Kaynak bağımlılığı kuramı çerçevesinde özel okulların yönetsel süreçlerinin incelenmesi
Examination of the administration processes of private schools within the framework of resource dependence theory
- Tez No: 925820
- Danışmanlar: PROF. DR. FERUDUN SEZGİN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Eğitim ve Öğretim, Education and Training
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Gazi Üniversitesi
- Enstitü: Eğitim Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Eğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Eğitim Yönetimi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 304
Özet
Türk eğitim sistemi içinde bulunan özel okulların veliler tarafından tercih edilme nedenleri, bir başka deyişle veli beklentileri ve seçiciliği, özel okulları rekabet ortamında varlıklarını devam ettirebilmek için kaynaklarını etkili bir şekilde kullanarak kaliteli bir eğitim-öğretim hizmeti sunmak durumunda bırakmaktadır. Belirli bir ücret karşılığında eğitim-öğretim hizmeti veren kurumlar olmaları sebebiyle, özel okulların nitelikli bir eğitim-öğretim hizmeti sunma sürecinde eğitim yönetiminin yanı sıra işletmecilik ve ekonomi gibi alanlardan da faydalanma ihtiyacı ve zorunluluğu doğmaktadır. Bu bağlamda, eğitimdeki rekabetçi ortamı oluşturan özel okulların, işletme ve ekonomi alanları ile ilişkili olan kaynak bağımlılığı kuramı çerçevesinde incelenmesi ve değerlendirilmesi bu araştırmanın amacını oluşturmaktadır. Araştırma nitel araştırma niteliğinde olup betimsel fenomenoloji (olgubilim) deseninde tasarlanmıştır. Araştırmada öncelikle kaynak bağımlılığı kuramına ilişkin literatüre dayalı bilgi ve açıklamalar sunulmuş, ardından özel okullar kaynak bağımlılığı kuramı çerçevesinde özel okul yönetici ya da kurucularının kaynak bağımlılığı olgusuna ilişkin deneyimleri üzerinden ortak anlam üretebilme amacıyla incelenmiştir. Araştırmanın evrenini Ankara merkez ilçe sınırları içinde bulunan farklı yapı ve türdeki özel okulda görev yapan on beş özel okul yöneticisi oluşturmaktadır. Katılımcılarla görüşmelerin tümü yüz yüze yapılmış ve görüşmelerde yarı-yapılandırılmış görüşme formu kullanılmıştır. Görüşmelerden elde edilen veriler,“içerik analizi”tekniğiyle analiz edilmiştir. Araştırma verilerinin analizinde, geçerli ve güvenilir sonuçlara ulaşmak için inandırıcılık, transfer edilebilirlik, güvenirlik ve doğrulanabilirlik kapsamında çeşitli stratejiler kullanılmıştır. Veri analizleri sonucunda ulaşılan bulgular doğrultusunda, özel okulların ihtiyaç duyduğu kaynaklar, bunları elde etme süreç ve zorlukları, çevrelerine olan bağımlılıkları ve bu bağımlılıkları yönetebilme stratejileri üzerine değerlendirmeler yapılmıştır. Araştırmanın sonuçları şu şekilde sıralanmaktadır: Özel okulların var olabilmek ve varlıklarını devam ettirebilmek için ihtiyaç duydukları stratejik kaynaklar, maddi ve maddi olmayan (soyut) kaynaklar olarak ayrışmakta olup maddi kaynaklar (tangible assets) fiziki, materyal ve finansal kaynaklar kategorilerinde incelenmiştir. Materyal kaynaklar kategorisinde özel okulların ders-araç gereç ve ekipman olarak donanımlı oldukları, kitap, ek yayın ve dijital yayınların üretim ve temininde ayrışmış oldukları gözlemlenmiştir. Özel okullar için eğitim-öğretim ücretinin en önemli finansal kaynak olduğu, ardından sırasıyla