Wittgenstein'ın dil felsefesi bakımından felsefi dilin kökeni ve sınırları üzerine bir araştırma
A study on the origin and limits of philosophical language in terms of Wittgenstein's philosophy of language
- Tez No: 928349
- Danışmanlar: PROF. DR. ERTUĞRUL RUFAYİ TURAN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Felsefe, Philosophy
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Felsefe Tarihi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 269
Özet
Bu çalışmada, Platon'dan başlayan süreçte geleneksel dil felsefesinin temel sorunları ile yirminci yüzyılda 'dilsel dönüş' kavramı ile betimlenen ve bu dönemde yeni bir dil felsefesi anlayışı ile çığır Ludwig Wittgenstein'ın erken dönem çalışması Tractatus Logico-Philosophicus ile geç dönem çalışması olan Felsefi Soruşturmalar çerçevesinde ortaya konulan sorunlar tartışılmaktadır. Bu yeni dönemin belirleyici özelliği, dilde anlamdan şüphe etme ve geleneksel ideal dil arayışını formüle etme olarak belirlenebilir. Wittgenstein, erken dönemde, dilin mantıksal yapısının (doğru ya da yanlış) anlamın sınırlarını olduğunu ileri sürer. Şimdiye kadar, felsefe, dilin sınırlarını aşarak, gerçek olmayan metafizik sorunlar üretmiştir. Ancak, Wittgenstein, hakkında konuşulabilir olan ile konuşulamaz olan ayrımını yaparken, hakkında konuşulamaz olanın, doğabilimi önermesi olmamasından başka bir gerekçe göstermez. Felsefenin büyük bir kısmı söylenemeyeni söyleme girişimlerini içerir:“Söyleyebileceğimiz her şey açıkça söylenebilir.”Bunun ötesinde hiçbir şey -din, ahlak, estetik, mistik- tartışılamaz. Metafizik ifadeler anlamsızdır. Doğru ya da yanlış olabilen, bu açılardan anlamlılık taşıyan sadece doğabilimi önermeleridir. Geç dönemde ise 'dil oyunları' kavramı ile Wittgenstein'ın hem geleneksel dil felsefesinin dilin temsil edici bir araç oluşundan, hem de erken dönem felsefesinin temel noktalarından olan 'ideal dil' anlayışından uzaklaşır. Bu dönemde dilin, kullanım amacına göre anlamını kazandığı şeklinde ifade edilebilecek gündelik dil anlayışına döner. Çalışmamızda, Wittgenstein'ın erken dönem felsefesinde ortaya koyduğu dil ile ilişkileri açısından, doğabilim, felsefe, metafizik ve mistik olana ilişkin ayrım ve tanımlamaları ikinci dönemde ise 'dil oyunları,' 'gramer,' 'özel dil' gibi ortaya koyduğu kavramlar tartışılmıştır. 249 Wittgenstein, her iki dönemde de, esas olarak 'dilin mantığı' ile uğraşmıştır. Her iki dönem felsefesini de anlaşılır kılacak şekilde Wittgenstein, felsefe yapmanın ilk koşulunun, gramerden şüphe etmek olduğunu söyler. Her iki dönemde de felsefi dilden şüphe duymuş ve farklı iki çözüm getirmiştir. İlk dönemde, Frege ve Russell etkileri ile gündelik dile alternatif bir ideal dil anlayışı geliştirmeye çalışarak, aynı zamanda, doğabilimine ilişkin önermeler ile metafizik önermeler arasında, dile ya da düşüncelerin dile getirilişine sınırlama getirmek istemiştir. Böylelikle, üzerinde konuşulabilecek olan ile konuşulamayacak olanı ayırarak, felsefenin sorunlarını çözdüğünü ileri sürmüşür. Ancak, ortaya koyduğu bu yaklaşımın kendisi, kendi ifadesi ile üzerine konuşulamaz olan konusunda konuşmak olduğu için çelişki içermektedir. Bunun yanında, bu yaklaşım, metafizik önermeleri mümkün kılan, dilin ve düşünmenin yapısına ilişkin bir açıklama içermemektedir. Yani, aslında, felsefede, doğabilimi önermelerini de içine alan, metafizik önermeleri de içine alan felsefi dile yönelik kuşatıcı bir sistem geliştirememektedir. İkinci dönemde ise ilk dönemi reddediyor görünmekle birlikte, aslında onu da içine alacak bir sistem ileri sürmektedir. Çünkü ideal sembolik bir dil, dilde doğru anlamlılığın tek kaynağı değil, kendi içinde anlamlılık üreten bir dil oyunu olarak görülebilir. Bu açıdan, Wittgenstein'ın ikinci dönemi, ilk dönemi reddeden değil onu da içine alan bir özelliğe sahiptir. Ancak, yine, ikinci dönem dil anlayışı, dilde anlamlılığı, dili oyunları ile açıkladığı için, dil oyunlarının nasıl ortaya çıktığı, dil oyunlarının aralarındaki ilişkilerin neler olduğu ve nihayetinde, tüm dilin neliğini açıklamakta, yani, esas olarak, dil, düşünme, düşünce, anlam, gerçeklik ilişkilerini açıklamakta yetersiz kalmaktadır.
