Ortoreksiya nervoza'nın yordayıcıları: Sağlık ve ölüm kaygısı, obsesif kompulsif kişilik özellikleri ve somatizasyon
Predictors of orthorexia nervosa: Health and death anxiety, obsessive-compulsive personality traits, and somatization
- Tez No: 925642
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ GİZEM SARISOY AKSÜT
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Psikoloji, Psychology
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Antalya Bilim Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Psikoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Klinik Psikoloji Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 104
Özet
Bu çalışmada ortoreksiya nervoza eğilimini yordayan değişkenlerin araştırılması amaçlanmıştır. Araştırmanın örneklemi 18-65 yaş arasında, Türkiye'de ikamet eden, anadili Türkçe olan ve okuma yazma bilen 401 kişiden oluşmaktadır. Araştırmada kullanılan veri toplama araçları Google Forms aracılığı ile hazırlanmış olup yine sosyal iletişim kanalları kullanılarak katılımcılara ulaştırılmıştır. Katılımcılar Demografik Bilgi Formu, Teruel Ortoreksiya Ölçeği, Sağlık Anksiyetesi Ölçeği, Ölüm Anksiyetesi Ölçeği, Kısa Semptom Envanteri Somatizasyon alt boyutu ve Kişilik İnanç Ölçeği Kısa Formunun Obsesif Kompulsif Kişilik Özellikleri alt boyutunu doldurmuştur. Demografik soru formunda yer alan bazı demografik değişkenlerin ortoreksiya nervoza puanları üzerindeki etkilerine bakmak amacıyla Bağımsız Örneklem T Testi yapılmıştır. Yapılan analiz sonucunda ortoreksiya nervoza eğilimlerinin diyet yapma, egzersiz yapma, sağlıklı yeme ve egzersiz içerikli web sayfalarını takip etme faktörlerine göre anlamlı şekilde farklılık gösterdiği tespit edilmiştir. Diyet yapan, egzersiz yapan ve bu tür web sayfalarını takip eden kişilerde, ortoreksiya nervoza eğiliminin diyet yapmayan, egzersiz yapmayan ve web sayfası takip etmeyenlere kıyasla daha yüksek olduğu bulunmuştur. Değişkenler arasındaki ilişkileri incelemek amacıyla Pearson Momentler Çarpımı Korelasyon Analizi yapılmıştır. Ardından ortoreksiya nervozayı yordayan değişkenleri tespit etmek amacıyla Hiyerarşik Çoklu Regresyon Analizi yürütülmüştür. Araştırmadan elde edilen sonuçlar obsesif kompulsif kişilik özellikleri, sağlık kaygısı ve ölüm kaygısının ortoreksiya nervoza ile pozitif yönde anlamlı şekilde ilişkili olduğunu göstermektedir. Somatizasyonun ise ON ile doğrudan bir ilişkisi bulunmamaktadır. Yapılan regresyon analizinde ise yalnızca obsesif kompulsif kişilik özellikleri ve sağlık kaygısının ortoreksiya nervoza üzerinde yordayıcı bir etkisi olduğu görülmüştür. Ölüm kaygısı ise yordayıcı bir etki göstermemiştir. Elde edilen bu sonuç; ortoreksiya nervoza eğiliminin bir kısmının obsesif kompulsif kişilik özellikleri ve sağlık kaygısı değişkenleri tarafından açıklandığına işaret etmektedir. Obsesif kompulsif kişilik özellikleri ile ortoreksiya nervoza arasındaki ilişkide sağlık ve ölüm kaygısının aracılık etkisine bakmak için PROCESS Makro Analizi Model 4 kullanılmıştır. Araştırmadan elde edilen bulgular obsesif kompulsif kişilik özellikleri ile ortoreksiya nervoza arasındaki ilişkide sağlık kaygısının kısmi aracılık etkisi olduğunu ortaya koymuştur. Bu bulgular obsesif kompulsif kişilik özellikleri yüksek olan kişilerin sağlık kaygısını da daha yüksek düzeyde deneyimlediklerini ve sağlık kaygısındaki artışın ortoreksiya nervoza eğilimini arttırdığını göstermektedir. Başka bir deyişle obsesif kompulsif kişilik özellikleri ortoreksiya nervoza eğilimini kısmi olarak sağlık kaygısındaki artışa etkisi ile açıklamaktadır. Obsesif kompulsif kişilik özellikleri yüksek olan kişiler hayatlarındaki birçok alanda yaygın biçimde bir şeyleri eksiksiz yapma ve kontrol altında tutma ihtiyacı duymaktadır. Bu durumun bazı kişiler için sağlıklarını da kontrol altında tutma çabası şeklinde ortaya çıkabileceği ve bunun da artan sağlık kaygısı ile ilişkili olabileceği düşünülebilir. Kişinin sağlıklı olma çabaları beslenme biçimini de katı bir biçimde düzenlemesini beraberinde getirebilir. Bu kişilik özellikleri ile birlikte ortaya çıkan sağlık kaygısının da beslenmenin de en ince detaylarıyla düzenlenmesi ile ortoreksiya nervoza eğilimini arttırabileceği düşünülmüştür. Yapılan aracılık analizinde ölüm kaygısının herhangi bir aracı etkiye sahip olmadığı görülmüştür. Bulgular ilgili literatür eşliğinde tartışılmıştır.
