Üniversite öğrencilerinde gelişmeleri kaçırma korkusu ve sosyal medya bağımlılığı: Kişilik özelliklerinin aracı ve akademik alanların düzenleyici rolü
Fear of missing out and social media addiction among university students: The mediating role of personality traits and the moderating role of academic fields
- Tez No: 925348
- Danışmanlar: DOÇ. DR. ARZU GÜLBAHÇE
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Psikoloji, Psychology
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Atatürk Üniversitesi
- Enstitü: Eğitim Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Eğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 160
Özet
Bu araştırma, üniversite öğrencileri arasında gelişmeleri kaçırma korkusu ile sosyal medya bağımlılığı arasındaki ilişkiyi incelemeyi amaçlamakta olup, kişilik özelliklerinin aracı rolü ve akademik alanların düzenleyici rolü üzerine odaklanmaktadır. Çalışma, Birey-Duygu-Biliş-Eylem Etkileşim Modeli temel alınarak yürütülmüş ve öğrencilerin dijital medya kullanım motivasyonlarını ve davranışlarını daha kapsamlı bir çerçevede ele almak amacıyla Çift Sistem Modeli ile Kullanımlar ve Doyumlar Teorisi ile desteklenmiştir. Değişkenler arasındaki ilişkileri belirlemeyi amaçlayan bu araştırma, kesitsel ilişkisel tarama modeline dayanmaktadır. Araştırmanın örneklem grubunu, sözel alanlardan İletişim Fakültesi (n = 204) ve Eğitim Fakültesi (n = 323), sayısal alanlardan ise Tıp Fakültesi (n = 178) ve Mühendislik Fakültesi (n = 288) öğrencileri oluşturmaktadır. Veriler, Kişisel Bilgi Formu, Gelişmeleri Kaçırma Korkusu Ölçeği, Bergen Sosyal Medya Bağımlılığı Ölçeği ve Beş Faktör Kişilik Envanteri aracılığıyla toplanmıştır. Verilerin analizinde SPSS (v.23) ve Process Makro (v.3.5) programları kullanılmış olup, aracılık, düzenleyicilik ve durumsal aracılık analizleri Model 1, 4 ve 14 üzerinden gerçekleştirilmiştir. Araştırma bulguları, sosyal medya bağımlılığı düzeylerinin cinsiyete göre anlamlı bir farklılık göstermediğini ortaya koymuştur. Ancak, 24 yaş ve üzeri öğrencilerin sosyal medya bağımlılık düzeylerinin, 18-20 ve 21-23 yaş gruplarına kıyasla daha yüksek olduğu belirlenmiştir. Sözel ve sayısal akademik alanlar arasında sosyal medya bağımlılık düzeyleri açısından anlamlı bir fark saptanmamıştır. Gelişmeleri kaçırma korkusunun, sosyal medya bağımlılığının anlamlı bir pozitif yordayıcısı olduğu görülmüş ve bu etkinin sözel alanlardaki öğrencilerde daha güçlü olduğu belirlenmiştir. Aracılık analizleri, uyumluluk, nevrotiklik ve deneyime açıklık özelliklerinin gelişmeleri kaçırma korkusu ile sosyal medya bağımlılığı arasındaki ilişkiye aracılık ettiğini ortaya koymakla beraber, dışadönüklük ve sorumluluk özelliklerinin anlamlı bir aracılık etkisi göstermediği saptanmıştır. Sözel alanlarda, dışadönüklük, deneyime açıklık ve uyumluluk özelliklerinin aracılık ettiği; sayısal alanlarsa ise sadece nevrotikliğin anlamlı bir aracılık rolü üstlendiği belirlenmiştir. Sorumluluk özelliği ise her iki akademik alan için de aracılık etkisi göstermemiştir. Gelişmeleri kaçırma korkusunun, sosyal medya bağımlılığı üzerindeki belirleyici etkisinin, alanlara ve kişilik özelliklerine bağlı olarak değişebildiğini göstermektedir. Elde edilen bulgular doğrultusunda, sosyal medya bağımlılığın ve buna bağlı psikolojik, akademik ve davranışsal etkilerin yönetilmesine yönelik bireysel, kurumsal ve politika düzeyinde stratejiler ile disiplinlerarası iş birlikleri ve gelecekteki araştırma yönelimlerini kapsayan beş temel boyutta öneriler sunulmuştur.