Özet (Çeviri)
In this study, the basic problems of traditional philosophy of language in the process starting from Plato and the concept of 'linguistic turn' in the twentieth century, and a new understanding of language philosophy in this period, are examined in Ludwig Wittgenstein's early work Tractatus Logico-Philosophicus and his late work Philosophical Philosophy. The problems raised within the framework of the investigations are discussed. The defining feature of this new period can be determined as doubting the meaning in language and formulating the search for the traditional ideal language. Early on, Wittgenstein argues that the logical structure of language has limits to meaning (true or false). So far, philosophy has gone beyond the limits of language and produced unreal metaphysical problems. However, when Wittgenstein makes the distinction between what can be talked about and what cannot be talked about, he does not give any reason other than the fact that what cannot be talked about is not a proposition of natural science. Much of philosophy involves attempts to say the unsayable:“Whatever we can say can be said clearly.”Beyond this, nothing—religion, morality, aesthetics, mysticism—can be discussed. Metaphysical statements are meaningless. The only propositions of natural science that can be true or false and have meaning in these respects. In the late period, with the concept of 'language games', Wittgenstein moves away from both the traditional philosophy of language that language is a representative tool and the understanding of 'ideal language', which is one of the fundamental points of early philosophy. In this period, it returns to the understanding of everyday language, which can be expressed as language gaining its meaning according to its purpose of use. In our study, the distinctions and definitions of natural science, philosophy, metaphysics and the mystical that Wittgenstein put forward in his early philosophy, in terms of their relations with language, and the concepts he 252 put forward in the second period, such as 'language games,' 'grammar,' 'private language,' are discussed. In both periods, Wittgenstein mainly dealt with the 'logic of language'. In a way that makes the philosophy of both periods understandable, Wittgenstein says that the first condition of doing philosophy is to doubt grammar. In both periods, he doubted the philosophical language and brought two different solutions. In the first period, he developed an alternative understanding of ideal language to everyday language, with the influences of Frege and Russell, and distinguished metaphysical propositions from mystical propositions. He wanted to solve the problems of philosophy by making determinations between what can be talked about and what is not. However, this approach itself contains a contradiction because, in his own words, it means talking about what cannot be talked about. Besides, this approach cannot explain the linguistic structures of metaphysical and mystical propositions. That is, in fact, philosophy cannot develop an encompassing system for philosophical language. In the second period, although he seems to reject the first period, he actually puts forward a system that will include it. Because an ideal symbolic language can be seen as a language game that produces meaningfulness in itself, rather than being the only source of true meaning in language. In this respect, Wittgenstein's second period has a feature that does not reject the first period but includes it. However, since the second period understanding of language explains meaningfulness in language through language games, it is insufficient to explain how language games emerge, what the relationships between language games are, and ultimately, what the whole language is. In other words, it is essentially insufficient to explain the relations between language, thinking, thought, meaning and reality.
Benzer Tezler
- Analitik felsefenin ontoloji soruşturmaları bağlamında Quıne ve Krıpke'nin modal mantığa ilişkin ontolojik bakışı
The ontological outlook of Quine and Kripke regarding modal logic in the context of ontological interrogations of analytic philosophy
AYLİN ARSLAN
Doktora
Türkçe
2025
FelsefeGazi ÜniversitesiTürkçe ve Sosyal Bilimler Eğitimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. EKREM ZİYA DUMAN
- Ludwig Wittgenstein (erken döneminde dilin sınırları ve felsefe)
Ludwig Wittgenstein (limits of language and philosophy in his early period)
ALİ UTKU
- Kant ve Wittgenstein üzerine eleştirel bir karşılaştırma
A critical comparison on Kant and Wittgenstein
SERDAR ŞEN
Yüksek Lisans
Türkçe
2004
FelsefeDokuz Eylül ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. İBRAHİM EMİROĞLU
- Wittgenstein'ın Tractatus ve Felsefi Soruşturmalar'ında dilin neliği sorunu
The problem of the nature of language in Wittgenstein's Tractatus and philosophical investigations
ZÜLAL YAVUZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
FelsefeNecmettin Erbakan ÜniversitesiFelsefe Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ HACI KAYA