T.C. Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivi Maliye Nezareti Masarifat Defterlerinde yer alan ebruların incelenmesi
Examination of marbling papers found in the masarifat ledgers of the Ministry of Finance in the Ottoman Archives of the Directorate of State Archives Presidency of the Republic of Turkey
- Tez No: 923646
- Danışmanlar: DOÇ. DR. PINAR TOKTAŞ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Güzel Sanatlar, Fine Arts
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Geleneksel Türk Sanatları Ana Sanat Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 254
Özet
Bu araştırmada T.C. Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivi Maliye Nezareti Masarifat Defterlerinde yer alan 70 adet ebru örneği incelenmiştir. Ebrular tespit edilirken renkleri canlılığını koruyan, fiziki açıdan en az hasara uğramış ve teknik açıdan farklılık arz eden örnekler tercih edilmiştir. Analizi yapılamayacak düzeyde yıpranmış ve tekrarı mevcut olan eserler tez çalışması kapsamına dahil edilmemiştir. Araştırmaya ilişkin bilgiler dijital veriler ve görseller ile sınırlıdır. Eserlerin tahlili aslı üzerinde yapılmamış olup dijital verilerden yararlanıldığı için eser özellikleri görseller üzerinden tespit edilmiştir. İnceleme altına alınan eserlerin adı, tarihi, fon kodu, bulunduğu yer, bugünkü durumu, boyutları, çeşidi, renk ve kompozisyon özellikleri bakımından detaylı incelenerek tanıtımı yapılmıştır. Elde edilen veriler eser inceleme formlarına işlenerek katalog oluşturulmuştur. Üzerinde Osmanlı Türkçesi ile yazılmış etiket olan ebru örneklerinin okumaları yapılıp bilgi formuna kaydedilmiştir. İncelenen eserlerde ve ebrularda herhangi bir usta ismi veya tarih ile karşılaşılmamıştır. Ebru tarihi boyunca ebrulu kâğıt üzerine imza atma geleneği olmadığından, ebruların hangi tarihten itibaren yapıldığını belirtmek mümkün olmamaktadır. İncelenen ebrulara ait bulguların istatistiksel analizi yapılarak ayrı başlıklar altında incelenip çizelgelere aktarılarak yorumlanmıştır. Araştırma konusu olan masarifat defterlerindeki ebru örneklerinin tamamı XIX. yüzyıla tarihlenmiştir. Elde edilen verilere göre, ebruya en fazla on üç adet ile 1842 yılına tarihlenen defterlerde rastlanmıştır. En düşük olarak bir defter 1840 yılına, bir defter ise 1847 yılına ait olup bir adet defterin tarih bilgisine ulaşılamamıştır. Sonuç olarak masarifat defterlerindeki ebru örneklerinin neredeyse tamamının neftli battal ebru olduğu görülmüştür. İncelenen diğer örneklerde altmış dört adet neftli battal ebru, üç adet dalgalı ebru, bir adet gelgit ebru, bir adet şal ebru ve bir adet kaplan gözü ebrunun yer aldığı anlaşılmıştır. Ebruların yirmi dokuz renkte farklı boyanın kullanıldığı görülmüştür. En çok siyah renk yirmi altı ebru örneğinde kullanılmıştır. Bu rengi sırasıyla koyu kahverengi ve çivit mavi boyalar izlemiştir. Ebrularda en az görülen renkler ise açık sarı, koyu gri, fuşya, açık eflatun, limon sarısı, mavi, nefti yeşil ve hâkî yeşili olmuştur. Araştırmada incelenen masarifat defterlerindeki ebruların tümü ciltte yer almış olup yan kâğıdında ebruya rastlanmamıştır.
Özet (Çeviri)
In this study 70 marbling paper samples from the Masarifat ledgers of the Ministry of Finance in the Ottoman Archives of the Directorate of State Archives Presidency of the Republic of Turkey were examined. Samples whose colours were still vivid, which have been least damaged and which depicted technical variety were preferred for the study. The samples physically worn out and those whose copies already exist were not included in the study. The data of the study are limited with digital data and images. The analyses were not carried out on the original works but the digital versions of them; therefore, the characteristics detected are based on these digital forms. The samples were examined in detail with respect to their names, periods, ground colour codes, their places, present conditions, dimensions, types, colours and compositions. The data collected were indicated on forms and were catalogued. The samples with tags written in Ottoman Turkish were transcribed and they were also recorded on factsheets. There was no information referring to an artist or date on the samples. As there was not a tradition of signing a marbling paper throughout the history of marbling art, it is not possible to indicate from which date on these samples were produced. The findings belonging to the samples were statistically analysed and interpreted in charts under different headings. All of the samples found in the mentioned masarifat ledgers were dated in the 19th century. There were 13 samples in the ledgers belonging to 1842, which were the ledgers in which we detected samples most. The least number of the samples belonged to a ledger of 1840 and to another ledger of 1847. These two were the ledgers with the least number of samples. The exact year of one ledger was not detected. All the samples found in these masarifat ledgers examined in this study were of oversize marbling produced with the use of naphtha. There were sixty four examples of oversize marbling, three examples of wavy marbling, one example of tidal marbling, one shawl marbling, and one tiger eye marbling in the other samples analysed. It was observed that 29 different colours were used in the samples. Black was the mostly used colour as found in 26 samples. It was followed by dark brown and indigo. Light yellow, dark grey, fuschia, light lilac, lemon yellow, blue, dark green and hâkî were the least-used colours. All the samples of marbling were placed in the volume.
Benzer Tezler
- Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivlerinde bulunan Koru Defterlerinin durum tespiti ve koruma önerileri
Determination of state of Koru Books in state archive of Republic of Turkey and Recommendations of conservation for these books
MERİH SUCU
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Bilgi ve Belge YönetimiGazi ÜniversitesiKültür Varlıklarını Koruma ve Onarım Ana Bilim Dalı
DOÇ. MUNA SİLAV
- 18. yüzyılda Osmanlı Sarayı'nda tedavide kullanılan bitkiler
Plants used in treatment at the Ottoman Palace in the 18th century
HİLAL KEVSER ASA
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
TarihKütahya Dumlupınar ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
PROF. DR. EMİNE DİNGEÇ
- H. 1273 (M.1856-1857) tarihli (İstanbul) Âsitane'de mevcut 438 No'lu medrese yoklama defterinin transkripsiyonu ve değerlendirilmesi
Transcription and evaluation of the 438th register dated 1273 (1856-1857) in Istanbul
AHMET YALÇİN
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
TarihMalatya Turgut Özal ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ HABİBE POLAT
- Sicill-i Ahval Defterleri'ne göre Tosyalı memurlar (1879-1909)
Tosyali officers according to the Register-i Ahval Books (1879-1909)
BETÜL MERVE HAMAMCI
- Isaac Edward Schnıtzer'in Osmanlı vatandaşlığına geçişi ve Mehmet Emin Paşa olarak ülkesine ve bilim dünyasına yaptığı katkılar
Isaac Edward Schnitzer's transition to Ottoman citizenship and his contributions to his country and the world of science as Mehmet Emin Pasha
ŞEYMA ÇETİN
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Tarihİstanbul Sabahattin Zaim ÜniversitesiTarih ve Medeniyet Araştırmaları Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ NURAY OCAKLI