Özet (Çeviri)
In this study, it was aimed to investigate the variables that predict orthorexia nervosa tendencies. The sample consisted of 401 individuals, aged between 18 and 65, residing in Turkey, whose native language is Turkish and who are literate. Data collection was conducted through Google Forms and questionnaires were distributed via social communication channels. Participants filled out the Demographic Information Form, Teruel Orthorexia Scale, Health Anxiety Scale, Death Anxiety Scale, Somatization subscale of Brief Symptom Inventory and Obsessive Compulsive Personality Traits subscale of Personality Beliefs Questionnaire-Short Form. An Independent Sample T Test was conducted to assess the effects of demographic variables on orthorexia nervosa scores. As a result of the analysis, it was determined that orthorexia nervosa tendencies significantly differ according to factors such as dieting, exercising, and following healthy eating and exercise-related web pages. Groups that diet, exercise, and follow such web pages were found to have higher orthorexia nervosa tendencies compared to other groups. Pearson Product-Moment Correlation Analysis was conducted to examine the relationships among the variables. Subsequently, Hierarchical Multiple Regression Analysis was performed to identify the variables predicting orthorexia nervosa. The results indicated that obsessive-compulsive personality traits, health anxiety, and death anxiety were positively associated with orthorexia nervosa. However, no direct relationship was found between somatization and orthorexia nervosa. The regression analysis revealed that only obsessive-compulsive personality traits and health anxiety have a predictive role in orthorexia nervosa, whereas death anxiety did not exhibit a predictive effect. These findings suggest that a part of the tendency toward orthorexia nervosa can be explained by obsessive-compulsive personality traits and health anxiety. To analyze the mediating effect of health and death anxiety in the relationship between obsessive-compulsive personality traits and orthorexia nervosa PROCESS Macro Analysis Model 4 was used. The findings revealed that health anxiety partially mediates the relationship between obsessive-compulsive personality traits and orthorexia nervosa. These findings indicated that individuals with high obsessive-compulsive personality traits also experience higher levels of health anxiety, and the increase in health anxiety may contribute tendency towards orthorexia nervosa. In other words, obsessive-compulsive personality traits explain the tendency toward orthorexia nervosa partially through the effect of the increase in health anxiety. Individuals with high obsessive-compulsive personality traits may feel the need to do things perfectly and maintain control in many areas of their lives. This need may manifest in some individuals as an attempt to control their health, which could be related to increased health anxiety. The person's efforts to be healthy may also lead to a strict regulation of their eating habits. It has been suggested that health anxiety, which emerges along with these personality traits, could increase the tendency toward orthorexia nervosa by leading to the strict regulation of even the smallest details of nutrition. In the conducted mediation analysis, it was found that death anxiety did not have any mediating effect. The findings have been discussed under the light of the relevant literature.
Benzer Tezler
- Sosyal medya kullanımı ile ilişkili ikincil travmatik stresin sağlıklı ve patolojik ortoreksiya davranışı üzerine etkileri
Effects of secondary traumatic stress associated with social media use on healthy and pathological orthorexia behavior
DERYA BİÇER
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
PsikiyatriKocaeli ÜniversitesiRuh Sağlığı ve Hastalıkları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. BAHADIR GENİŞ
- Kanser sağ kalım dönemindeki bireylerde kanser nüks korkusu ve yaşam kalitesi arasındaki ilişkinin incelenmesi: Sağlık anksiyetesi ve ortoreksiya nervozanın moderatör etkisi
Examining the relationship between fear of cancer recurrence and quality of life in cancer survivors: The moderating effect of health anxiety and orthorexia nervosa
ŞEYMA ÖZDOĞRU
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
OnkolojiMaltepe ÜniversitesiPsikoloji Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ASLI EYRENCİ
- Ortoreksiya nervozanın obsesif kompulsif belirtiler, yeme bozukluğu belirtileri ve yaşam kalitesi ile ilişkisinde mükemmeliyetçiliğin aracı ve düzenleyici rolleri
Mediating and moderating roles of perfectionism in the relationship of orthorexia nervosa with obsessive compulsive symptoms, eating disorder symptoms, and quality of life
RABİA YİĞİT
- Ortoreksiya Nervozanın yordayıcıları: Romantik ilişki ve partner odaklı obsesif kompulsif belirtiler, mükemmeliyetçilik, bilişsel esneklik ve benlik saygısı
Predictors of Orthorexia Nervosa: Romantic relationship centered and partner focused obsessive compulsive symptoms, perfectionism, cognitive flexibility and self-esteem
ECEM YILMAZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
PsikolojiBaşkent ÜniversitesiPsikoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. OKAN CEM ÇIRAKOĞLU
- Ortoreksiya nervozanın yordayıcıları olarak yeme tutumu, duygu düzenleme güçlüğü, anksiyete, depresyon ve benlik saygısı
Eating attitudes, difficulties in emotion regulation, anxiety, depression and self esteem as predictors of Orthorexia nervosa
ŞENAY DERELİ KÜÇÜKARDA