İstanbul boğaz köprülerinin sembolik inşası ve yüceliklerinin eleştirel söylem analizi
The symbolic construction of İstanbul's bosphorus bridges and a critical discourse analysis of their sublimity
- Tez No: 920298
- Danışmanlar: DR. MUSTAFA KÖMÜRCÜOĞLU
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Kamu Yönetimi, Siyasal Bilimler, Sosyoloji, Public Administration, Political Science, Sociology
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Medeniyet Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 425
Özet
İstanbul Boğazı'na inşa edilen köprüler, sadece ulaşım altyapısının birer parçası değil, aynı zamanda hem kentin hem de ülkenin sosyo-ekonomik ve politik dinamiklerini dönüştüren, küresel düzeyde sembolik birer yüceye dönüşen mega projeleridir. Bu çalışma, Boğaziçi Köprüsü (1973), Fatih Sultan Mehmet Köprüsü (1988) ve Yavuz Sultan Selim Köprüsü (2016) gibi mega projelerin, yapıldıkları dönemlerdeki siyasi, ekonomik ve toplumsal bağlamlarda nasıl bir söylemle meşrulaştırıldığını analiz etmektedir. Araştırma, Bent Flyvbjerg'in mega projeleri sınıflandırdığı“Dört Yücelik Kategorizasyonu”(teknolojik, estetik, politik, ekonomik) ile Teun A. Van Dijk'ın eleştirel söylem analizi (ESA) yaklaşımını bir arada kullanarak bu projelerin inşa tartışmalarını ve etkilerini değerlendirmektedir. Çalışma, her köprü için farklı dönemleri kapsayan gazete köşe yazılarını inceleyerek köprülerin söylemsel inşasında kullanılan retorik stratejileri ortaya koymaktadır. Amaçlı örnekleme yöntemiyle seçilen yazılar, Flyvbjerg'in dört yücelik kategorizasyonu temelinde makro tematik bölümlere ayrılmakta, Van Dijk'ın eleştirel söylem analiziyle retorik, bağlam ve güç ilişkileri mikro bağlamda detaylandırılmaktadır. Bu bağlamda, Boğaziçi Köprüsü için 1968-1973, Fatih Sultan Mehmet Köprüsü için 1983-1988 ve Yavuz Sultan Selim Köprüsü için 2012-2016 yılları arasındaki yazılar analiz edilmekte ve bu temel veri setine yardımcı olması adına, köprülerin başlangıç fikirlerinden itibaren dönemin siyasal otoriteleri tarafından nasıl desteklendiğini ve muhalif grupların karşı argümanlarını, söylemsel bir düzlemde ele almaktadır. Araştırmanın bulguları, Boğaz köprülerinin modernleşme, kalkınma ve yatırım söylemleriyle meşrulaştırıldığını; ancak bu süreçte kentin metalaştırıldığını, çevresel kaynakların tahrip edildiğini ve toplumsal eşitsizliklerin derinleştiğini ortaya koymaktadır. Çalışma ayrıca, bu söylemlerin, mevcut siyasi iktidarların politik kimlik ve imaj üretiminde nasıl bir araç haline geldiğini göstermekte; muhalif söylemlerin ise toplumsal rızayı kazanamadığını ve kutuplaştırıcı bir etkisi olduğunu vurgulamaktadır. Boğaz köprüleri, teknolojik ve estetik üstünlük iddialarıyla modernleşme sembolleri olarak sunulurken, politik ve ekonomik söylemlerle rıza üretiminde araçsallaştırılmakta; bu süreçte kentleşme ve çevre üzerindeki olumsuz etkileri arka plana itilmektedir. Bu tez, İstanbul Boğaz Köprülerini hem sembolik yüce hem de kentsel mekânın yeniden üretiminde araçsallaştırılmış mega projeler olarak ele almakta; kentin tarihsel ve siyasal bağlamıyla ilişkilendirerek, köprülerin toplumsal ve mekânsal etkilerini eleştirel bir perspektiften değerlendirmektedir.
Özet (Çeviri)
The bridges constructed over the Istanbul Bosphorus are not merely components of transportation infrastructure but also mega projects that transform the socio-economic and political dynamics of both the city and the country, becoming symbolic sublimes of global significance. This study analyzes how mega projects like the Bosphorus Bridge (1973), the Fatih Sultan Mehmet Bridge (1988), and the Yavuz Sultan Selim Bridge (2016) were legitimized within their respective political, economic, and social contexts. The research employs Bent Flyvbjerg's“Four Sublimes Categorization”(technological, aesthetic, political, economic) for mega projects alongside Teun A. Van Dijk's Critical Discourse Analysis (CDA) approach to evaluate the construction debates and impacts of these projects. The study examines newspaper opinion pieces from different periods for each bridge to uncover the rhetorical strategies employed in the discursive construction of the bridges. Opinion pieces selected through purposive sampling are categorized thematically based on Flyvbjerg's four sublimes and further analyzed with Van Dijk's CDA framework to explore rhetoric, context, and power relations. The study focuses on the years 1968-1973 for the Bosphorus Bridge, 1983-1988 for the Fatih Sultan Mehmet Bridge, and 2012-2016 for the Yavuz Sultan Selim Bridge. The analysis also considers the supportive discourses of political authorities and the counterarguments of opposition groups regarding these projects since their inception. The findings reveal that the Bosphorus bridges were legitimized through narratives of modernization, development, and investment; however, this process commodified the city, depleted environmental resources, and exacerbated social inequalities. The study also highlights how these discourses were instrumentalized by political powers to construct political identity and image, while opposition narratives failed to gain social acceptance and instead fostered polarization. While the bridges were presented as symbols of modernization through claims of technological and aesthetic superiority, they were simultaneously used as tools for consent production via political and economic narratives, sidelining their adverse impacts on urbanization and the environment. This dissertation approaches Istanbul's Bosphorus Bridges as both symbolic sublimes and instrumentalized mega projects in the reproduction of urban space, critically evaluating their societal and spatial implications by contextualizing them within the city's historical and political framework.
Benzer Tezler
- İstanbul boğaz köprülerinin gelirlerinin tahmin edilmesi
Estimating the revenues of istanbul bosphorus bridges
MAHMUT GÜVEN
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
İnşaat Mühendisliğiİskenderun Teknik Üniversitesiİnşaat Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ÖMER FARUK CANSIZ
- Boğaz köprülerinin İstanbul açık alan sistemi üzerine yaptığı etkilerinin Space Syntax yöntemi ile irdelenmesi
Evaluating the effects of the bridges onto the İstanbul open space system with using Space Syntax
GÜLŞEN GÜLER
Yüksek Lisans
Türkçe
2007
Peyzaj Mimarlığıİstanbul Teknik ÜniversitesiPeyzaj Mimarlığı Ana Bilim Dalı
PROF.DR. AYŞE SEMA KUBAT
- Boğaz geçişleri seçeneklerinin incelenmesi
A Research on Bosphorus crossing alternatives
MEHMET TARIK DÜNDAR
Yüksek Lisans
Türkçe
2004
Ulaşımİstanbul Teknik Üniversitesiİnşaat Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DOÇ.DR. ZÜBEYDE ÖZTÜRK
- Le choix de la meilleure alternative de transport pour la solution du probleme de traffic a İstanbul
İstanbul'daki trafik probleminin çözümü için en uygun ulaşım alternatifinin seçimi
ASLI GÜL ÖNCEL
Yüksek Lisans
Fransızca
2003
Endüstri ve Endüstri MühendisliğiGalatasaray ÜniversitesiEndüstri Mühendisliği Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. MÜJDE EROL GENEVOİS