Türk edebiyatında kadınların gezi kitapları
Travel books of women in Turkish literature
- Tez No: 922059
- Danışmanlar: PROF. DR. GÜZİN GONCA GÖKALP ALPASLAN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Hacettepe Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Yeni Türk Edebiyatı Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 249
Özet
Gezi kitapları dünya edebiyatında uzun zaman diğer türlerin gölgesinde ilerlemiş, bilinçli ya da bilinçsiz olarak sadece erkek yazarların alanında kalmıştır. Dünyanın hemen her bölgesinde kadınların kamusal alandaki varlığına yönelik kısıtlamalar nedeniyle kadınların gezi özgürlüğü de sınırlanmış, dolayısıyla kadın gezginlerin deneyimlerini yazılı olarak paylaşmaları zorlaşmış ve az sayıda eser yayımlanmıştır. Türk gezi edebiyatı literatüründe de benzer bir durum söz konusudur: Kadınların gezi metinleri yok sayılmış, gezi edebiyatı sınırlarına dahil edilmemiş ve ikinci planda bırakılmıştır. Bu tez, gezi edebiyatı içinde adı anılsa bile ikinci planda bırakılarak akademik çalışmalarda yeterince yer bulamayan; çoğunlukla anı, biyografi, mektup gibi türler altında sınıflandırılan ancak özünde diğer gezi kitapları gibi Türk kadınlarının seyahat deneyimlerini ele alan eserlerin Türk edebiyatı tarihindeki yerini ve önemini ortaya koymayı amaçlamaktadır. Tezin giriş bölümünde gezi kelimesinin tarihi süreçte geçirdiği dönüşüm ve gezi edebiyatı tanımı üzerinde durulmuş,“Gezi Edebiyatı Tarihi”başlıklı birinci bölümde dünya gezi edebiyatı tarihi ve Türk gezi edebiyatı tarihi ele alınmış,“Kadın Gezginler Tarihi”başlıklı ikinci bölümde dünya kadınlar gezi edebiyatı tarihinden bahsedilmiş,“Türk Kadınlarının Yurt İçi Gezi Kitapları”ile“Türk Kadınlarının Yurt Dışı Gezi Kitapları”başlıklı bölümlerde Türk kadınlarının 1950 yılına kadar yazdıkları gezi kitapları ele alınmıştır. Bu tezde 19. yüzyıldan başlayarak 1950'ye kadar on iki kadın yazarın dünyanın çeşitli bölgelerine gerçekleştirdikleri seyahatleri konu alan toplam on yedi gezi kitabı dönemsel, coğrafi açılardan ve toplumsal cinsiyet rolleri bağlamında incelenmiştir. İncelenen eserler tarihsel sıralamayla şunlardır: Fatma Fahrünnisa Hanım, 1896 Baharında Bursa (1896), Zeynep Hanım, Bir Türk Kadınının Avrupa İzlenimleri (2001), Emine Semiye (Önasya), Kalem Tecrübeleri (1908), Halide Edib Adıvar, Mor Salkımlı Ev (1963), Şaziye Berin, Bir Osmanlı Kızının Almanya Günlüğü (2020), Halide Edib Adıvar, Türk'ün Ateşle İmtihanı (1962), Selma Ekrem, Peçeye İsyan (1930), Halide Edib Adıvar,“Yolculuk Notları”(1924) ve Hindistan'a Dair (1935), Lütfiye Duran, Bir Türk Kızının Amerika Yolculuğu (1935), Şükûfe Nihal Başar, Finlandiya (1935), Suat Derviş, Anlar Paramparça (1937), Rebia Tevfik Başokçu, Paris Cehenneminden Nasıl Kurtuldum? (1941), Avrupa'da Yirmi Senem Nasıl Geçti? (1942) ve Hür Yunanistan ve Bulgaristan'da Gördüklerim (1944), Süreyya Ağaoğlu, Londra'da Gördüklerim (1946) ve II. Dünya Savaşı Sonrası Amerika Günlüğü (1946), Şükûfe Nihal Başar, Domaniç Dağları'nın Yolcusu (1946), Hasene Ilgaz, Kıbrıs Notları (1949), Nermin Abadan, Yeşil Göller Diyarı (1950). Tezin sonunda Türk kadınlarının 1896-2025 yılları arasında yayınlanmış gezi kitapları bir tablo halinde tarihsel olarak sıralanmıştır.
