and compromise through the ideological themes that come to the fore in the journals in question. Keyword: Hegemony, Kemalism, Kemalist Nationalism, Racist-Turanist Nationalism
Benzer Tezler
- Bir Türk aydınının ideolojik seyri: Doğu Perinçek örneği
Ideological journey of a Turkish intellectual:The case of Doğu Perinçek
OZAN YARDIMOĞLU
- Niyazi Berkes'in akademik ve politik düşünü
Başlık çevirisi yok
RANA ÇETİN
Yüksek Lisans
Türkçe
2006
Siyasal BilimlerYıldız Teknik ÜniversitesiSiyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı
PROF.DR. TANER TİMUR
- Şefik Hüsnü Değmer'den İşçi Partisi'ne Aydınlık Hareketi'nin tarihsel süreci
Historical process of lightning movement from Sefik Husnu Degmer to Worker Party
ENVER EMRE ÖCAL
Doktora
Türkçe
2017
Siyasal BilimlerMarmara ÜniversitesiAtatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. ALİ KARACA
- The genesis of the left of center in Turkey: 1965-1967
Türkiye'de ortanın solunun doğuşu: 1965-1967
YUNUS EMRE
Yüksek Lisans
İngilizce
2007
Siyasal BilimlerBoğaziçi ÜniversitesiTürk Tarihi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HAKKI ZAFER TOPRAK
- The Family in the Kemalist project of modernty in Turkey (1928-1950)
Kemalist modernleşme projesinde 'Aile' (1928-1950)
SELDA ŞERİFSOY
Yüksek Lisans
İngilizce
1999
Siyasal BilimlerBoğaziçi ÜniversitesiSiyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı
PROF. DR. YEŞİM ARAT