Kant'ta sanat eserlerinden hoşlanmanın ahlaki olan ile ilişkisi
Kant on the relationship between liking works of art and the moral
- Tez No: 925555
- Danışmanlar: PROF. DR. UĞUR EKREN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Felsefe, Philosophy
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Felsefe Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 294
Özet
Bir insan başarısı olan sanatın eserlerine yönelik hoşlanma, söz konusu eserlere yönelik alımlayıcılarının herhangi bir çıkar beklentisi olmadan ve salt seyirsel gerçekleşmesi bakımından bir insandan hoşlanma, bir yemeğin tadından hoşlanma ya da bir davranış biçiminden hoşlanmadan farklı dinamiklere sahip bir hoşlanma türünü oluşturmaktadır. Birbirleri ile ilişkili iki ayrı iddiaya sahip olan bu çalışma içerisinde öncelikle sanat eserlerine yönelik hoşlanmanın tüm ilgi ve çıkarlardan bağımsız gerçekleşmesinin, söz konusu hoşlanmanın insanın ahlaki yanı ile bir ilgisi olup olmadığı araştırılmaktadır. Bu ilgi ilkin hakiki sanat eserlerinin duyulurüsüne dair olan“ide”yi açığa çıkarabilmesi ve sanat eserleri aracılığı ile doğa alanının aşılabilmesi noktasında kurulmaktadır. Immanuel Kant'ın etik ve estetik düşünceleri kapsamında yürütülen bu araştırmada yine Kant'ın sanatın nesnesi olan güzeli, ahlaksal iyinin simgesi olarak ifade etmesi de çalışmanın çıkış noktalarından birini oluşturmaktadır. Son olarak sanatın güzeline yönelik hoşlanmanın ilgi ve çıkarlardan bağımsız gerçekleşmesi, onun her insanda ortak olan bir temele dayalı olduğunu göstermektedir. İşte bu ortak temel, insanlığın duyulurüstü dayanağı olarak belirlenmekte ve ahlaki bağlantıların kurulabilmesine izin vermektedir. Sonuç olarak sanat eserlerinden hoşlanmanın ahlaki bağıntısı, idelerin sergilenmesi vasıtasıyla doğanın aşılabilmesi ve özgürlüğün mümkünatı, ortak duyu aracılığıyla insanlık ortak paydasında buluşulabilme ve güzelin ahlaksal iyinin simgesi olması noktasında kurulmaktadır. Sanat eserlerinden hoşlanmanın ahlaki bağlantılarının gösterilmesinin ardından çalışmanın ikinci iddiası olarak sanat eserleri ile kurulan bağın, kişilerin ahlaki kapasitelerini arttırıp arttıramayacağı yönünde bir araştırma yapılmaktadır. Bu araştırma, sanatın kültür ile ve kültürün de ahlak ile ilişkisi kapsamında yapılmaktadır. Kant terminolojisinde kültür kavramı, amaçlar belirleyebilmeye yönelik bir etkiye sahip olmasıyla insan eylemlerini de şekillendirebilmektedir. Kant etiği göz önünde bulundurulduğunda insan eylemlerinde her zaman insanın amaç edinilmesi gerektiği bilinmektedir. Dolayısıyla kültür, ahlak yasasına yönelik kapasitenin geliştirilmesine hizmet etmektedir. Sanatın nesnesi olan güzel ve yücenin de kültürü arttırabilme özelliğinden ötürü sanat eserlerinin, alımlayıcılarının ahlaki kapasitelerinin artması noktasında bir katkısının olduğu söylenebilmektedir. Çalışmamızda söz konusu ikinci iddianın savunulması, bu katkının nasıl gerçekleşebileceğini göstermeye çalışarak gerçekleştirilmiştir.
Özet (Çeviri)
Taking a pleasure from works of art as a human achievement constitutes a type of liking that has different dynamics than liking a person, liking the taste of a meal, or liking a behavior pattern, on account of that occurs in recipients merely contemplative and without connecting any interests. In this study, which has two separate but related claims, the primary focus is on whether the appreciation of artworks occurs independently of all interests and benefits, and whether this appreciation is related to the moral aspect of humanity. This relation is initially established at the point where works of art can reveal the“idea”which is about supersensible and the realm of nature can be transcended through genuine works of art. In this research conducted within the framework of Immanauel Kant's ethics and aesthetics thoughts, Kant's expression of beauty, the object of art, as a symbol of moral good also constitutes one of the starting points of the study. Finally, the fact that the liking the beauty of art occurs independently of any interests and benefits shows that it is based on a foundation that is common in every human being. That common foundation is defined as supersensible substratum of humanity and allows for the establishment of moral connections. As a result, the moral connection with taking a pleasure from works of art is established on transcending tha nature and possibility of freedom through expressing the ideas, finding a common ground of humanity thorugh common sense, and the fact that the beauty as a symbol of moral good. After showing the moral connections of taking a pleasure from works of art, the second claim of the study researches whether the bond formed with artworks can enhance individuals' moral capacities. This research is studied within the scope of the relationship between art and culture, and the relationship between culture and morality. In Kant's terminology, the concept of culture can form to human actions by having an effect of determining ends. When considering Kantian ethics, it is known that in human actions, humanity ought to always be treated as an end in itself. Therefore, culture serves to cultivate the capacity towards the moral law. It can be said that works of art contribute enhancing the moral capacities of their recipients due to the ability of beauty and süblime, which are the objects of art, cultivating culture. Defensing the second claim on our study has been carried out at by trying to show how this contibution can occur.
Benzer Tezler
- Das motiv 'Angst' in der gothischen literatur
Gotik edebiyatında korku motifi
DENİZ CAN BOZACI
Yüksek Lisans
Almanca
2024
Alman Dili ve EdebiyatıHacettepe ÜniversitesiAlman Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MELTEM EKTİ
- Kant'ın sanat felsefesinde evrensellik anlayışı
Kant's understanding of universality in philosophy of art
ÖMER BEYOĞLU
- Kant'ta kültür kavramı bağlamında hukuk ile ahlak ilişkisi
The relation between law and morality in the context of the conception of culture in kant
MUHAMMET EMİN ERDEMLİ
- The concept of disinterestedness in modern philosophy of art: Kant, Schopenhauer, Nietzsche and Heidegger
Modern sanat felsefesinde çıkarsızlık kavramı: Kant, Schopenhauer, Nietzsche ve Heidegger
BÜŞRA AKKÖKLER KARATEKELİ
Yüksek Lisans
İngilizce
2016
FelsefeOrta Doğu Teknik ÜniversitesiFelsefe Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ŞEREF HALİL TURAN
