Türk sinemasında hegemonik erkeklik kavramı üzerinden erkekliğin olgusu/değişimi/dönüşümü: Eşkıya, Gemide, Ağır Roman
The concept of masculinity through the lens of hegemonic masculinity in Turkish cinema: The phenomenon/change/transformation of masculinity in Eşkıya, Gemide, Ağır Roman
- Tez No: 926482
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ SELİM BEYAZYÜZ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Radyo-Televizyon, Radio and Television
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Düzce Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Sinema Televizyon Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 205
Özet
Sinema, bir iletişim aracı ve sanat dalı olarak toplumun anlam ve değerlerini yansıtırken, aynı zamanda bu unsurların yeniden üretimine katkıda bulunur. Ataerkil düzeni ve hegemonik erkekliği pekiştiren bir iktidar aracı olarak sinema, bu yapıların yeniden üretiminde sürekli kılar. Günümüzde, toplumsal cinsiyetin dinamiklerinde meydana gelen değişimlerle birlikte, ataerkil yapılar ve bunlara dayalı erkeklik anlayışları ciddi bir dönüşüm sürecine girmiştir. Bu dönüşüm, yalnızca toplumsal alanda değil, aynı zamanda kültürel üretim alanlarında da etkisini göstermektedir. Sinema, toplumsal gerçeklikleri yansıtan güçlü bir sanat formu olarak, erkeklik kimliğinin evrimini ve hegemonik erkekliğin yeniden üretim süreçlerini izlemek için verimli bir alan sunmaktadır. Hegemonik erkeklik, öncelikle toplumsal cinsiyet bağlamında tarihsel bir perspektifle ele alınmakta, ardından kavram, Türk Sinemasında erkeklik teması bağlamında incelenerek, nitel metin çözümlemelerinden biri olan betimsel analiz yöntemi çerçevesinde çözümlenmektedir. Bu tez çalışmasında, Türk sinemasının düşünsel, kurgusal ve pratik gücünün önemi ele alınmış ve filmler, erkeklik olgusu ile bu olgudaki değişimler doğrultusunda toplumsal cinsiyet bağlamında, hegemonik erkeklik kavramı çerçevesinde incelenmiştir. Çalışma kapsamında 1990'lar Türk Sineması'ndan örneklem olarak seçilen Eşkıya (1996), Gemide (1997) ve Ağır Roman (1998) filmlerinde erkeklik imgesi irdelenmiştir. Bu filmler, erkek karakterlerin karşılaştıkları toplumsal ve bireysel normlar aracılığıyla geleneksel erkeklik anlayışlarını sorgularken, çoğu zaman bu krizlerden sonra hegemonik erkekliğin yeniden inşa edildiği bir sürecin işlediğini ortaya koymaktadır. Özellikle güç, iktidar ve duygusal derinlik gibi temalar etrafında şekillenen bu dönüşüm, erkekliğin yalnızca krizlere uğramadığını, aynı zamanda erkeklik anlayışlarını olgusunu pekiştiren bir yeniden üretim sürecine dönüştüğünü gözler önüne serer. Son olarak çalışmanın odağını oluşturan hegemonik erkeklik kavramının, sinema üzerinden sürekliliğini sağlayan bulguların yeniden üretilip üretilmemesi konusu tartışılmış ve Türk Sinemasında toplumsal cinsiyet rolleri üzerindeki etkisi erkeklik temsillerinin hegemonik normlarla ilişkisi ele alınmıştır. Erkeklik, toplumsal cinsiyet, hegemonik erkeklik ve homososyallik gibi kavramlarla analiz edilerek, erkeklerin toplumsal konumları, iktidarları ve baskı altındaki durumları ortaya konmuştur. Erkeklerin hem ezen hem de ezilen rollerinde bulunabildiği vurgulanmış ve erkeklik temsillerindeki krizler, bu kimliklerin toplumda nasıl doğallaştırıldığını göstermiştir. Hegemonik erkeklik, toplumsal cinsiyet düzeninde bir norm olarak kabul edilirken, ideal erkeklik ise toplumdan topluma değişen ve hedeflenen bir erkeklik biçimi olarak tanımlanmıştır. Bu bağlamda hem bireysel hem de toplumsal düzeyde sürekli yeniden üretilen ve doğal hale getirilen toplumsal yapılar yansıtılmıştır.
