6005 ve 6063 alüminyum alaşımları için farklı homojenizasyon parametrelerinin mikroyapı ve sertlik üzerine olan etkileri
The effects of different homogenization parameters on microstructure and hardness for 6063 and 6005 aluminum alloys
- Tez No: 927909
- Danışmanlar: PROF. DR. CEM KAHRUMAN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Metalurji Mühendisliği, Metallurgical Engineering
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Bursa Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Metalurji ve Malzeme Mühendisliği Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Metalurji ve Malzeme Mühendisliği Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 64
Özet
Alüminyum alaşımları günümüzde çeşitli endüstriyel alanlarda yaygın olarak kullanılmaktadırlar. Sahip oldukları hafiflik, yüksek korozyon direnci, iyi mukavemet özellikleri ile otomotiv, inşaat, havacılık gibi sektörlerde kullanılan önemli bir malzeme grubudur. Alüminyum alaşımları, ekstrüzyon işlemi için oldukça uygun bir malzeme olup, bu yöntemdeki kullanımları endüstriyel üretimde önemli bir yer tutmaktadır. Ekstrüzyon prosesinde biyet adı verilen dairesel kesitli ham madde belli bir sıcaklığa ısıtılıp kalıp içerisinden geçirilerek istenilen geometrilerde profil üretimi gerçekleştirilir. Üretimde kullanılan hammaddenin kimyasal içeriği ve mikroyapı özellikleri üretilen profillerin mekanik özelliklerini ve yüzey kalitesini doğrudan etkilemektedir. Alüminyum biyetlerin dökümü gerçekleştirildikten sonra fazların morfolojilerini iyileştirmek, mikroyapıdaki dağılımı homojen hale getirmek amaçlarıyla ısıl işlem uygulanır. Homojenizasyon adı verilen bu ısıl işlem ısıtma, bekletme ve soğutma olmak üzere üç adımdan oluşmaktadır. Bu işlem sırasında seçilen parametreler final ürünün özelliklerinin yanında ekstrüzyon verimliliğini de etkilemektedir. Tez çalışmasında döküm sonrası ısıl işlem uygulanmamış halde alınan 6005 ve 6063 alüminyum alaşımlarına belirlenen farklı ısıtma hızları, sıcaklık, bekletme süresi ve soğutma hızı parametrelerinden oluşan farklı kombinasyonlarda ısıl işlem uygulamaları gerçekleştirilmiştir. Bu uygulamalardan sonra numuneler üzerinde optik mikroskop ve SEM ile mikroyapı incelemeleri gerçekleştirilmiş, sertlik ölçümleri alınmış ve parametrelerin malzeme mikroyapı ve mekanik özellikleri üzerindeki etkileri araştırılmıştır. Sıcaklık ve bekletme sürelerinin mikroyapıdaki homojenizasyon dönüşüm oranı üzerinde doğrudan etkileri olduğu gözlemlenmiş, artan sıcaklık ve bekleme süresiyle beraber dönüşüm oranları da artmıştır. Döküm sonrası dönüşüm oranları 6005 alaşımı için %50, 6063 alaşımı için %60 seviyesindeyken uygulanan homojenizasyon işlemleriyle bu oranlar %80-90 seviyelerine kadar çıkmıştır. Homojenizasyon sonrası soğutma hızı Mg2Si fazlarının boyutları üzerinde etkilidir. Ekstrüzyonda yüksek mekanik özellik elde edilebilmesi için bu fazların homojenizasyon sonrası kabalaşmaması gerekmektedir. Uygulanan hızlı ve yavaş soğutma işlemleriyle bu fazların yapıda gösterdikleri çökelme davranışları incelenmiş, yavaş soğutma uygulamalarında Mg2Si fazlarının oldukça kabalaştıkları gözlemlenmiştir. Buna paralel olarak her iki alaşımın ölçülen sertlik değerlerinde sertlik değerlerinde de yaklaşık %50 oranında düşüş gözlemlenmiştir. Tez çalışmalarının bir sonraki adımında ekstrüzyonda üretim hızının arttırılması amacıyla uygulanabilecek olan heterojenizasyon adımının mikroyapı üzerindeki etkileri değerlendirilmiştir. İncelemelerde belirlenen parametrelerle uygulanan heterojenizasyon işlemi ile yapıda belli boyutlarda Mg2Si fazları çökeldiği ve bunun malzeme sertliğini düşürdüğü gözlemlenmiştir. çalışmaların son kısmında ekstrüzyon işleminde uygulanan biyet ısıtma adımının hammadde mikroyapısındaki etkileri görmek amacıyla ısıtma hızı, sıcaklık, üç farklı bekletme süresi ve soğutma hızı belirlenmiştir. Belirlenen bekletme süreleri üretimde meydana gelebilecek beklenmedik bir duruş anında oluşabilecek değişimleri görmek amacıyla seçilmiştir. Biyet ısıtma sıcaklıklarında 10 dakika üzerinde olabilecek bir bekleme süresinin mikroyapıda mukavemet fazlarının fazla sayıda çökelmesine sebep olabilir bu da final ürünün mekanik özelliklerini negatif yönde etkileyebileceği değerlendirilmiştir.