yemekhane-kantin, kitap-yayın, kıyafet-üniforma, servis, kermes/kitap standı, etkinlikler ve mekân kiralama gibi diğer gelirlerin geldiği ve özel okulların devlet desteği ya da teşviği ve bağış gelirinin elde edilmediği bulgusuna ulaşılmıştır. Soyut kaynaklar (intangible assets) ise itibar, insan kaynağı, ayrıcalıklı öncü uygulamaları, okula bağlılık ve aidiyet ve kültür olarak sıralanmaktadır. Özel okullar için en önemli stratejik kaynakların eğitim-öğretim uygulamaları, okul özelliği, yönetim, insan kaynağı, okul iklimi ve itibar olduğu bulgulanmıştır. Bu kaynakların kendileri içinde bir döngüye sahip olup nitelikli insan kaynağı ile sağlanan nitelikli eğitim-öğretim hizmeti sonucu elde edilen güç ve itibar ve bu itibar sonucu okulun tercih edilme oranının yükselmesi ile en önemli finansal kaynak olan eğitim-öğretim ücretinin daha kolay elde edilebilmesini sağladığı görülmektedir. Özel okulların kaynak temin etme yöntemleri incelendiğinde özel okulların çevrelerine bağımlı olduğu kaynaklar fiziki kaynaklar kategorisinde okul binası, materyal kaynaklar kategorisinde tüm araç-gereç ve ekipman, finansal kaynaklar kategorisinde eğitim-öğretim ücreti, kıyafet-üniforma, yemekhane, kantin, kitap-yayın ve servis gelirleri, soyut kaynaklar kategorisinde ise insan kaynağı olarak bulgulanmıştır. Özel okulların eğitim – öğretim ücreti ve kıyafet-üniformadan sonra en çok kitap-yayın, yemekhane ve servis hizmetlerinde dışarıdan hizmet alma yoluyla çevrelerine bağımlı oldukları, kaynak bağımlılığını en çok bu alanlarda yaşadıkları sonucuna varılmıştır. Özel okulların kaynak bağımlılığını azaltmada yararlandıkları en başarılı stratejilerin ileriye ve geriye dönük dikey birleşme, itibar yönetimi, politik eylem ve yönetim kurulu ve kurucular olduğu görülmüştür. Özel okulların en az başvurdukları stratejiler olarak ise ortak girişim ve stratejik iş birlikleri, üst düzey yönetici değişimi ve kooptasyon olarak bulgulanmıştır. Özel okulların kaynak bağımlılığına ilişkin görüşler değerlendirildiğinde, kaynak bağımlılığının finansal, yemek, servis, kitap-yayın gibi sunulan hizmetler, yasal düzenlemeler, insan kaynağı ve materyal bağlamında olduğu görülmüştür. Özel okul yöneticilerinin kaynak bağımlılığı konusunda diğer özel okul yöneticilerine önerileri, güçlü, başarılı, adanmış ve profesyonel bir yönetici olabilmek, nitelikli eğitim-öğretim ve nitelikli insan kaynağı ile güçlü bir itibar edinebilmek ve kendi kaynaklarını mümkün olduğu oranda kendilerinin üretebilmeleri olarak özetlenebilir. Ayrıca araştırma kapsamındaki özel okul yöneticilerinin, kaynak bağımlılığını aslında kaçınılmaz bir olgu olarak gördükleri, bu bağımlılığı azaltmanın her zaman mümkün olmayacağını ve aslında mümkün olması da gerekmediğini, kendi kaynaklarını üretebilmenin yanında dış kaynak kullanımının da yararlı olabileceği, sadece bağımlılığın güç ve özerkliği azaltmayacak doğrultuda doğru yönetilebilmesinin önemli olduğunu düşündükleri sonucuna varılabilir. Çalışmanın, eğitim yönetimi alanı bilgi birikimine kaynak bağımlılığı kuramı özelinde katkı sağlayacağı düşüncesinin yanı sıra özel okulların yönetim ve işletimine farklı bir perspektiften yaklaşarak hem özel okul kurucu ve yöneticilerine hem de yasa koyuculara farklı görüş ve öneriler sunulması hususunda yararlı olacağı düşünülmektedir.
