Doğu Avrupa'da NATO ve Rusya Federasyonu çatışmasında bir denge unsuru olarak Montrö Boğazlar Sözleşmesi (1994-2023)
The Montreux Straits Convention as a balancing factor in the conflict between NATO and the Russian Federation in Eastern Europe (1994–2023)
- Tez No: 925774
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ HAKAN GÖKPINAR
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Uluslararası İlişkiler, International Relations
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Uluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Uluslararası İlişkiler Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 199
Özet
Bu çalışmada; Doğu Avrupa'da NATO ve Rusya Federasyonu çatışmasında bir denge unsuru olarak Montrö Boğazlar Sözleşmesi (1994-2023) konusu ele alınmıştır. Araştırmada; Doğu Avrupa'da NATO ve Rusya Federasyonu çatışmasında bir denge unsuru olarak Montrö Boğazlar Sözleşmesi'nin 1994-2023 dönemi içerisindeki etkilerinin neler olduğu sorusuna cevap aranmıştır. Araştırmada; 1994-2023 yılları arasında Doğu Avrupa'da NATO ve Rusya Federasyonu çatışmasında bir denge unsuru olarak Montrö Boğazlar Sözleşmesi'nin rol ve etkinliğinin analiz edilerek günümüze yansıyan ve güncelliğini koruyan etkilerini tespit etmek amaçlanmıştır. Montrö Boğazlar Sözleşmesi, Türkiye'nin jeopolitik konumu göz önünde bulundurulduğunda hem tarihsel hem de güncel olarak önemini korumaktadır. Sözleşmenin rolü ve etkinliği her geçen gün artmaktadır. Bu nedenle, bu konuya ilişkin yapılacak araştırma ve analizler, yalnızca uluslararası ilişkiler alanına katkı sağlamakla kalmayacak, aynı zamanda farklı bakış açılarının da ortaya çıkmasına yardımcı olacaktır. Bu bağlamda, bu araştırma, literatüre yapacağı katkıyla, sürekli artan bir öneme sahip bir konuda farklı perspektifleri sunması ve yeni çalışmalara yol göstermesi açısından önem taşımaktadır. Araştırma; Doğu Avrupa lokasyonu, NATO ve Rusya Federasyonu aktörleri, Montrö Boğazlar Sözleşmesi uluslararası anlaşması ve Denge Unsuru kavramı ile sınırlıdır. Veri toplama tekniği olarak nitel araştırma tekniği kullanılmıştır. Yerli ve yabancı literatür taranarak araştırma konusu ile ilişkili akademik makale, tez, araştırma, rapor ve kitaplar incelenmiş ve tarihsel bir bakış açısı sergilenmeye çalışılmıştır. Verilerin analizi kapsamında kavramların tanımsal ve teorik arka planları verilerek, bu kavramlar arasındaki ilişki ortaya konulmaya çalışılmıştır. Belirli bir coğrafi alan ve aktörlere ait ilişkiler analiz edilmiştir. Ayrıca, konuyla ilişkili tarihi olaylar günümüz bakış açısıyla değerlendirilmiş ve güncel verilerin daha sağlıklı analizi hedeflenmiştir. Sonuç olarak, Montrö Boğazlar Sözleşmesi, Karadeniz'in barış ve askeri dengesini koruma amacı taşımış, Türkiye'nin stratejik konumunu güçlendiren önemli bir uluslararası anlaşma olmuştur. 20 yıllık geçerliliği olmasına rağmen, fesih süreci başlatılmamış ve süresiz kabul edilmiştir. Soğuk Savaş döneminde Türkiye, sözleşme sayesinde SSCB'nin yayılmacı politikalarını sınırlamış ve ABD ile NATO ilişkilerini geliştirerek bölgesel güvenliği sağlamıştır. Sözleşme, askeri dengelerin korunmasına ve Türkiye'nin ulusal çıkarlarını savunmasına katkıda bulunmuştur. Soğuk Savaş sonrası dönemde Montrö, Boğazlar'ın kontrolünü sağlayarak Türkiye'nin stratejik önemini artırmıştır. Uluslararası anlaşmaların, devletlerin karşılıklı bağımlılık ve öngörülebilirlik arzularını desteklediği vurgulanmaktadır. Doğu Avrupa, Karadeniz ve Türk Boğazları, küresel ve bölgesel dinamikler açısından kritik öneme sahiptir ve Montrö, bu bölgede güvenliği temin etme rolü üstlenen Türkiye'ye önemli bir avantaj sağlamaktadır.