Özet (Çeviri)
This study aims to examine the relationship between fear of missing out and social media addiction among university students, with a particular focus on the mediating role of personality traits and the moderating role of academic fields. The research is conducted based on the Interaction of Person-Affect-Cognition-Execution (I-PACE) Model and is further supported by the Dual-System Model as well as the Uses and Gratifications Theory to provide a more comprehensive framework for understanding students' digital media usage motivations and behaviors. It is based on a cross-sectional correlational survey model aimed at identifying the relationships between variables. The study sample consists of students from verbal fields, including the Communication Faculty (n = 204) and Education Faculty (n = 323), as well as students from quantitative fields, including the Medicine Faculty (n = 178) and Engineering Faculty (n = 288). Data were collected using a Personal Information Form, the Fear of Missing Out Scale, the Bergen Social Media Addiction Scale, and the Five-Factor Personality Inventory. Data analysis was conducted using SPSS (v.23) and the Process Macro (v.3.5), with mediation, moderation, and moderated-mediation analyses performed using models 1, 4, and 14. The results indicate that social media addiction levels do not differ significantly based on gender. However, students aged 24 and above exhibit higher levels of social media addiction compared to the 18-20 and 21-23 age groups. No significant difference in social media addiction levels was found between students from verbal and quantitative academic fields. Fear of missing out was identified as a significant positive predictor of social media addiction, with this effect being stronger among students in verbal fields. Mediation analyses revealed that agreeableness, neuroticism, and openness to experience mediate the relationship between fear of missing out and social media addiction, whereas extraversion and conscientiousness do not demonstrate significant mediation effect. In verbal fields, extraversion, openness to experience, and agreeableness were found to mediate this relationship, while in quantitative fields, only neuroticism played a significant mediating role. Conscientiousness did not exhibit a mediating effect in either academic field. The findings suggest that the impact of fear of missing out on social media addiction varies based on academic fields and personality traits. Based on the findings, recommendations have been proposed in five key dimensions, encompassing individual, institutional, and policy-level strategies, interdisciplinary collaborations, and future research directions for managing social media addiction and its associated psychological, academic, and behavioral effects.
Benzer Tezler
- Üniversite öğrencilerinde sosyal ortamlarda gelişmeleri kaçırma korkusunun düzeyi ve ilişkili etmenler
The level of fear of missing out and related factors among university students.
ÇAĞRI YALÇIN ÇİNAR
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
Psikolojiİstanbul Gelişim ÜniversitesiPsikoloji Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. ELİF MUTLU
- Üniversite öğrencilerinde sosyal medya bağımlılığı ile sosyal ortamlarda gelişmeleri kaçırma korkusu ve yaşamın anlamı arasındaki yordayıcı ilişkiler
Predictive relationships between social media addiction, fear of missing out and meaning of life in university students
MERVE KOÇAK
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Eğitim ve ÖğretimNecmettin Erbakan ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ZELİHA TRAŞ
- Üniversite öğrencilerinde varoluşsal kaygı ve sosyal medya bağımlılığı arasındaki ilişkide gelişmeleri kaçırma korkusunun aracı rolü
The mediator role of fear of missing out among university students in relationship between existential anxiety and social media addiction
BEYZA KÜÇÜK
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
PsikolojiDoğuş ÜniversitesiPsikoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ÜLKER MERAL ÇULHA
- Üniversite öğrencilerinde yalnızlık, sosyal ortamlarda gelişmeleri kaçırma korkusu ve akıllı telefon bağımlılığının, sosyotelizm davranışı ile ilişkisi
The relationship between loneliness, fear of missing out (FoMO) and smartphone addiction with phubbing in university students
TUĞÇE KÜPELİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
PsikolojiBEYKOZ ÜNİVERSİTESİPsikoloji Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. AYŞEGÜL SELCEN GÜLER
- Üniversite öğrencilerinde fomo ve sosyal medya faktörleri arasındaki ilişkinin incelenmesi
Investigating the relationship between fomo and social media factors in university students
HALİME SUVAY EKER
Doktora
Türkçe
2023
İstatistikİstanbul ÜniversitesiSayısal Yöntemler Ana Bilim Dalı
PROF. DR. UMMAN TUĞBA GÜRSOY