Özet (Çeviri)
Cinema, as a means of communication and an art form, reflects the meanings and values of society while simultaneously contributing to their reproduction. As a tool of power that reinforces patriarchal order and hegemonic masculinity, cinema perpetuates these structures through their continuous reproduction. In recent times, with the changes in the dynamics of gender, patriarchal structures and the masculinity concepts based on them have undergone a significant transformation. This transformation is evident not only in the social sphere but also in areas of cultural production. As a powerful art form reflecting social realities, cinema offers a fertile ground for observing the evolution of masculine identity and the reproduction processes of hegemonic masculinity. Hegemonic masculinity is first examined in a historical perspective within the context of gender, followed by an analysis of masculinity themes in Turkish cinema through the descriptive analysis method, one of the qualitative text analysis techniques. Subsequently, this thesis addresses the intellectual, narrative, and practical significance of Turkish cinema; the films are analyzed through the lens of masculinity and its changes within the framework of hegemonic masculinity in the context of gender. The selected sample focuses on the representation of masculinity in three Turkish films from the 1990s: Eşkıya (1996), Gemide (1997), and Ağır Roman (1998). These films explore traditional masculinity by portraying male characters who confront societal and individual norms, often revealing that these crises lead to a process where hegemonic masculinity is reconstructed. Particularly through themes such as power, authority, and emotional depth, this transformation demonstrates that masculinity does not merely experience crises but also evolves into a process that reinforces traditional masculinity concepts. Finally, the study discusses whether the findings on the perpetuation of hegemonic masculinity through cinema are reproduced and examines the impact of Turkish cinema on gender roles in the context of the relationship between masculinity representations and hegemonic norms. By analyzing concepts such as masculinity, gender, hegemonic masculinity, and homosociality, the study highlights the societal positions, powers, and suppressed states of men. It emphasizes that men can occupy roles as both oppressors and the oppressed, illustrating how crises in masculinity representations naturalize these identities in society. Hegemonic masculinity is accepted as a norm within the gender order, while ideal masculinity is defined as a targeted form of masculinity that varies from society to society. In this context, societal structures that are continuously reproduced and naturalized at both individual and societal levels are reflected.
Benzer Tezler
- Türk sinemasında biyografik filmlerde hegemonik erkeklik inşası
Construction of hegemonic masculinity in Turkish biopics
UMUT ŞİLAN OĞURLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Sahne ve Görüntü Sanatlarıİstanbul ÜniversitesiRadyo Televizyon ve Sinema Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ HABİBE ÖNGÖREN ZAFER
- Türk sinemasında erkekliğin dönüşümü ve erkeklik krizinin görünümleri
The transformation of masculinity in Turkish cinema and views of the crisis masculinity
ELANUR YILMAZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
GazetecilikAtatürk ÜniversitesiGazetecilik Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. İBRAHİM ETEM ZİNDEREN
- Değişen beden değişmeyen iktidar: 90 sonrası Türk sinemasında iktidarın yansıması açısından erkek bedeni
Changing body unchanging power: Male body in terms of reflection of power in post-1990 Turkish cinema
NALAN SINAY
Doktora
Türkçe
2013
Sahne ve Görüntü SanatlarıEge ÜniversitesiRadyo Televizyon ve Sinema Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. KADRİYE LEYLA BUDAK
- Hegemonic masculinity in Yılmaz Güney's cinema
Yılmaz Güney sinemasında hegemonik erkeklik
NURULLAH ÇİĞDEM
Yüksek Lisans
İngilizce
2018
Sahne ve Görüntü SanatlarıBahçeşehir ÜniversitesiSinema Televizyon Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. NİLAY ULUSOY
- Toplumsal cinsiyet ve kültürel dönüşümle birlikte erkek ve erkeklik temsilleri
Men and masculinity representations in context of socialand cultural transformation
SEDA GÜRTÜRK DEMİREL
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Sahne ve Görüntü SanatlarıFırat Üniversitesiİletişim Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ FERİDUN NİZAM