Analitik felsefenin ontoloji soruşturmaları bağlamında Quıne ve Krıpke'nin modal mantığa ilişkin ontolojik bakışı
The ontological outlook of Quine and Kripke regarding modal logic in the context of ontological interrogations of analytic philosophy
- Tez No: 937809
- Danışmanlar: DOÇ. DR. EKREM ZİYA DUMAN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Felsefe, Philosophy
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Gazi Üniversitesi
- Enstitü: Eğitim Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türkçe ve Sosyal Bilimler Eğitimi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Felsefe Grubu Eğitimi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 213
Özet
Yapılan çalışmada analitik felsefenin ontoloji soruşturmaları bağlamında Quine ve Kripke'nin modal mantığa ilişkin savundukları ontolojileri üzerine bir soruşturma ortaya koymak amaçlanmıştır. Bu amaçla yapılan araştırmanın birinci bölümünde; araştırmanın problemi, amacı, önemi ile ilgili bilgiler ve yöntem yer almıştır. İkinci bölümünde analitik felsefenin öncü mantıkçılarına yer verilerek Quine ve Kripke'nin analitik felsefe geleneğindeki pozisyonlarının nerede olduğu ve söz konusu gelenekte yapılan ontoloji tartışmalarının neler olduğu vurgulanmıştır. Üçüncü bölümde analitik felsefede yapılan metafizik/ontoloji eleştirileri yer alırken; dördüncü bölümde 20. yüzyıldaki modal mantığın gelişim seyrinin altı çizilerek söz konusu filozofların modal mantığa yönelik görüşleri belirtilmiştir. Bunun yanı sıra Quine ve Kripke'nin nesne anlayışlarıyla benimsedikleri ontolojik kabuller incelenerek Quine'ın modal mantığa karşı getirdiği itirazlar ve Kripke'nin modal mantığın tamlığını savunduğu olanaklı dünyalar semantiği fikri değerlendirilmiştir. Son bölümde ise sonuç bölümüne yer verilmiştir. Çalışmanın başından itibaren Quine ve Kripke'nin modal mantığa yönelik düşüncelerini aydınlatmak için etkilendikleri veya karşı duruş sergiledikleri analitik felsefe geleneğinin dile dönüş sürecindeki etkisini, buna ilişkin gelenekte yer alan filozofların kabullerini ve modal mantığın Quine ve Kripke'nin ontolojik bakışlarını ne düzeyde etkilediğinin izi sürülmüştür. Bu amaçla Kant'tan başlayarak felsefe tarihinin önemli isimleri üzerinden modal mantığın tarihsel arka planı vurgulanmıştır. Söz konusu arka plan Kant'ın mümkün nesne ve dünya anlayışıyla olanaklı dünyalar semantiğinin tohumlarını attığı düşüncesiyle Kant'a kadar uzatılmıştır. Yapılan çalışmada, varlığa ilişkin bilginin artık ideal olanda aranmayıp hakikatin bilgisiyle ilişkilendirildiği, artık insan aklına aşkın bir bilgi türü olmayıp insanın öznel yetileriyle kurduğu bir bilgi türü olarak görülmeye başlandığı sonucuna ulaşılmıştır. 20. yüzyıl başlarından itibaren hakikatin veya doğruluğun dilsel bir zeminde aranması gerektiği anlayışı kendini göstermiş, en yetkin dili bulabilmek için mantık ve dil çalışmaları Frege, Russell, Wittgenstein gibi isimler tarafından analitik felsefe geleneğinde yapılmıştır. Ancak analitik felsefe geleneğiyle birlikte ontoloji, farklı bir zemin olan dil zeminde tartışılmaya başlandığı görülmüştür. Varlık sorunu felsefeye ait bir sorun olarak gören dilden kaynaklandığını düşünen, dilsel analiz yoluyla metafiziği felsefenin dışına çıkararak sembolik bir dil ve mantık oluşturmak isteyen gelenekteki filozoflar; yapılan dil çalışmaların ve inşa edilen sembolik dilin ontolojiyi dil ve dünya arasında dar bir alana sıkıştırdığı gerekçesiyle Quine tarafından eleştirilmiştir. Ontolojik bağlanma kavramını kullanan Quine, bir ontolojinin“var”dediği her şeyin var olduğunu, bir şeye“var”denebilmesinin ve üzerine konuşulabilmesi için onun belirli bir uzamda ve zamanda olması gibi bir zorunluluğun olmadığını, yalnızca somut nesneleri değil soyut ve tümel kavramların da ontolojik bağlılıklarından söz edilebileceğini savunarak bu durumu çözmeye