Özet (Çeviri)
This study examines the Montreux Convention as a balancing factor in the NATO-Russia conflict in Eastern Europe between 1994 and 2023. The research seeks to answer the question of what impact the Montreux Convention has had during this period in maintaining balance between NATO and the Russian Federation in the region. By analyzing the role and effectiveness of the Convention from 1994 to 2023, the study aims to identify its contemporary and ongoing relevance. Given Turkey's geopolitical position, the Montreux Convention remains crucial both historically and in the present day, with its role and significance increasing over time. Consequently, further research and analyses on this topic will not only contribute to the field of international relations but also foster different perspectives. In this context, this research is significant in its contribution to the literature, offering various perspectives on a subject of growing importance and serving as a foundation for future studies. The study is limited to the geographical scope of Eastern Europe, the key actors of NATO and the Russian Federation, the Montreux Convention as an international agreement, and the concept of balance. A qualitative research methodology has been employed, with an extensive review of domestic and international literature, including academic articles, theses, reports, and books, to provide a historical perspective. The analysis includes the conceptual and theoretical background of key terms and examines their interrelationships. The study also analyzes historical events in the context of contemporary developments to enhance the accuracy of current data assessments. In conclusion, the Montreux Convention has played a vital role in maintaining peace and military balance in the Black Sea region and has strengthened Turkey's strategic position as an important international agreement. Although initially designed to be valid for 20 years, it has never been officially terminated and is now considered indefinite. During the Cold War, Turkey utilized the Convention to limit Soviet expansionist policies while strengthening its ties with the United States and NATO, ensuring regional security. The Convention has contributed to maintaining military equilibrium and safeguarding Turkey's national interests. In the post-Cold War era, the Montreux Convention has reinforced Turkey's strategic significance by securing control over the straits, which hold considerable military, commercial, and economic value. International agreements, such as the Montreux Convention, support states' aspirations for interdependence, order, and predictability. Eastern Europe, the Black Sea, and the Turkish Straits hold significant historical, geopolitical, and economic importance, and the Convention continues to provide Turkey with a strategic advantage in securing regional stability.
Benzer Tezler
- Sovyet Sosyalist Cumhuriyetleri Birliği'nin (SSCB) dağılmasından sonra, Transkafkasya'daki son gelişmeler ve bölgenin etnik yapısı
After finishing of Union Soviet and Socialist Republics (UUSR) last developments in Transcaucasus and ethnic structure of the region
YAŞAR KUNDUH
- Hegemonik mücadeleler çerçevesinde Avrupa güvenliği: Ukrayna sorunu üzerine bir değerlendirme
European security in the framework of hegemonic struggles: An assessment on the Ukraine problem
MUAMMER TUT
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Uluslararası İlişkilerYalova ÜniversitesiUluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ZELHA ALTINKAYA
- Continuity and change in the US foreign policy toward Kosovo question
ABD'nin Kosova sorununa yönelik dış politikasında devamlılık ve değişim
MERVE KALA
Yüksek Lisans
İngilizce
2022
Uluslararası İlişkilerOrta Doğu Teknik ÜniversitesiUluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUSTAFA TÜRKEŞ
- Avrupa Birliği ve Rusya Federasyonu güvenlik ilişkileri
Security relations between European Union and Russian Federation
EDUARD KHUSAİNOV
Yüksek Lisans
Türkçe
2014
Uluslararası İlişkilerAnkara ÜniversitesiAvrupa Birliği ve Uluslararası Ekonomik İlişkiler Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. HATİCE YAZGAN
- Ukrayna'nın jeopolitik önemi
Başlık çevirisi yok
RUHSAR MÜDERRİSOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2004
Uluslararası İlişkilerGazi ÜniversitesiUluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı
PROF. DR. OSMAN METİN ÖZTÜRK