Anadili türkçe olan sağlıklı yetişkinlerin söylemlerinde ana kavram analizinin kullanılması ve güvenilirliği
The use and reliability of main concept analysis in the discourses of healthy adults whose native language is turkish
- Tez No: 922812
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ İLKEM KARA
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Dilbilim, Linguistics
- Anahtar Kelimeler: Ana Kavram Analizi, Dil, Normatif, Söylem, Söylem analizi, Discourse, Discourse analysis, Normative, Language, Main Concept Analysis
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi
- Enstitü: Sağlık Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Dil ve Konuşma Terapistliği Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 88
Özet
Günlük iletişimin temellerinden olan söylem, bilgi göndermek ve almak amacıyla gerçekleştirilen karmaşık bir süreç sonunda oluşmaktadır. Bilişsel- dilsel davranışların doğasını anlamak için gözlemleme ve çeşitli analizler yapma fırsatı sağlamaktadır. Söylem analizi; dilin belirli bağlamlarda, anlamı oluşturmak ve iletmek için nasıl kullanıldığının, sosyal durumların ve kültürel tutumların nasıl yansıtıldığının incelenmesidir. Söylem analizlerinden biri olan AKA; konuşmacıların paylaşılan bir anlatının ana fikrini iletmek için gerekli olduğu düşünülen kavramları ne kadar doğru ve eksiksiz ürettiğinin puanlandığı kurallı bir sistemdir. Türkçe içinde sözlü söylemi değerlendirmede kullanıldığı bilinen bir AKA aracı yoktur. Bu nedenle bu çalışmada, AKA'nın Türkçe konuşan sağlıklı yetişkin bireyler için kültürel uyarlamasının yapılması, normatif verilerin oluşturulması, yaş, cinsiyet, eğitim düzeyi ve söylem görevlerinin AKAs üzerindeki etkisinin araştırılması ve Türkçe AKA'nın güvenilirliğinin incelenmesi amaçlanmıştır. Farklı yaşlardan (20–39 yaş, 40–59 yaş, 60–79 yaş) ana dili Türkçe olan 60 sağlıklı katılımcı çalışmaya dahil edilmiştir. Veriler“Sosyodemografik Bilgi Formu, GSA-12, MMDT, Sandviç prosedürel anlatma, Kırık Pencere resim serisini anlatma ve Külkedisi masalının yeniden anlatılması”söylem görevleri kullanılarak toplanmıştır. Söylem verilerinin manuel transkripsiyonu yapılmıştır. Güvenilirlik çalışmasında, değerlendiriciler arası güvenilirlik ve test-tekrar test yöntemleri kullanılmıştır. Üç söylem görevi için AKA'nın kültürel ve dilsel adaptasyonu yapılmıştır ve normatif verilere ilişkin tanımlayıcı istatistikler sunulmuştur. AKA'nın değişkenlerle ilişkisine bakıldığında yaş ve söylem görevleriyle anlamlı bir ilişki bulunmuştur ancak cinsiyet ve eğitim düzeyi arasında anlamlı ilişki bulunamamıştır. AKA'nın sağlıklı yetişkinlerin söylemlerinde kullanılmasının güvenilir olduğu bulunmuştur. AKA, dil ve söylemle ilgili klinik araştırmalarda yararlı bir katkı sağlayacağı düşünülmektedir.
Özet (Çeviri)
Discourse, a key aspect of daily communication, is a complex process of exchanging information and allows for analyzing cognitive-linguistic behaviors. Discourse analysis examines how language conveys meaning in specific contexts and reflects social and cultural attitudes. One such method is MCA, a system that evaluates how accurately speakers express the main concepts needed for a narrative. Currently, there is no MCA tool for evaluating oral discourse in Turkish. This study aims to culturally adapt MCA for healthy Turkish-speaking adults, establish normative data, and and to investigate the effect of factors such as age, gender, and education on MCAs. Additionally, it tests the reliability of the Turkish MCA version. The study involved 60 native Turkish speakers across three age groups (20–39, 40–59, 60–79). The data were collected through the Sociodemographic Information Form, the General Health Questionnaire-12, the Mini-Mental State Examination, and three discourse tasks: a Sandwich procedural task, the Broken Window picture description, and retelling the Cinderella story. The discourse data was manually transcribed, and reliability was evaluated using inter-rater and test-retest methods. Cultural and linguistic adaptation of the MCA was made for three discourse tasks and descriptive statistics for normative data are presented. When the relationship between MCA and variables was analysed, a significant relationship was found between age and discourse tasks, but no significant relationship was found between gender and education level. It has been found that the use of MCA in the discourse of healthy adults is reliable. This tool is expected to be a valuable contribution to clinical research related to language and discourse.
Benzer Tezler
- Automatic detection of clusters and switches in turkish semantic verbal fluency data
Türkçe semantik sözel akıcılık verilerinde kümelerin ve anahtarların otomatik tespiti
RABİA YAŞA KOŞTAŞ
Doktora
İngilizce
2024
Bilgisayar Mühendisliği Bilimleri-Bilgisayar ve KontrolThe University of EdinburghBilgisayar Bilimleri ve Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MARIA K. WOLTERS
- Anadili Türkçe olan sağlıklı yetişkin bireylerde McGurk İllüzyonu'nun incelenmesi
Investigation of McGurk Illusion in native Turkish speaking healthy adults
BÜŞRA SEZER
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Kulak Burun ve BoğazAnkara ÜniversitesiKulak Burun Boğaz Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MİNE BAYDAN ARAN
- Hızlı otomatik adlandırmada sağlıklı yetişkinlerin yaşa ve eğitim düzeyine bağlı performanslarının incelenmesi
Investigation of age and education level dependent performance of healthy adults in rapid automatic naming
TUĞÇE ÇADIR
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Dil ve Konuşma Terapisiİstanbul Atlas ÜniversitesiDil ve Konuşma Terapisi Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ÖZLEM ÖGE DAŞDÖĞEN
- Normal işitmeye sahip yetişkinlerde konuşma sesi uyaranına işitsel beyinsapı yanıtlarının yaş ve cinsiyete bağlı karşılaştırılması
Comparison of speech evoked auditory brainstem response by age and gender in adults with normal hearing
İLAYDA ÇELİK
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Kulak Burun ve Boğazİstanbul Medipol ÜniversitesiOdyoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. EROL BELGİN
DR. ÖĞR. ÜYESİ GÜL ÖLÇEK
- Understanding gesture-speech interaction through the lens of gestures' self-oriented functions: Gesture production and speech disfluency
Jest-konuşma etkileşimine jestlerin kişiye dönük fonksiyonları üzerinden bakış: Jest üretimi ve konuşma akışındaki bozulmalar
BURCU ARSLAN