دراسة خوارج النص في مخطوطات روايات الحديث المكتوبة في القرن السابع الهجري في المكتبة السليمانية في إستانبول
İstanbul Süleymaniye Kütüphanesi'nde bulunan Hicrî yedinci yüzyılda yazılmış hadis rivayet el yazmalarının havâricu'n-nass incelemesi
- Tez No: 927871
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ MAHMOUD MASRI
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Din, Religion
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Arapça
- Üniversite: Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 385
Özet
Hicrî yedinci asır, gerek hadis ilminin gerekse İslâmî eğitim kurumlarının gelişimi açısından önemli bir dönemi temsil eder. Nitekim Eyyûbî Sultanı el-Melikü'z-Zahir Gâzî tarafından yapımına başlanan Zâhiriyye Medresesi (610/1213), Şerefeddin b. Acemî tarafından yaptırılan Şerefiyye Medresesi (640/1241) gibi önemli eğitim kurumları bu dönemde faaliyete geçmiştir. Yine bu asırda İbnü's-Salâh (ö. 643/1245), Muhyiddin Nevevî (ö. 676/1277), Münzirî (ö. 656/1258) gibi alanında otoriter alimler yaşamış ve hadis ilmine büyük katkılar sunmuşlardır. Bu çalışmada ise Hicrî yedinci yüzyıla ait hadis rivayet yazmaları, yazma eserler bakımından zengin bir koleksiyona sahip olan Süleymaniye Yazma Eser Kütüphanesi bünyesinde incelenmiştir. Araştırma kapsamında, bu yazma eserlerde yer alan havâricu'n nass (asıl metin dışında yazma esere kaydedilmiş her türlü not) unsurları detaylı bir şekilde analiz edilmiştir. Çalışmamız giriş, sonuç ve üç bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde hicri yedinci yüzyılın siyasi, sosyal ve ilmi yapısının hadis ilmine etkileri ele alınmıştır. İkinci bölümünde belirlenen yazma eserlerin tanıtımı yapılmış; bu yazmalarda bulunan ferağ kaydı, temellük kaydı, vakıf, mühürler ve müşʿir sistemi gibi metinle ilgili olmayan havâricu'n-nass unsurları incelenmiştir. Üçüncü bölümde ise semaat ve kıraat kayıtları, haşiyeler ve mütalaa notları gibi metne bağlı havâricu'n-nass unsurları analiz edilmiştir. Bu analizler sonucunda dönemin alimleri arasındaki ilişkiler, hadis tahammül ve eda yolları, aktif öğrenim gösteren medreseler hakkında değerlendirmeler yapılmıştır. Araştırmada, havâricu'n-nass kayıtlarının düzenlenmesi ve analizi için veri tabanı oluşturma, ilişki analizi yapma ve görselleştirme gibi süreçlerde çeşitli yazılım programlarından yararlanılmıştır. Bu çalışma, Hicrî 7. Yüzyılda yaşamış alimler arasındaki ilişki seviyesini hadis tahammül ve eda yolları üzerinden ortaya koymayı, bu dönemdeki aktif öğrenim gösteren medreseleri ve bu medreselerin katılımcı profilleri hakkında bilgi vermeyi hedeflemekte, aynı zamanda hadis ilminin bu dönemdeki gelişimini ve bu gelişiminin toplumsal ve siyasal olaylardan ne derece etkilendiğine dair kapsamlı bir perspektif sunmayı amaçlamaktadır.