Özet (Çeviri)
Aluminum alloys are widely used in various industrial fields today. With their light weight, high corrosion resistance, and good mechanical properties, they are an important material group used in sectors such as automotive, construction, and aerospace. Aluminum alloys are highly suitable for the extrusion process, and their use in this method plays an important role in industrial production. In the extrusion process, the raw material, known as billet, is heated to a specific temperature and passed through a die to produce profiles with the desired geometries. The chemical composition and microstructure characteristics of the billets directly affect the mechanical properties and surface quality of the produced profiles. After the aluminum billets are cast, heat treatment is applied to improve the morphology of the phases and to make the homogeneous distribution in the microstructure. This heat treatment, known as homogenization, consists of three steps: heating, soaking, and cooling. The parameters chosen during this process affect not only the final properties of the product but also effects the extrusion efficiency. In this study, heat treatments were applied to 6005 and 6063 aluminum alloys, which were taken without any heat treatment after DC casting. Different combinations of heating rates, temperature, soaking time, and cooling rate parameters were used in the heat treatment process. After these treatments, microstructure examinations were performed on the samples with using optical microscopy and SEM, hardness measurements were taken, and the effects of the parameters on the material microstructure and mechanical properties were investigated. It was observed that the temperature and soaking times had a direct impact on the homogenization transformation rate in the microstructure, with the transformation rates increasing as the temperature and soaking time increased. The transformation rates after casting were 50% for 6005 alloy and 60% for 6063 alloy, while after the applied homogenization treatments, these rates increased to 80-90%. The cooling rate after homogenization affects the size of Mg2Si phases. For high mechanical properties in extrusion, these phases should not be coarse forms after homogenization. The precipitation behavior of these phases in the structure was examined under rapid and slow cooling treatments, and it was observed that the Mg2Si phases coarsened significantly under slow cooling treatments. In parallel, a decrease of about 50% in the hardness values of both alloys was observed. In the next step of the study, the effects of the heterogenization step, which can be applied to increase the production speed in extrusion, on the microstructure were evaluated. The heterogenization treatment applied with the determined parameters caused Mg2Si phases to precipitate in certain sizes in the structure, which led to a decrease in material hardness and deformation resistance. In the final part of the study, the effects of the billet heating step that applied during the extrusion process on the raw material's microstructure were examined by determining heating rate, temperature, three different soaking times, and cooling rates. The selected soaking times were chosen to observe any changes that can be occur during an unexpected production stoppage. It was evaluated that a soaking time of more than 10 minutes at billet heating temperatures could cause excessive precipitation of strengthening phases in the microstructure, which could negatively effect the mechanical properties of the final product.
Benzer Tezler
- 6xxx serisi alüminyum dövme alaşımlarının yaşlanma parametrelerinin korozyon davranışına etkisi
Effect of aging parameters of 6xxx series aluminium wrought alloys on corrosion behavior
MURAT DOĞAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Metalurji MühendisliğiYıldız Teknik ÜniversitesiMetalurji ve Malzeme Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. KEREM ALTUĞ GÜLER
- T4 ve T6 ısıl işlemli 6061 alüminyum levhanın iki eksenli gerilmeler altında şekil değiştirmesinin incelenmesi
Investigation of deformation of T4 & T6 heat treated 6061 aluminum plate under biaxial stress
EGEMEN UZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Makine Mühendisliğiİstanbul Teknik ÜniversitesiMakine Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ŞAFAK YILMAZ
- Aa6005 ve AA6005A alüminyum alaşımlarının sürtünme karıştırma kaynağında kaynak parametrelerinin mekanik özelliklerine etkisi
The effect of welding parameters on the mechanical properties of AA6005 and AA6005A aluminum alloys in friction stir welding
BERAT BAYRAMOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
Bilim ve TeknolojiSakarya Uygulamalı Bilimler Üniversitesiİmalat Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SALİM ASLANLAR
- Gemi inşaatında kullanılan alüminyum alaşımlarının kaynak parametrelerinin belirlenmesi
Determination of welding parameters of aluminum alloys used in shipbuilding
CANER FARUK ÇAKICI
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Gemi MühendisliğiMilli Savunma ÜniversitesiMakine Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ZEYNEP TAŞLIÇUKUR ÖZTÜRK
- Investigation of weld quality for friction stir welding of extruded 6000 series aluminum alloys
Ekstrüzyon ürünü 6000 serisi alüminyum alaşımlarının sürtünme karıştırma kaynağı prosesinde kaynak kalitesinin incelenmesi
EZGİ YAĞMUR KESKİN
Yüksek Lisans
İngilizce
2019
Makine MühendisliğiTürk-Alman ÜniversitesiMalzeme Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ MEHMET İPEKOĞLU