Kadın divan şairlerinin dini şahsiyetlere yaklaşımı
The approach of women divan poets to religious personalities
- Tez No: 926155
- Danışmanlar: PROF. DR. REYHAN KELEŞ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Türk İslam Edebiyatı, Şair, Kadın, Divan, Dinî Şahsiyetler, Turkish Islamic Literature, Poet, Women, Divan, Religious Personalities
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Atatürk Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Türk İslam Edebiyatı Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 231
Özet
Çalışmada XV-XIX. yüzyıllarda yaşamış olan kadın divan şairlerinden Mihrî Hatun, Fıtnat Hanım, Leylâ Hanım, Şeref Hanım, Âdile Sultan ve Tevhîde Hanım divanları ele alınarak, şairlerin bu eserlerde yer verdikleri dinî şahsiyetlere yaklaşımlarındaki ortak ve farklı yönlerin örnekleriyle ortaya koyulması amaçlanmıştır. Altı kadın şairin divanlarında dinî şahsiyetlere yaklaşımın incelendiği çalışma, bu alanda yapılacak olan diğer çalışmalara katkı sağlayacaktır. Çalışma sonuçlarıyla, kadın şairlerin divanlarında yer alan dinî şahsiyetlere o dönemin genel bakış açısını da ortaya koyacaktır. Mihrî Hatun, Fıtnat Hanım, Leylâ Hanım, Şeref Hanım babaları kadı, kazasker, şeyhülislam gibi devlet ricalinde bulunan ailelere mensup, dinî ve edebî eğitim alabildikleri merkeze yakın çevrelerde yetişmiş kadın şairlerdir. Âdile Sultan II. Mahmud'un kızı, hanedana mensup tek kadın şairdir. Tevhîde Hanım ise taşrada yetişmiş, manzumelerinden diğer kadın şairler gibi eğitim alma imkânı bulamadığı anlaşılan fakat divan oluşturacak kadar şiir yazma kabiliyeti olan bir şairdir. Kadın divan şairlerinin şiirlerinde ilahî aşkın, dinî-tasavvufî öğe ve motiflerin geniş yer tuttuğunu görmekteyiz. Bunu, o dönemde adeta gelenek olan bir tarikata intisap etme yoluyla tasavvufî-dinî neşveyi şiirlerine aktarma eğilimi ile açıklamak mümkündür. Çalışmamızın birinci bölümünde kadın şairlerin hayatları, edebî kişilikleri ve divanları hakkında kısaca bilgi verilmiştir. İkinci bölümde; kadın şairlerin peygamberlere, üçüncü bölümde ise, dört halife, sahabeler, Ehl-i Beyt, isnâaşeriyye, mutasavvıflar ve divanlarda geçen diğer dinî şahsiyetlere yaklaşımlarındaki ortak ve farklı noktalar örnek edebî manzumelerle verilmiştir. Kadın şairlerin divanlarında dinî şahsiyetlere hem klasik şiirdeki kullanım şekilleriyle yer verdikleri, hem de manevi şahsiyetleri hakkında bilgi vererek onlara övgüde bulunan yaklaşımlar sergiledikleri tespit edilmiştir. Bu yaklaşımlarda yaşadıkları dönemin sosyo-kültürel şartlarının, bulundukları edebî çevrenin ve kendi yaşam hikâyelerindeki olayların yansımaları da görülmektedir.
Özet (Çeviri)
In the study, the divans of female divan poets Mihrî Hatun, Fıtnat Hanım, Leylâ Hanım, Şeref Hanım, Âdile Sultan and Tevhîde Hanım, who lived in the XV-XIX centuries, were discussed and it was aimed to reveal, with examples, the common and different aspects of the poets' approaches to the religious personalities they included in these works. The study examines the approach to religious personalities in the divans of six female poets, will contribute to other studies in this field. With the results of this study, the general perspective of that period on the religious personalities in the women's councils will be revealed. Mihrî Hatun, Fıtnat Hanım, Leylâ Hanım, Şeref Hanım are female poets who belonged to families whose fathers were state dignitaries such as kadi, kazasker, sheikhulislam, and grew up in environments close to the center where they could receive religious and literary education. Âdile Sultan II. Mahmud's daughter is the only female poet belonging to the dynasty. Tevhîde Hanım, on the other hand, is a poet who grew up in the countryside, whose poems show that she did not have the opportunity to receive education like other female poets, but who had the ability to write poems enough to form a divan. We see that divine love, religious-mystical elements and motifs have a wide place in the poems of female divan poets. It is possible to explain this with the tendency to convey Sufi-religious joy to her poems by belonging to a sect, which was a tradition at that time. In the first part of our study, brief information is given about the lives, literary personalities and divans of women poets. In the second part; female poets' references to prophets, other names mentioned in the Quran; in the third part; The common and different points in their approaches to the four caliphs, companions, ahl al-Bayt, isnaasheriyya, Sufis and other religious personalities mentioned in the divans are given with sample literary verses. It has been determined that female poets include religious personalities in their divans, both in the same way they are used in classical poetry, and that they exhibit approaches that praise them by giving information about their spiritual personalities. In these approaches, reflections of the socio-cultural conditions of the period they lived in, the literary environment they lived in, and the events in their own life stories are also seen.
Benzer Tezler
- Bosnalı Alaeddin Sabit Divanı'nda dini muhtevalı kasideler
Religious content qasidas of Bosnali Alaeddin Sabits' Divan
LATİF YARDIM
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
Türk Dili ve EdebiyatıOrdu ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MUHAMMET KUZUBAŞ
- Gaybî Sun'ullah Dîvânı'nın tahlili
Analysis of Gaybi Sun'ullah's Divan
ABDULLAH YILMAZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2007
Türk Dili ve EdebiyatıDumlupınar ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. MUSTAFA GÜNEŞ
- Klasik türk şiirinde dua
Prayer in classical Turkish poetry
CUMALİ TEKİN
Doktora
Türkçe
2023
Türk Dili ve EdebiyatıAdıyaman ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. BEKİR KAYABAŞI
- Dîvân edebiyatında câize üzerine bir inceleme
A study on the câize in dîvân literature
KERİM YAŞAR
Yüksek Lisans
Türkçe
2007
Türk Dili ve EdebiyatıDumlupınar ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
Y.DOÇ. KADİR GÜLER
- Divan şiirinde hayvan motifi
Animal pattern on divan poetry
ÖNDER ERTAP
Yüksek Lisans
Türkçe
1996
Türk Dili ve EdebiyatıBalıkesir ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. MEHMET AKKAYA