19. yüzyılda Trabzon, Samsun, Giresun ve Ordu kentlerinde Hristiyan nüfusun yükselişi
The rise of the Christian population in the cities of Trabzon, Samsun, Giresun and Ordu in the 19th century
- Tez No: 920901
- Danışmanlar: PROF. DR. SÜLEYMAN UYGUN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Tarih, History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ordu Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tarih Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 328
Özet
Bu çalışmanın (Doktora Tezi) amacı 19. yüzyılda Trabzon, Samsun, Giresun ve Ordu kentlerinde Hristiyan nüfusun yükselişini incelemektir. Bahsi geçen liman kentlerinin demografik ve sosyal yapısını etkileyen siyasi, sosyal-kültürel ve iktisadi faktörleri analiz etmektir. Mezkûr liman kentlerindeki değişim ve dönüşüm sürecini etkileyen temel dinamiklerin tespiti ve analizi bölgenin sosyal-kültürel dokusu ve yerel tarihi açısından önem arz etmektedir. Trabzon, Samsun, Giresun ve Ordu kentlerinde Hristiyan nüfusun alışılagelmişin ve rutinin dışında hızlı şekilde yükselişine yol açan amilleri belli etkenleri de dikkate alarak değerlendirmek gerekmektedir. Araştırmada zaman sınırı 19. yüzyıl olarak belirlense de, malumdur ki tarihsel olaylar bir bütünün parçası ve zamansal olarak da devamı niteliğindedir. Nitekim konunun kavramsal ve ilmi yönden anlaşılır olması için bazen zamanın dışına sarkması söz konusudur. Çalışma kapsamında Osmanlı, İngiliz ve Fransız ana kaynaklarından mukayeseli ve bütünleştirici bir yöntemle istifade edilmiştir. Bu bağlamda misallerden, müşahede ve analizlerden hareketle tedricen kaide ve çıkarımlara varma metodolojisini benimsedik. Hristiyan nüfusun liman kentlerindeki yükselişini dört ana bölüm halinde değerlendirdik. İlk bölümde Trabzon ve Samsun'un idari ve demografik yapısı, ikinci bölümde“Giresun ve Ordu'nun idari ve demografik yapısı”ve Trabzon vilayeti sancaklar genelinde nüfus yapısını yaklaşık yüz yıllık zaman diliminde değişim ve dönüşüm süreci analiz edildi. Üçüncü bölümde demografik yapıya etki eden göçler, salgın hastalıklar, savaş, kuraklık-kıtlık, misyonerlik faaliyetleri gibi sosyal-kültürel faktörler üzerinden detaylı değerlendirmeler yapıldı. Dördüncü bölümde ise özellikle Tanzimat ve Islahat süreciyle birlikte Osmanlı toplum yapısındaki sosyal ve kültürel dönüşüme bağlı olarak gayrimüslimlerin siyasi, iktisadi ve sosyal hayatta öne çıkmasının sebepleri üzerinde durulmuştur. Dört bölüm halinde gerçekleştirilen çalışmanın en temel tespiti Trabzon, Samsun, Giresun ve Ordu kentlerinde demografik, ticari ve sosyal alanlarda dikkate değer gelişmeler yaşanmıştır. 19. yüzyılın ilk çeyreğine kadar küçük birer kasaba ve iskele hüviyetinde olan yerleşim alanları fiziki, sosyal, iktisadi ve demografik olarak hızlı bir değişim ve dönüşüm sürecine girmiştir. Modern kapitalist dünya sisteminin bir uzantısı olan uluslararası ticaret ve yabancı sermaye kasabadan liman kentlere dönüşümün kilometre taşları olmuştur. Karadeniz sahil kentlerinde yeni dönemle birlikte ortaya çıkan ticari fırsatlar göçleri hızlandırmıştır. Liman kentlerine yönelik göçler ve ticaret 19. yüzyılın ikinci yarısından itibaren demografik yapıyı dönüştüren en önemli dinamiklerden birisi olmuştur.
