Öğretmenlerin bilgi uçurma ve çalışan sesliliği davranışlarının psikolojik güvenlik algısına etkisi
The effect of teachers' whistleblowing and employee voice behaviours on their perception of psychological safety
- Tez No: 927986
- Danışmanlar: PROF. DR. EBRU OĞUZ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Eğitim ve Öğretim, Education and Training
- Anahtar Kelimeler: Bilgi Uçurma, Çalışan Sesliliği, Psikolojik Güv, Whistleblowing, Employee Voice, Psychological Safety
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Kültür Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Eğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Eğitim Yönetimi ve Planlaması Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 108
Özet
Bu araştırmada öğretmenlerin görüşlerine dayalı olarak, öğretmenlerin bilgi uçurma ve çalışan sesliliği davranışları ile psikolojik güvenlik algıları arasındaki ilişkiyi saptamak ve bazı değişkenlere göre incelemek amaçlanmıştır. Nicel araştırma yöntemlerinden ilişkisel tarama modelinin kullanıldığı bu çalışma, 2021-2022 eğitim-öğretim yılında İstanbul'un Küçükçekmece ilçesindeki ilk ve ortaöğretim kurumlarında görev yapan öğretmenlerle gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın örneklemi basit tesadüfi örnekleme yöntemiyle belirlenmiş ve araştırmaya 408 öğretmen katılmıştır. Veri toplama aracı olarak kişisel bilgi formu, Bilgi Uçurma Ölçeği, İşgören Sesliliği Ölçeği ve Psikolojik Güvenlik Ölçeği kullanılmıştır. Araştırmada fark testleri olarak ilişkisiz örneklemler için t-testi ve tek yönlü varyans analizi, değişkenler arasındaki ilişkinin yönünü ve düzeyini belirlemek amacıyla Pearson moment çarpım korelasyonu, yordama düzeyinin tespiti için ise çoklu doğrusal regresyon analizinden yararlanılmıştır. Öğretmenlerin bilgi uçurma, çalışan sesliliği ve psikolojik güvenlik puanları 'katılıyorum' düzeyindedir. Cinsiyet değişkenine göre bilgi uçurma puanları ile bilgi uçurma ölçeğinin alt boyutlarından içsel, gizli ve destekçi boyutlarına ait puan ortalamaları anlamlı farklılık göstermektedir. Bu farklılık kadınlar lehinedir. Fakat çalışan sesliliği ve psikolojik güvenlik puanları arasında anlamlı farklılık bulunmamıştır. Okul türü değişkeni incelendiğinde bilgi uçurma, çalışan sesliliği ve psikolojik güvenlik puanları anlamlı şekilde farklılaşmamaktadır. Sadece bilgi uçurma ölçeğinin gizli alt boyutunda anlamlı farklılık görülmüştür. Bu farklılık özel okul lehinedir. Okul kademesi değişkenine göre bilgi uçurma, çalışan sesliliği ve psikolojik güvenlik puanları anlamlı şekilde farklılaşmamaktadır. Fakat bilgi uçurma ölçeğinin alt boyutları olan dışsal ve gizli bilgi uçurma puanlarında okul kademesi değişkenine göre anlamlı farklılık bulunmuştur. Bilgi uçurma ölçeğinin dışsal alt xiv boyutunda ilkokul öğretmenlerinin puanı ortaokul öğretmenleri ve ortaöğretim öğretmenlerinden anlamlı şekilde daha yüksektir. Okul öncesi öğretmenlerinin gizli bilgi uçurma puanları ortaöğretim öğretmenlerinin puanlarından daha yüksektir. Bilgi uçurma, çalışan sesliliği ve psikolojik güvenlik düzeyleri arasında meslekteki kıdem değişkenine göre anlamlı farklılık belirlenmemiştir. Bilgi uçurma ölçeğinin alt boyutu olan gizli bilgi uçurma ölçeğinde anlamlı farklılık vardır.0-5 yıl arası mesleki kıdeme sahip öğretmenlerin gizli bilgi uçurma puanları 21 yıl ve üzeri mesleki kıdeme sahip öğretmenlerin puanlarından daha yüksektir. Öğretmenlerin çalışan sesliliği- inisiyatif düzeyleri arasında orta düzeyde pozitif yönlü bir ilişki olduğu ortaya çıkmıştır. Öğretmenlerin içsel-çalışan sesliliği, içsel- inisiyatif, çalışan sesliliği- hoşgörü, içsel-hoşgörü, destekçi- çalışan sesliliği, destekçi- inisiyatif düzeyleri arasında pozitif yönlü zayıf bir ilişkinin olduğu sonucu ortaya konulmuştur. Öğretmen algılarına göre psikolojik güvenliğin yordayıcısı olarak incelenen bilgi uçurma ve çalışan sesliliği modelinin orta düzey ve anlamlı bir ilişki ortaya koyduğu ve varyansın %31'lik kısmının bu yordayıcı değişkenler ile açıklanabileceği sonucuna ulaşılmıştır. Elde edilen bulgular ilgili yazına bağlı olarak tartışılmış, araştırmada yer alan sınırlılıklar belirtilerek gelecekteki çalışmalar için önerilerde bulunulmuştur.
