Ortaöğretim Türk dili ve edebiyatı ders kitaplarındaki metinlerin bilgi türlerinin kullanımı açısından incelenmesi
A Study on the use of knowledge types in texts from secondary education Turkish language and literature textbooks
- Tez No: 921569
- Danışmanlar: PROF. DR. BİLGİNER ONAN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Hatay Mustafa Kemal Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türkçe ve Sosyal Bilimler Eğitimi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 267
Özet
ÖZET Bu araştırma; ortaöğretim Türk dili ve edebiyatı ders kitaplarındaki metinlerin, epistemolojide tanımlanan bilgi türleri açısından incelenmesini amaçlamaktadır. Çalışmanın inceleme nesnesini 2022 yılında yayımlanan MEB yayınları Türk dili ve edebiyatı ders kitaplarındaki 145 metin oluşturmaktadır. Giriş ünitelerinde ve etkinliklerde yer alan metinler bu çalışmanın kapsamı dışında bırakılmıştır. Doküman analizi yöntemiyle gerçekleştirilen bu çalışmada, kitapların incelenmesi yoluyla toplam 1119 bilgi cümlesi tespit edilmiştir. Bu cümleler; kategorik içerik analiziyle gündelik bilgi, bilimsel bilgi, teknik bilgi, sanat bilgisi, dinî bilgi ve felsefi bilgi olarak sınıflandırılmıştır. İncelenen 145 metin, dört farklı sınıf düzeyinde (9, 10, 11 ve 12. sınıflar) yer alan 18 metin türüne aittir. Bilgi cümlesi açısından en fazla bilgi cümlesine sahip olan türler sırasıyla şiir (270) , hikâye (179), roman (146) ve tiyatro (98) olurken en az bilgi içeren metin türü ise anı (18) olmuştur. Belirtilen türlerde bilgi cümlesi sayısının fazla olmasının sebebi; şiir, tiyatro, roman ve hikâye türünün dört sınıf seviyesinde de ortak olarak yer verildiği için metin sayıları fazladır. Metin sayılarından bağımsız olarak bilgi yoğunluğu oranlarına bakıldığında haber metni, metin başına 17,66 bilgi oranı ile en üst sırada yer almıştır. Bunu ikinci sırada metin başına 15 oranla makale türü, üçüncü sırada metin başına 14 oranla masal/fabl türleri izlemiştir. En az oranda bilgi cümlesi içeren metin türü ise 3,16 oran ile mektup / e-posta olmuştur. Sınıf düzeylerine göre toplam bilgi cümleleri incelendiğinde 10. sınıf ders kitabı 368 bilgiyle en zengin içeriğe sahipken 9. sınıf ders kitabı 323 bilgiyle ikinci sırada yer almıştır. 11. sınıf ders kitabında 218 bilgi cümlesi ve en düşük bilgi içeriği ise 210 bilgiyle 12. sınıf ders kitabında tespit edilmiştir. Metin başına düşen bilgi cümlesi oranlarına bakıldığında, 9. sınıf kitabında bu oran 11,13, 10. sınıfta 9,68, 11. sınıfta 5,73 ve 12. sınıfta 5,25 olarak bulunmuştur. Elde edilen veriler, sınıf düzeyi yükseldikçe metin başına düşen bilgi cümlesi oranında belirgin bir azalma olduğunu göstermektedir. İncelenen 145 metinde; 149 adet gündelik bilgi, 193 adet bilimsel bilgi, 36 adet teknik bilgi, 319 adet sanat bilgisi, 167 adet dinî bilgi ve 255 adet felsefi bilgi olup toplam bilgi sayısı 1119 olarak tespit edilmiştir. 9. sınıfta en fazla bulunan bilgi cümlesi 75 adet ile felsefi bilgi, 10. sınıfta 91 adet bilgi cümlesi ile bilimsel bilgi, 11. sınıfta 74 adet bilgi cümlesi ile sanat bilgisi ve 12. sınıfta ise 85 adet bilgi cümlesi ile gündelik bilgi yer almaktadır. Tüm sınıf düzeylerinde en az kullanılan bilgi türü ise teknik bilgidir. ANAHTAR KELİMELER Bilgi, Bilgi Türleri, Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitapları, Metin Türleri
Özet (Çeviri)
A STUDY ON THE USE OF KNOWLEDGE TYPES IN TEXTS FROM SECONDARY EDUCATION TURKISH LANGUAGE AND LITERATURE TEXTBOOKS Betül BİLİK SOYALAN Department of Turkish and Social Sciences Education, Master's Thesis, 2025 Advisor: Prof. Dr. Bilginer ONAN ABSTRACT This study aims to analyze the texts in secondary school Turkish language and literature textbooks in terms of the types of knowledge defined in epistemology. The subject of analysis consists of 145 texts in Turkish language and literature textbooks published by the Ministry of National Education (MEB) in 2022. Texts included in the introductory units and activities were excluded from the scope of this study. Through document analysis, a total of 1,119 knowledge sentences were identified by examining the textbooks. These sentences were categorized into types of everyday knowledge, scientific knowledge, technical knowledge, artistic knowledge, religious knowledge, and philosophical knowledge using categorical