Özet (Çeviri)
The aim of this study (Ph.D Thesis) is to examine the rise of the Christian population in the cities of Trabzon, Samsun, Giresun and Ordu in the 19th century. The aim is to analyze the political, social-cultural and economic factors affecting the demographic and social structure of the mentioned port cities. The identification and analysis of the basic dynamics affecting the change and transformation process in the mentioned port cities is important in terms of the social-cultural texture and local history of the region. It is necessary to evaluate the factors that led to the rapid rise of the Christian population in the cities of Trabzon, Samsun, Giresun and Ordu, taking into account certain factors. Although the time limit in the research is determined as the 19th century, it is known that historical events are a part of a whole and its temporal continuation. As a matter of fact, in order for the subject to be understandable conceptually and scientifically, it is sometimes necessary to extend it beyond time. Within the scope of the study, Ottoman, British and French main sources were used with a comparative and integrative method. In this context, we adopted the methodology of gradually arriving at rules and inferences based on examples, observations and analyses. We evaluated the rise of the Christian population in port cities in four main sections. In the first part, the administrative and demographic structure of Trabzon and Samsun, in the second part, the“administrative and demographic structure of Giresun and Ordu”and the population structure throughout the sandjak of Trabzon province, the change and transformation process over a period of about a hundred years were analyzed. In the third section, detailed evaluations were made on social-cultural factors such as migrations, epidemics, war, drought-famine, and missionary activities that affect the demographic structure. In the fourth chapter, the reasons why non-Muslims came to the fore in political, economic and social life due to the social and cultural transformation in the Ottoman social structure, especially with the Tanzimat and Islahat processes, were emphasized. The most basic determination of the study, which was carried out in four parts, is that there have been remarkable developments in demographic, commercial and social areas in the cities of Trabzon, Samsun, Giresun and Ordu. Settlement areas, which were small towns and piers until the first quarter of the 19th century, entered a process of rapid change and transformation physically, socially, economically and demographically. International trade and foreign capital, which are an extension of the modern capitalist world system, have been the milestones of the transformation from towns to port cities. The commercial opportunities that emerged with the new era in the Black Sea coastal cities accelerated migration. Migrations and trade towards port cities have been one of the most important dynamics that transformed the demographic structure since the second half of the 19th century.
Benzer Tezler
- 19. yüzyıl Anadolu şehirsel ağı ve hinterland ilişkileri, Kayseri örneği
Urban network and relations with hinterland in Anatolia during the 19th. century, case of Kayseri
METHİYE GÜL ÇÖTELİ
Doktora
Türkçe
2011
Şehircilik ve Bölge PlanlamaYıldız Teknik ÜniversitesiŞehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ZEKİYE YENEN
- Karadeniz bölgesinde misyonerlik faaliyetleri
The missionary activities in the Black Sea region
MUSTAFA ALİ KAHRAMAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2011
DinRize ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MUSTAFA ALICI
- Karamanlı Türkçesi üzerine dil çalışması: 'Yenovefa hikayesi' (çeviri yazı-dil incelemesi-dizin)
Linguistic analysis on karamanlidika Turkish: 'Genovefa story' (transliteration-linguistic analysis-index)
PERİHAN KAYA
Doktora
Türkçe
2016
Türk Dili ve EdebiyatıHacettepe ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ŞÜKRÜ HALUK AKALIN
- Analysing the factors affecting free zones performance: The case of Turkey
Serbest bölgelerin performansını etkileyen faktörlerin analizi: Türkiye örneği
ÇİĞDEM ÜSTÜN
Yüksek Lisans
İngilizce
2022
Ekonomiİstanbul Teknik ÜniversitesiŞehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. KEREM YAVUZ ARSLANLI
- 19. yüzyılda Trabzon'da ulaştırma ekonomisi
In 19 th century communication economy in Trabzon
HÜSEYİN KALELİ