Özet (Çeviri)
The purpose of this study was to determine the relationship between teachers' whistleblowing and employee voice behaviors and their perceptions of psychological safety based on teachers' opinions and to examine it in terms of some variables. This study, which used the relational screening model, one of the quantitative research methods, was conducted with teachers working in primary and secondary education institutions in Küçükçekmece district of Istanbul in the 2021-2022 academic year. The sample of the study was determined by simple random sampling method and 408 teachers participated in the study. Personal information form, Whistleblowing Scale, Employee Voice Scale and Psychological Safety Scale were used as data collection tools. In the study, t-test for independent samples and one-way analysis of variance were used to compare means, Pearson product-moment correlation was used to determine the direction and degree of the relationship between variables, and multiple linear regression analysis was used to determine the prediction level. Teachers' whistleblowing, employee voice and psychological safety scores were at the 'I agree' level. The mean scores of whistleblowing and its subdimensions—internal, anonymous, and supportive—showed a significant difference based on gender variable. This difference was in favor of women. However, no significant difference was found between genders in employee voice and psychological safety scores. When the school type variable was examined, whistleblowing, employee voice and psychological safety scores did not differ significantly. A significant difference was found only in the anonymous subdimension of the whistleblowing scale. This difference was in favor of private schools. According to the school level variable, whistleblowing, employee voice, and xvi psychological safety scores did not differ significantly. However, a significant difference was found in the external and anonymous subdimensions of the whistleblowing scale based on the school level variable. In the external subdimension of the whistleblowing scale, the scores of primary school teachers were significantly higher than those of middle school teachers and high school teachers. Preschool teachers' anonymus whistleblowing scores were higher than high school teachers' scores. No significant difference was found between groups in whistleblowing, employee voice, and psychological safety levels based on the seniority variable. However, a significant difference was observed in the anonymous subdimension of the whistleblowing scale. The anonymus whistleblowing scores of teachers with 0-5 years of professional seniority were higher than the scores of teachers with 21 years of professional seniority and above. The study revealed that there was a moderate positive relationship between employee voice and initiative levels. There was a weak positive relationship between teachers' internal-employee voice, internal-initiative, employee voice-toleration levels. Also, there was a weak positive relationship between internal-toleration, supportive-employee voice, supportive-initiative levels. It was concluded that whistleblowing and employee voice model, which were examined as predictors of psychological safety according to teacher perceptions, revealed a moderate and significant relationship and 31% of the variance could be explained by these predictor variables. The findings were discussed in relation to the related literature, limitations of the research were stated, and suggestions were made for future research.
Benzer Tezler
- Ortaöğretim kurumlarında görülen bilgi uçurma süreci ve bilgi uçurma nedenlerine ilişkin öğretmen ve yönetici görüşleri
Administrators' and teachers' opinions on the reasons of whistleblowing and whistleblowing process in high schools
DERYA GÜVERCİN ŞENGÜL
Yüksek Lisans
Türkçe
2016
Eğitim ve ÖğretimUşak ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AYCAN ÇİÇEK SAĞLAM
- İzmir ili ilkokul öğretmenlerinin algılarına göre bilgi uçurma ve örgütsel bağlılık ilişkileri
The relationship between whistleblowing and organizational commitment based on primary school teachers' perceptions in İzmi̇r
AYŞEGÜL KIZILTAŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
Eğitim ve ÖğretimDokuz Eylül ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ALİ AKSU
- Öğretmenlerin bilgi uçurma davranışları ile okul iklimi algıları arasındaki ilişki
The relationship between teacher's whistle-blowing behaviours and school climate perceptions
NURSİMA KARATURNA
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Eğitim ve ÖğretimGaziantep ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ZEYNEP YILMAZ ÖZTÜRK
- Ortaöğretim kurumlarında görülen bilgi ifşası (Whistleblowing) ve iş doyumu arasındaki ilişki
Relationship between whistleblowing and job satisfaction in secondary education institutions
GÜLŞAH AKI
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
Eğitim ve ÖğretimÇanakkale Onsekiz Mart ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ADİL ÇORUK
- Okul müdürlerinin yönetimsel yaklaşımları ile öğretmenlerin bilgi uçurma (ihbarcılık) davranışları arasındaki ilişkinin analizi
Analysis of the relationship between school directors 'management approach and denunciation (whistleblowing) behaviors of the teacher
HALİL İBRAHİM KILINÇ
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
Eğitim ve Öğretimİnönü ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. SEVİM ÖZTÜRK