Erken Türk halkları kültüründe hayvanların yeri üzerine genel bir değerlendirme
A General evaluation on the place of animals in the culture of early Turkish people
- Tez No: 921272
- Danışmanlar: DOÇ. DR. İSMAİL BÜLBÜL
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Tarih, History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Hatay Mustafa Kemal Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tarih Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 238
Özet
ÖZET Erken Türk halklarının kültürleri hakkında yapılan çalışmalarda hayvanlar hemen her hususta bahis konusu olmaktadırlar. Lakin Türk halklarının yaşamlarındaki bu konumlarına rağmen hayvanların sahip oldukları işlevlerin temeline ve bu işlevlerine binaen söz konusu halklar tarafından atfedilen önemleri ile bu önemlerin nedenlerinin irdelenmesi çoğu çalışmada geri planda kalmaktadır. Erken Türk Halkları Kültüründe Hayvanların Yeri Üzerine Genel Bir Değerlendirme adını taşıyan bu çalışmada, erken dönem Türk halklarının hayatlarında hayvanlara atfettikleri önemin ve kökenlerinin tespiti amaçlanmaktadır. Yalnızca hayvanların sahip oldukları önem değil gündelik yaşamdaki ve ritüellerdeki konumları da incelenmiş, çoğu kez göz ardı edilen tutum ve davranışların dahi hayvanlar ile olan bağlarının tespitine çalışılmıştır. Söz konusu hayvanların ritüellerde yer almasının, o hayvana karşı doğrudan, tapınım özelliği göstermediğinin ispatı da yine çalışmanın amaçları arasındadır. Hayvanların Türk halklarının yaşamlarında ihtiva ettiği bu önemlerin tespiti adına gündelik yaşamdaki işlevleri, Türk topluluklarının gelenek ve görenekleri ile inançlarındaki bazı noktaları kapsam dahilinde kalarak gerekli yerlerde incelemeye tabi tutulmuştur. Elbette Türk halklarının, erken dönemlerde tam bir bütünlük arz etmemesi, inanç ve ritüellerde farklılıklarının bulunması, bu hususlarda bütünü kapsayan genel bir çerçeve çizilmesini olanaksız kılmaktadır. Lakin kimi Türk topluluklarının semavi inançları kabul etmelerinden önce var olan Gök Tengri İnancı, söz konusu topluluklar arasında farklılar gösterse de bazı hususları itibariyle de benzerlikler taşımaktadır. Bu inanç sistemi hayvanları merkezine alan, gözlemlenebilen ibadet ve ritüellerinde sıkça hayvanları kullanan, görülemeyen ve insanlığın doğada açıklama getirmekte zorlandığı hususlarda bir bilinmeyeni sebep göstererek çözüm bulma umudu doğrultusunda mensuplarının, hayvan biçimli ruhlarda çıkış yolu aradığı bir sistem olarak zaman içerisinde gelişmiştir. Türk halklarının günlük yaşamlarında besledikleri, binek olarak kullandıkları ve avladıkları hayvanlar her bireyin ihtiyacını karşılayan, faydaları ile Tengri'nin bir armağanı olarak kabul edilerek saygı görmüşlerdir. Bahsi geçen Türk halkları ölümden sonraki hayatlarında dahi hayvanlardan uzak kalmayarak ölüm ile ilgili maddi dünyadaki ritüelleri ile manevi alemdeki ölünün sonsuz yaşamını hayvanların varlığı üzerine tasarlamışlardır. Türk halklarının yaşamlarında hayvanlarla ilgili olup ilk etapta yalnızca maddi faydaları görünen faaliyetler, bu faaliyetlerin günlük yaşamdaki bir soruna bulduğu çözüm ile zaman içerisinde dini bir mahiyet de kazanmıştır.
Özet (Çeviri)
ABSTRACT In studies conducted on the cultures of the early Turkish peoples, animals are the subject of almost every issue. However, despite their position in the lives of Turkish peoples, examining the basis of the functions of animals and the importance attributed to these peoples based on these functions and the reasons for these importance remain in the background in most studies. This study, titled A General Evaluation on the Place of Animals in the Culture of Early Turkish People, aims to determine the importance that early Turkish peoples attributed to animals and their origins. Not only the importance of animals but also their position in daily life and rituals has been examined, and the connections between animals and even attitudes and behaviors that are often ignored have been tried to be revealed. It is also among the aims of the study to prove that the inclusion of these animals in rituals does not indicate direct worship of that animal. In order to determine the importance of animals in the lives of Turkish people, the functions of animals in daily life, the traditions, customs and beliefs of Turkish communities were examined where necessary. Of course, the fact that the Turkish people did not show complete unity in the early periods and had differences in beliefs and rituals makes it impossible to draw a completely general framework on these issues. The Gök Tengri Belief, which existed before some Turkish communities accepted celestial beliefs, has similarities in some aspects, although it shows differences among the communities in question. This belief system, which centers on animals, invented good or bad animal-shaped spirits to explain unknown situations, and found the solution in gaining the satisfaction of these spirits. The animals that the Turks feed, used as mounts and hunted in their daily lives were regarded as a gift from Tengri and respected, with their benefits meeting the needs of each individual. The mentioned Turkish peoples did not stay away from animals even in their afterlife, and they always designed all the rituals related to death in the material world and the eternal life of the dead in the spiritual world on the existence of animals. Even activities that initially appear to have only financial benefits in the lives of Turkish people have gained sanctity over time on the basis that these activities find a solution to a problem in daily life.
Benzer Tezler
- Arkeolojik ve tarihi açıdan Doğu Kazakistan'daki Türk dönemi anıtları (VI-XII. yy)
An archaeological and historical point of view Turkic monuments of East Kazakhstan (VI-XII th centuries)
AZAT AITKALI
- Rus folklor çalışmalarında Türk dilli metinler üzerine yürütülen tartışmalar
Debates on the texts in Turkic languages in Russian folklore studies
YERKESH ÖZER
Doktora
Türkçe
2019
Halk Bilimi (Folklor)Gazi ÜniversitesiTürk Halk Bilimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET ÖCAL OĞUZ
- Musics of Harşit valley, Northeastern Turkey
Harşit vadisi müzikleri, Kuzeydoğu Türkiye
MUSTAFA KEMAL ÖZKUL
Doktora
İngilizce
2019
Müzikİstanbul Teknik ÜniversitesiMüzik Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. EMİNE ŞİRİN ÖZGÜN TANIR
- 1908-1912 Osmanlı Mebusan Meclisi'nde Balkan mebuslarının meclis faaliyetleri
Activities of the First Ottoman Parliament at Balkans between 1908-1912
MURAT MORKOÇ
- Билим, илим жана маданият тармагындагы Кыргызстан менен Түркиянын кызматташтыгы (1992-2012 жж.)
Kırgız Cumhuriyeti ile Türkiye Cumhuriyeti arasında eğitim, bilim ve kültürel ilişkiler (1992-2012)
KADRİ AĞGÜN
Doktora
Kırgızca
2016
TarihKyrgyz State University named after I ArabaevTarih Ana Bilim Dalı
PROF. DR. TÖLÖBEK ABDRAHMANOV