Şema terapi yaklaşımı çerçevesinde algılanan ebeveynlik biçimleri ve sağlıklı yetişkin modu arasındaki ilişkide zihinselleştirmenin aracı rolü
The mediating role of mentalization in the relationship between perceived parenting styles and healthy adult mode
- Tez No: 922524
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ GİZEM SARISOY AKSÜT
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Psikoloji, Psychology
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Antalya Bilim Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Psikoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Klinik Psikoloji Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 81
Özet
Sağlıklı yetişkin modunun güçlendirilmesi, Şema Terapi yaklaşımının temel amaçlarından biridir. Bu mod, bir yetişkinin yaşamına işlevselliğini koruyarak devam edebilmesi için gerekli düşünce, davranış ve becerileri içermektedir. Zihinselleştirme becerisi de bireyin kendisinin ve diğerinin zihin durumları üzerine düşünebilmesi üzerinden işlevselliğe katkı sağlamaktadır. Üstelik hem zihinselleştirme becerisinin gelişiminde hem de Şema Terapi yaklaşımında sıklıkla erken dönemde ebeveynlerle kurulan ilişkiye vurgu yapılmaktadır. Buradan hareketle mevcut çalışmanın amacı algılanan ebeveynlik biçimleri ve sağlıklı yetişkin modu arasındaki ilişkide zihinselleştirmenin aracılık etkisinin araştırılmasıdır. Çalışmanın örneklemi 265 kadın, 99 erkek olmak üzere Türkiye'de yaşayan 18-65 yaş aralığındaki 364 kişiden oluşmaktadır. Araştırma verileri, Demografik Bilgi Formu, Şema Mod Envateri-Sağlıklı Yetişkin Modu Alt Boyutu, Zihinselleştirme Ölçeği ve Young Ebeveynlik Ölçeği'nin çevrimiçi platformlar aracılığıyla katılımcılara ulaştırılmasıyla elde edilmiştir. Mevcut çalışmada aracılık etkisinin değerlendirilmesi için PROCESS Macro Model 4 kullanılmıştır. İki ayrı model üzerinden değerlendirilen bulgulara göre anneye ilişkin algılanan duygusal bakımdan yoksun bırakıcı ve aşırı izin verici/sınırsız ebeveynlik biçimleri ile sağlıklı yetişkin modu arasındaki ilişkide zihinselleştirmenin kısmi aracılık rolü vardır. Annenin bahsedilen ebeveynlik tarzlarına sahip olması zihinselleştirme becerisini olumsuz etkilemesi üzerinden sağlıklı yetişkin modundan alınan düşük puanları yordamaktadır. Ayrıca bulgular zihinselleştirmenin sağlıklı yetişkin modu üzerindeki etkisinin oldukça yüksek olduğunu göstermektedir. Buradan hareketle Şema Terapi uygulama ve araştırmalarında zihinselleştirmenin önemli bir bileşen olabileceği düşünülmekte, bu bileşenin rolünün ve işleyişinin anlaşılması için daha fazla çalışmaya ihtiyaç duyulmaktadır. Mevcut çalışmanın, literatürde üzerine kısıtlı çalışma olan sağlıklı yetişkin modu ile ilişkili değişkenlere odaklanmasıyla hem ulusal ve uluslararası alan yazınına hem de Şema Terapi uygulamalarına katkı sağladığı düşünülmektedir. ANAHTAR KELİMELER: Şema Terapi, Sağlıklı Yetişkin Modu, Zihinselleştirme, Algılanan Ebeveynlik Biçimleri
Özet (Çeviri)
One of the main goals of the Schema Therapy approach is to strengthen the healthy adult mode. This mode includes the thoughts, behaviors and skills necessary for an adult to continue their life while maintaining their functionality. Mentalization skills also contribute to functionality by allowing the individual to think about their own and others' mental states. Moreover, both in the development of mentalization skills and in the Schema Therapy approach, the relationship established with parents in the early period is frequently emphasized. Based on this, the aim of the current study was to investigate the mediating effect of mentalization on the relationship between perceived parenting styles and healthy adult mode. The sample of the study consisted of 364 individuals, 265 female and 99 male, living in Turkey between the ages of 18-65. The research data was obtained by delivering the Demographic Information Form, Schema Mode Inventory-Healthy Adult Mode Sub-Dimension, Mentalization Scale and Young Parenting Scale to the participants via online platforms. PROCESS Macro Model 4 was used to evaluate the mediating effect in the current study. According to the findings evaluated through two separate models, mentalization had a partial mediating role in the relationship between perceived emotionally depriving and overly permissive/unlimited parenting styles regarding the mother and healthy adult mode. The mother's having the mentioned parenting styles predicted low scores from healthy adult mode by negatively affecting mentalization skills. In addition, the findings showed that mentalization had a high effect on healthy adult mode. Based on this, it is thought that mentalization may be an important component in Schema Therapy applications and research, and more studies are needed to understand the role and functioning of this component. KEYWORDS: Schema Therapy, Healthy Adult Mode, Mentalization, Perceived Parenting Styles
Benzer Tezler
- Evli bireylerde erken dönem uyum bozucu şemalar, algılanan ebeveynlik stilleri, şema sürdürücü başa çıkma davranışları ve evlilik uyumu arasındaki ilişkiler: Şema terapi modeli çerçevesinde bir inceleme
The relationship among early maladaptive schemas, schema-related coping behavior, perceived parental attitudes, and marital adjustment: An examination through the schema therapy model
TUĞÇE TUNÇEL
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
PsikolojiÜsküdar ÜniversitesiKlinik Psikoloji Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. EYLEM ÖZTEN
- Şemaların ve temel duygusal ihtiyaçların nesillerarası aktarımı
Transmisson of schemas and core emotional needs
SETENAY KOÇ
Doktora
Türkçe
2023
PsikolojiFatih Sultan Mehmet Vakıf ÜniversitesiPsikoloji Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ SEVDA SARI DEMİR
- Therapeutic planning based on the storytelling of individual traumas: Narratives from veddel neighbourhood
Bireysel travmaların hikaye anlatımına dayalı terapötik planlama: Veddel mahallesinden anlatımlar
AMIRHOSSEIN ETEMADI
Doktora
İngilizce
2023
Şehircilik ve Bölge Planlamaİstanbul Teknik ÜniversitesiŞehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. EDA BEYAZIT İNCE
- Madde kullanımı nedeniyle denetimli serbestlik tedbiri altında bulunan bireylerin şema terapi modeli çerçevesinde değerlendirilmesi
Assessment of individuals under probation due to substance abuse within the scope of schema therapy model
ÖZLEM GÜLDER ALTUNER
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
HukukEge ÜniversitesiMadde Bağımlılığı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. GÖRKEM YARARBAŞ
- Erken dönem uyum bozucu şemalar ile romantik ilişki doyumu arasındaki ilişkide öz şefkatin düzenleyici rolü
The moderating role of self-compassing in the relationship between early madness-disturbing schemas and romantic relationship satisfaction
BİRCAN ÖZTÜRK
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
Psikolojiİstanbul Aydın ÜniversitesiPsikoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ESRA YANCAR DEMİR