Özet (Çeviri)
With the aim of sustaining their existence in a competitive educational environment, the reasons why private schools in Turkish education system are preferred by parents, in other words parents' expectations and selectivity, pressure the private schools to provide a high-quality education and teaching through utilising their resources effectively. As private schools are institutions that provide education and teaching for a certain fee, there is a need and obligation for private schools to benefit from fields such as business administration and economics, as well as educational management, in the process of providing a qualified teaching and education. In this context, the purpose of this research is to analyse the private schools, which create a competitive environment in education, within the framework of resource dependence theory related to the fields of business and economics. This qualitative study adopts a descriptive phenomenological design and explores the experiences of private school administrators or founders with regard to the phenomenon of resource dependency. In the study, information and explanations based on the literature on resource dependency theory were presented firstly, and then private schools were examined within the framework of resource dependency theory in order to produce common meaning through the experiences of private school administrators or founders regarding the phenomenon of resource dependency. The population of the study consisted of fifteen private school administrators working in private schools of different structures and types located within the borders of Ankara central district. All interviews with the participants were conducted face-to-face and a semi-structured interview form was used in the interviews. The data obtained from the interviews were analysed with the 'content analysis' technique. In the analysis of the research data, various strategies were used within the scope of credibility, transferability, reliability and verifiability to reach valid and reliable results. In line with the findings of the data analyses, evaluations were made on the resources needed by private schools, the processes and difficulties in obtaining them, their dependence on their environment and their strategies for managing these dependencies. The results of the research are listed as follows: The strategic resources that private schools need in order to exist and continue their existence are divided into tangible and intangible resources, and tangible resources are analysed under the categories of physical, material and financial resources. In the category of material resources, it has been observed that private schools are well-equipped in terms of teaching aids and equipment, and they are differentiated in the production and supply of books, supplementary publications and digital publications. It was found that tuition fees are the most important financial source for private schools, followed by other revenues such as cafeteria-canteen, books-publications, clothes-uniforms, services, bazaar/book stand, events and venue rental, and that private schools do not receive government support or incentives and donation income. Intangible assets are reputation, human resources, privileged pioneering practices, commitment and belonging to the school, and culture. It was found that the most important strategic resources for private schools are educational practices, school characteristics, management, human resources, school climate and reputation. These resources have a cycle within themselves and it is seen that the power and reputation obtained as a result of the qualified education and training service provided by qualified human resources and the increase in the preference rate of the school as a result of this reputation enable the most important financial resource, education and training fee, to be obtained more easily. When the resource procurement methods of private schools were analysed, it was found that the resources that private schools are dependent on their environment are school building in the category of physical resources, all tools and equipment in the category of material resources, tuition fees, clothing-uniforms, cafeteria, canteen, book-publication and service revenues in the category of financial resources, and human resources in the category of intangible resources. It was concluded that private schools are most dependent on their environment by outsourcing books-publications, cafeteria and services, and that they experience resource dependency most in these areas after education and training fees and clothing-uniforms. It is concluded that the most successful strategies used by private schools to reduce resource dependency are forward and backward vertical mergers, reputation management, political action, and board and founders. The least common strategies used by private schools were found to be joint ventures and strategic collaborations, senior management exchange and co-optation. When the views on the resource dependency of private schools were evaluated, it was observed that resource dependency was in the context of financial, catering, services, services such as books and publications, legal regulations, human resources and materials. The recommendations of private school administrators to other private school administrators regarding resource dependency can be summarised as being a strong, successful, dedicated and professional administrator, gaining a strong reputation through high-quality education and teaching and qualified human resources, and being able to their own resources as much as possible. In addition, it can be concluded that the private school administrators within the scope of the research see resource dependency as an inevitable and unavoidable phenomenon, that it will not always be possible to reduce this dependency and that it is not necessary to be possible, that outsourcing can be beneficial as well as producing their own resources, and that it is crucial to manage dependency in a way that preserves the school's autonomy and power. Besides the idea that the study will contribute to the knowledge of the field of educational management in terms of resource dependency theory, it is thought that it will be useful in presenting different opinions and suggestions to both private school founders and administrators and legislators by approaching the management and operation of private schools from a different perspective. This study aims to contribute to the field of educational management by offering new insights on resource dependence theory and providing valuable perspectives for private school founders, administrators, and policymakers.
Benzer Tezler
- Örgüt topluluklarında yeni örgüt formlarının oluşumu: Türkiye ve Avrupa bağlamında bir araştırma
Formation of new organizational forms in organizational populations: A study in the context of Türkiye and Europe
SENCER ÖZEL
Doktora
Türkçe
2024
İşletmeGalatasaray Üniversitesiİşletme Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NACİYE AYLİN ATAAY SAYBAŞILI
- Contribution a la recherche d'un cadre juridique pour un droit international de laconcurrence plus efficace
Daha etkin bir uluslararası rekabet için hukuki çerçeve arayışı
ALİ CENK KESKİN
Doktora
Fransızca
2009
HukukGalatasaray ÜniversitesiKamu Hukuku Ana Bilim Dalı
PROF. DR. JEAN MARC SOREL
PROF. DR. HALİL ERCÜMENT ERDEM
- Kaynak bağımlılığı kuramı çerçevesinde örgüt içi güç ilişkileri ve sosyal ağlar: Gıda sektöründe bir araştırma
Intraorganizational power relations and social networks within the framework of resource dependence theory: A research on a company in the food industry
MEHTAP ÖZTÜRK
- Tur operatörleri ve oteller arasındaki bağımlılık ilişkilerini anlamaya yönelik bir araştırma
A study on understanding the dependency relationships between tour operators and hotels
ÖZLEM EĞLEN
- Türkiye'de üst düzey yönetici değişimi: Kaynak bağımlılığı perspektifinden bir araştırma
Executive turnover in Turkey: a research from resource dependency perspective
ZEHRA TOPAL