çalışmıştır. Bu nedenle Quine'ın ontolojik bağlanma kavramını tercih etmesinin rastgele bir seçim olmadığı, ontolojiye ve metafiziğe karşı bir seçim olduğu sonucu çıkmıştır. Kripke de Quine gibi gerçek dünyanın uzamsal ve zamansal bir parçası olmayan varlık türleri hakkında konuşulabileceğini olanaklı dünyalar semantiği kuramıyla savunmuş böylece var olmayanın düşünülemeyeceği anlayışını kökten sarsmıştır. Böylece 20. yüzyılda artık varoluşları oldukları gibi kabul edilen şeylerin ontolojik, epistemolojik ve mantıksal olarak nerede ve nasıl konumlandıkları tartışılmaya başlanmıştır. Bu tartışmalar, hem mantıksal sembolleştirmenin ontolojik koşullarını sorun etmesi bakımından Quine hem de modal mantığın biçimsel gösteriminden yola çıkarak ortaya attığı olanaklı dünyalar fikri üzerinden Kripke tarafından mantık felsefesi alanına da katkı sağlamış, mantık problemleriyle felsefi sorunların iç içe geçmesiyle mantık felsefesinin gelişimi üzerinde etkili olmuştur. Bunun yanı sıra Quine ve Kripke sayesinde olanaklı dünya ve onun da ötesinde imkânsız dünyaların varlığından, var olmayan nesneler gibi imkânsız nesnelerden de bahsetmek mümkün hale gelmiştir. Özellikle Kripke'nin çalışmalarından sonra felsefeciler modal mantığın felsefesiyle ilgilenmiş, matematikçiler ise modal mantığı matematik ile ilişkilendirmeye çalışmışlardır. Yapılan bu gelişmeler sayesinde hem modal mantık felsefeleri ortaya çıkmış hem de modal mantık bilgisayar uzmanlarınca kullanılarak şifreleme, programlama ve yapay zekâ gibi pek çok alanda uygulama alanı bulmuştur.
Özet (Çeviri)
In the current study, it was aimed to investigate the ontologies Quine and Kripke defended regarding modal logic within the context of ontological questioning of analytic philosophy. In this regard, in the first part of the study, the information as to the problem, purpose and importance of the study and method were given place. In the second part, pioneer logicians of analytic philosophy were given and an emphasis was given to where the positions of Quine and Kripke were in the tradition of analytic philosophy and what the ontological arguments made in tradition in question were. In the third part were given metaphysical/ontological criticisms in analytic philosophy while the development course of modal logic in 20th century was underlined and the views of these philosophers regarding model logic were given in the fourth part. Besides that, the ontological acceptances that Quine and Kripke adopted with their sense of object were investigated and the objections by Quine towards modal logic and the thought of possible worlds semantics where Kripke argues the completeness of modal logic were evaluated. In the final part, conclusion part was given place. From the very beginning of the study onwards, the effect of analytic philosophy tradition which Quine and Kripke were influenced or objected to enlighten their thoughts towards modal logic in the process of turning to language and to what extent it affected their acceptance of the philosophers taking place in this tradition and the ontological point of views of Quine and Kripke was traced. In this sense, historical background of modal logic over significant names of philosophy history starting from Kant was emphasized. It was followed back up to Kant with the idea that Kant planted the seeds of possible worlds semantic with the sense of his possible object and world in this background. In this study, it was found that the information regarding existence is not sought in the ideal one anymore, it is related to the knowledge of reality; it is regarded that it is not a kind of knowledge beyond human mind anymore but a kind of knowledge man sets with his subjective capabilities. From the beginning of 20th century onwards, the sense that reality or truth should be sought at a linguistic ground appeared and