content analysis. The 145 analyzed texts belong to 18 different text types across four grade levels (grades 9, 10, 11, and 12). In terms of the number of knowledge sentences, the text types with the highest number of knowledge sentences were poetry (270), story (179), novel (146), and theater (98), while the text type with the lowest number of knowledge sentences was memoir (18). The high number of knowledge sentences in these types can be attributed to the fact that poetry, theater, novel, and story types are commonly included across all four grade levels, resulting in a greater number of texts. Independent of the number of texts, when looking at the density of knowledge sentences per text, news articles ranked highest with an average of 17.66 knowledge sentences per text. This was followed by articles with an average of 15 sentences per text, and fairy tales/fables with 14 sentences per text. The text type with the lowest density of knowledge sentences was letters/emails, with an average of 3.16 sentences per text. When the total number of knowledge sentences was analyzed by grade level, the 10th-grade textbook had the richest content with 368 knowledge sentences, followed by the 9th-grade textbook with 323 sentences. The lowest content was observed in the 11th-grade textbook with 218 sentences and the 12th-grade textbook with 210 sentences. In terms of the average number of knowledge sentences per text, the 9th-grade textbook had a ratio of 11,13, the 10th-grade textbook had 9,68, the 11th-grade textbook had 5,73, and the 12th-grade textbook had 5,25. The data show a noticeable decline in the ratio of knowledge sentences per text as the grade level increases. In the 145 analyzed texts, a total of 149 sentences were categorized as everyday knowledge, 193 as scientific knowledge, 36 as technical knowledge, 319 as artistic knowledge, 167 as religious knowledge, and 255 as philosophical knowledge, resulting in a total of 1,119 knowledge sentences. The most frequent type of knowledge sentence was philosophical knowledge in 9th grade (75 sentences), scientific knowledge in 10th grade (91 sentences), artistic knowledge in 11th grade (74 sentences), and everyday knowledge in 12th grade (85 sentences). Across all grade levels, technical knowledge was the least utilized type of knowledge. KEY WORDS Information, Types of Information, Turkish Language and Literature Textbooks, Text Types
Benzer Tezler
- Metin türlerinin öğrenci başarısına etkisi (Sıfat-zamir-zarf öğretimi)
Effect of text types on students achievement (Teaching of adjective-adverb-pronoun)
SEVGİ GÜZEL İNAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Eğitim ve ÖğretimGazi ÜniversitesiTürkçe ve Sosyal Bilimler Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HALİL ÇELTİK
- MEB ortaöğretim 9, 10, 11 ve 12. sınıflarda okutulan Türk edebiyatı ders kitaplarındaki göstermeye bağlı edebi metinlerin öğretimi
Teaching literary text based on demonstration at the 9,10, 11, 12th grade Turkish literature coursebooks in the secondary scholls of the Ministiry of National Education (MEB)
BİHTER TAŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2011
Eğitim ve ÖğretimAkdeniz ÜniversitesiOrtaöğretim Sosyal Alanlar Eğitimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. TÜLİN ARSEVEN
- Ortaöğretim Türk edebiyatı ders kitaplarında yer alan halk edebiyatı metinlerinin Türk edebiyatı öğretim programındaki kazanımlar açısından değerlendirilmesi
In Turkish literature in secondary school textbooks education program outcomes evaluation of Turkish literature of folk literature texts
ZEYNEP CİN
Yüksek Lisans
Türkçe
2012
Türk Dili ve EdebiyatıDicle ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Eğitimi Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. ABDÜLBASİT SEZER
- Genel liselerin ikinci sınıflarında okutulan Türk edebiyatı ders kitaplarındaki metin altı soruları üzerine bir inceleme
The reviews oftje questions in the Turkish language and literature books which were educated in the general high schools
VEFA CELİLOVA
Yüksek Lisans
Türkçe
2006
Eğitim ve ÖğretimGazi ÜniversitesiOrtaöğretim Sosyal Alanlar Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. İSMET CEMİLOĞLU
- Türkçe'nin anadili ve yabancı dil olarak öğretimi üzerine bir araştırma
Başlık çevirisi yok
SAMİ BALCI