Özet (Çeviri)
The seventh century of Hijri represents an significant period in terms of the development of both the science of hadith and Islamic educational institutions. As a matter of fact, important educational institutions such as the Zāhiriyya Madrasa (610/1213), which was started to be built by the Ayyubid Sultan al-Malik al-Zahir al-Ghāzī, and the Sharafiyya Madrasa (640/1241), which was built by Sharaf al-Dīn b. Ajamī, became operational in this period. Likewise, authoritative scholars such as Ibn al-Salāh (d. 643/1245), Muhyid al-Dīn al-Nawawī (d. 676/1277), and Munzirī (d. 656/1258) lived in this century and made substantial contributions to the science of hadīth. This study examines seventh-century Hijri Hadith manuscripts housed in the Süleymaniye Manuscript Library, renowned for its extensive collection of Islamic manuscripts. Within the scope of the research, the elements of khawārij al-naṣṣ (all kinds of notes recorded in the manuscript other than the original text) in these manuscripts were analyzed in detail. The main purpose of the study is to reveal the relationship networks among the scholars who lived in this period, to clarify the existing relationships, to examine the methods of hadith (taḥammul-adá), and to have information about the active madrasas and their participants in the period. The study consists of an introduction, three chapters, and a conclusion. The first chapter addresses the political, social, and intellectual context of the seventh-century Hijri and its influence on the science of Hadith. The second chapter introduces the manuscripts studied and examines khawārij al-naṣṣ unrelated to the main text, such as completion notes (Qayd al-Faragh), ownership statements (Qayd al-Tamalluk), waqf, seals, and the mushʿir system. The third chapter analyzes khawārij al-naṣṣ connected to the main text, such as audition certificates (Qayd al-Sama'), reading records (Qayd al-Qira'a), commentary notes (hashiyas), and study notes (Mutala'at). As a result of these analyses, evaluations were made about the relations between the scholars of the period, the ways of tolerating and performing hadith, and the madrasas with active education. In the research, various software programs were used in processes such as database creation, relationship analysis and visualization for the organization and analysis of the khawārij al-naṣṣ records. This study aims to reveal the level of relations between scholars in the 7th century through the ways of hadith transmission and performance, to shed light on the educational madrasas and their participants in this period, and to comprehensively evaluate the development of the science of hadith in this period and the extent to which this development was affected by social and political events.
Benzer Tezler
- التجديد في الفقه إلاسالمي من منظور د. وهبة الزحيلي د. جمال عطية د. محمد العوا دراسة مقارنة وتقييم
İslam Hukuku'nda tecdit arayışları Vehbe Zühayli, Cemal Atiyye ve M. Selim Avva örneği
NAWZAD SALAM IBRAHIM
Yüksek Lisans
Arapça
2020
DinBingöl ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. İBRAHİM ÖZDEMİR
- دراسة وتحقيق كتاب الاستغناء في علوم القرآن للأدفوي سور (الأنبياء، الحج، المؤمنون، النور)
Üdfüvî'nin el-İstiğnâ fî Ulûmi'l-Kur'an adlı tefsirinden Enbiyâ, Hac, Mü'minûn, Nûr sûrelerinin tahkîkî ve tahlîli
MUHAMMED AVNİOĞLU
Doktora
Arapça
2024
DinMarmara ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MUHAMMED COŞKUN
- دراسة تطبيقة لنظرية الحجاج في الخطب الأولى للخلفاء الراشدين أنموذجًا
Uygulamalı Bir Çalışma: Hacette Teorisinin İlk Raşit Halifelerin Konuşmalarında Örneği
FATIMA NATOUF
Yüksek Lisans
Arapça
2024
Dilbilimİnönü ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ HÜSEYİN POLAT
- دراسة خزانات المياه الأسطوانية العالية تحت تأثير الأحمال الزلزالية
Sismik yüklerin etkisi altındaki yüksek silindirik su depolarının incelenmesi
AMJAD KHABAZ
Yüksek Lisans
Arapça
2002
İnşaat MühendisliğiDamascus Universityİnşaat Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUHAMMAD NEZİH ELOUCH
- دراسة تحليلية في موقف المفسرين من الاستشهاد بالشعراء المولدين
Müvelled şairlerle istişhâd konusunda müfessirlerin yaklaşımına dair bir inceleme
SIBA SAEED
Yüksek Lisans
Arapça
2024
DinBilecik Şeyh Edebali ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ADNAN ARSLAN