the logical and linguistic studies were carried out in the tradition of analytic philosophy by such names as Frege, Russell and Wittgenstein to find the most competent language. However, it was found that ontology was started to be discussed in linguistic ground, which is a different one, with the tradition of analytic philosophy. The philosophers regarding the problem of existence as a problem of philosophy, thinking that it results from language, wishing to form a symbolic language and logic by leaving metaphysics out of philosophy by means of linguistic analysis were criticised by Quine on account of the fact that the linguistic studies carried out and the symbolic language constructed was trapped in a narrow space between language and world. Using the concept of ontological commitment, Quine argued that everything that an ontology says 'existent' is existent, it is not necessary that it must be on a certain space or time in order that something is called 'existent' or it must be talked about it, that it is likely to talk about the ontological commitments of not only concrete objects but also abstract and universal concepts, and tried to solve this case. For that reason, it was determined that it was not a coincidence that Quine chose ontological commitment but that it is a selection against ontology and metaphysics. Kripke, just like Quine, argued that it is likely to talk about the types of existence which are not a spatial and temporal part of the real world by means of the theory of possible worlds semantic and in this way shook the sense that non-existent ones cannot be talked. Therefore, it was started to be discussed where and how the things of which existence was accepted as they were in the 20th century were located. These discussions contributed to the field of logic philosophy with the acceptance of logical symbolisation regards the ontological conditions as a problem by Quine and over the idea of possible worlds asserted by Kripke depending on the formal exhibition of modal logic. Besides that, it became possible to talk about the existence of possible world and impossible worlds beyond them as well as impossible objects thanks to Quine and Kripke. In particular, philosophers interested in the philosophy of modal logic after the studies of Kripke and mathematicians tried to relate modal logic to mathematics. Thans to these developments, both modal logic philosophies emerged and modal logic found its application field in a great many grounds such as encryption, programming and artificial intelligence used by computer experts.
Benzer Tezler
- Dini olguları anlama bakımından Wittgenstein'ın ikinci dönem felsefesi
Later Wittgenstein's philosophy in understanding religious phonomenia
YASİN GÖKHAN
Doktora
Türkçe
2021
DinBursa Uludağ ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. İSMAİL ÇETİN
- On the question of what philosophy is in analytic philosophy:a critical comparative account
Başlık çevirisi yok
MUHSİN YILMAZ
- Une autre fidélité ; le retour d'Alain Badiou à Platon et sa transformation de Platon face aux problèmes philosophiques contemporains
Bir başka sadakat; Alain Badiou'nun çağdaş felsefe problemleri karşısında Platon'a dönüşü ve onun dönüştürüşü
ÖZHAN ÖZTÜRK
Yüksek Lisans
Fransızca
2023
FelsefeGalatasaray ÜniversitesiFelsefe Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ÖMER ORHAN AYGÜN
DR. ÖĞR. ÜYESİ HAKAN YÜCEFER
- Проблема «я» в эпоху современных технологий (философский анализ)
Çağdaş teknolojilerin dönemindeki 'Ben' meselesi (Felsefi analiz)
MİRA SUYUNOVA
Yüksek Lisans
Kırgızca
2023
FelsefeKırgızistan-Türkiye Manas ÜniversitesiFelsefe Ana Bilim Dalı
PROF. DR. CILDIZ URMANBETOVA
- W.V. Quine'ın ontolojik bağlanma kuramı ve epistemolojik içerimleri
The notion of ontological commitment in W.V. Quine and its epistemological contents
TUĞBA YAVUZ