Özet (Çeviri)
Travel books have long been overshadowed by other genres in world literature, remained almost entirely under male authors' dominion, whether deliberately or inadvertently. Across nearly every region of the globe, the constraints on women's public engagement also limited their freedom to travel. As a result, female travellers encountered substantial hurdles when documenting their journeys, leading to the publication of only a few works. A similar pattern appears in Turkish travel literature: Women's travel writings were often neglected, dismissed as outside the realm of legitimate travel texts, and faded into the background. This thesis aims to reveal the historical and literary significance of works that, even when acknowledged within the travel literature, have largely been minimised in academic studies. Although frequently categorised as a memoir, biographies, or correspondence, these texts fundamentally depict Turkish women's travel experiences and, in essence, function as any other travel book. Focusing on the period from the 19th century to the 1950s, this research examines seventeen travel books covering the travels of twelve women writers to various parts of the world in the context of the period, geography and social gender roles. In the introduction of the thesis, the transformation of the term“travel”throughout history and the definition of travel literature are emphasized. The first chapter, titled“The History of Travel Literature,”discusses the history of world travel literature and Turkish travel literature. The second chapter, titled“The History of Women Travelers,”explores the history of women's travel literature worldwide. In the sections“Domestic Travel Books by Turkish Women”and“International Travel Books by Turkish Women,”travel books written by Turkish women until 1950 are examined. Listed in chronological order, the examined works include: Fatma Fahrünnisa Hanım, 1896 Baharında Bursa (1896), Zeynep Hanım, Bir Türk Kadınının Avrupa İzlenimleri (2001), Emine Semiye (Önasya), Kalem Tecrübeleri (1908), Halide Edib Adıvar, Mor Salkımlı Ev (1963), Şaziye Berin, Bir Osmanlı Kızının Almanya Günlüğü (2020), Halide Edib Adıvar, Türk'ün Ateşle İmtihanı (1962), Selma Ekrem, Peçeye İsyan (1930), Halide Edib Adıvar,“Yolculuk Notları”(1924) and Hindistan'a Dair (1935), Lütfiye Duran, Bir Türk Kızının Amerika Yolculuğu (1935), Şükûfe Nihal Başar, Finlandiya (1935), Suat Derviş, Anlar Paramparça (1937), Rebia Tevfik Başokçu, Paris Cehenneminden Nasıl Kurtuldum? (1941), Avrupa'da Yirmi Senem Nasıl Geçti? (1942) and Hür Yunanistan ve Bulgaristan'da Gördüklerim (1944), Süreyya Ağaoğlu, Londra'da Gördüklerim (1946) and II. Dünya Savaşı Sonrası Amerika Günlüğü (1946), Şükûfe Nihal Başar, Domaniç Dağları'nın Yolcusu (1946), Hasene Ilgaz, Kıbrıs Notları (1949), Nermin Abadan, Yeşil Göller Diyarı (1950). At the end of the thesis, travel books published by Turkish women between 1896 and 2025 are presented in a table, arranged in chronological order.
Benzer Tezler
- Afet Ilgaz'ın roman ve hikâyelerinde kadın
Women in Afet Ilgaz's novels and stories
NESRİN KAYMAKCI
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Türk Dili ve EdebiyatıAnkara Yıldırım Beyazıt ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MÜNİRE KEVSER BAŞ
- Şükufe Nihal'in öykülerinde yapı ve tema
Structure and theme of Şükufe Nihal's stories
HİLAL KOSTAKOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2016
Türk Dili ve EdebiyatıEskişehir Osmangazi ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. EYLEM SALTIK
- Devrin kadın edebiyatına katkısı bakımından Kadınlar Dünyası Dergisi
Kadinlar dünyasi in terms of its contribution to Women Literature in its Period
SABANUR YILMAZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2009
Türk Dili ve Edebiyatıİstanbul ÜniversitesiTürk Edebiyatı Bölümü
DOÇ. DR. ALİ ŞÜKRÜ ÇORUK
- Drawing a life: Examining women's graphic life narratives in Turkish literature
Bir hayat çizmek: Türk edebiyatında kadınların grafik hayat anlatılarının incelenmesi
ELİF GÜLENDAM DEĞİRMENCİ
Yüksek Lisans
İngilizce
2025
Türk Dili ve Edebiyatıİhsan Doğramacı Bilkent ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ HACER ESRA ALMAS
- Türk edebiyatında kadın temsillerinin arkasındaki söylem ve felsefe
Discourse and philosophy behind women representation in Turkish literature
SEMİHA CİHAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Türk Dili ve EdebiyatıAnadolu ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. HÜLYA BAYRAK AKYILDIZ