Otizm spektrum bozukluğu tanısına sahip kardeşi olan ergenlerde kardeş zorbalığı ve prososyal davranışların incelenmesi
Examination of sibling bullying and prosocial behaviors in adolescents with sibling diagnosed with autism spectrum disorder
- Tez No: 928605
- Danışmanlar: PROF. DR. ÖZCAN KARAASLAN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Eğitim ve Öğretim, Psikoloji, Education and Training, Psychology
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Marmara Üniversitesi
- Enstitü: Eğitim Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Özel Eğitim Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Zihinsel Engelliler Öğretmenliği Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 108
Özet
Bu araştırmada normal gelişim gösteren ergenlerin;“Otizm Spektrum Bozukluğu (OSB)”tanısı almış kardeşiyle olan ilişkisi zorba ve mağdur olma rolleri açısından incelenmiştir. Ayrıca normal gelişim gösteren kardeşlerin prososyal (olumlu sosyal) davranışlarının kardeşler arasındaki ilişkiyle bağlantısı araştırılmıştır. Buna ek olarak kardeşler arası ilişkilerin ve normal gelişim gösteren kardeşlerin prososyal davranış eğilimlerinin çeşitli değişkenlere (örneğin; normal gelişim gösteren kardeşin yaşı, cinsiyeti ve öğrenim durumu, OSB'li kardeşin yaşı ve cinsiyeti, kardeş sayısı, anne ve baba yaşı, anne ve baba mesleği) göre farklılaşma durumları ele alınmıştır. Araştırmada; genel tarama modellerinden ilişkisel tarama modeli kullanılmıştır. Araştırma grubu kardeşi OSB'li olan 11-18 yaş aralığındaki normal gelişim gösteren 165 kişiden oluşmaktadır. Araştırmanın verileri, kişisel bilgi formu, geçerli ve güvenilir birer araç olan "Olumlu Sosyal Davranış Eğilimi Ölçeği (Prosocial Tendencies Measure, PTM) ve Türk Kardeş Zorbalığı Anketi (The Turkish Sibling Bullying Questionnaire, T-SBQ) aracılığıyla toplanmıştır. Elde edilen veriler normallik sınamasına tabi tutulmuş ve normal dağılım gösterdiği için parametrik testlerle analiz edilmiştir. Verilerin analizinde SPSS 25 kullanılmıştır. Araştırmanın bulgularına göre, cinsiyetin prososyal davranış ve zorbalık eğilimleri üzerinde önemli bir değişken olduğu belirlenmiştir. Örneğin; erkek ergenler kamusal sosyal davranışlarda daha aktifken, kız ergenler özgecilik gibi içsel sosyal davranışlarda daha yüksek puan elde etmişlerdir. Yaş değişkenine göre ise, 15-18 yaş grubundaki ergenlerin prososyal davranış eğilimlerinin 11-14 yaş grubundaki ergenlere göre daha yüksek olduğu görülmüştür. Kardeş yaşı 11-14 yıl aralığında olan ergenlerde duygusal, itaatkâr ve gizli sosyal davranışlar artış göstermektedir. Ayrıca OSB'li kardeşe sahip ergenlerde zorbalık eğilimlerinin erkeklerde daha yaygın olduğu bulunmuş; ancak zorbalık durumunda yaşa bağlı anlamlı bir farklılaşma tespit edilememiştir. Bu bulgular, OSB'li kardeşe sahip ergenlerin sosyal davranışlarını ve kardeşler arası zorbalık ilişkisini anlamada ve destek programları geliştirmede önemli ipuçları sunmaktadır.
Özet (Çeviri)
This study examined the relationship between adolescents with typical development and their siblings diagnosed with“Autism Spectrum Disorder (ASD)”in terms of bully and victim roles. Additionally, the connection between the prosocial behaviors of typically developing siblings and their relationship with their siblings was investigated. Furthermore, the differences in sibling relationships and prosocial behavior tendencies of typically developing siblings based on various variables (e.g., age and gender of the typically developing sibling, age and gender of the sibling with ASD, number of siblings, age and occupation of parents) were examined. In the study, a correlational research design was used from general survey models. The research group consisted of typically developing adolescents aged 11-18 who had a sibling with ASD. The data for the study were collected through a personal information form which is formed by researcher, the“Prosocial Tendencies Measure (PTM)”and the“Turkish Sibling Bullying Questionnaire (T-SBQ),”which are both valid and reliable instruments. The obtained data were subjected to normality tests and, as they showed normal distribution, were analyzed using parametric tests. SPSS 25 was used for data analysis. According to the findings of the study, gender was determined to be a significant variable in prosocial behavior and bullying tendencies. For example, male adolescents were more active in public social behavior, while female adolescents scored higher in internal social behaviors such as altruism. According to the age variable, it was observed that the prosocial behavior tendencies of adolescents in the 15-18 age group were higher than those in the 11-14 age group. Emotional, obedient, and covert social behaviors increased in adolescents whose siblings were aged 11-14 years. Additionally, it was found that bullying tendencies were more common in males with siblings with ASD; however, no significant difference was found in bullying based on age. These findings provide important clues for understanding the social behaviors of adolescents with siblings with ASD and the dynamics of sibling bullying relationships and developing support programs.
Benzer Tezler
- Otizm Spektrum Bozukluğuna sahip olan bireylerin sosyal iletişim ile oyun becerileri arasındaki ilişkinin incelenmesi
Investigation of the relationship between social communication and play skills of individuals with Autism Spectrum Disorder
ÇAĞLA ŞEYMA ŞAHİN
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Eğitim ve Öğretimİstanbul Okan ÜniversitesiÇocuk Gelişimi ve Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NERİMAN ARAL
- Otizm spektrum bozukluğu tanılı bireylerin erişkin dönemdeki prognozu prognoza etki eden faktörler ve günlük yaşam becerilerinin değerlendirilmesi
Evaluation of prognosis prognostic factors and daily living skills of adult individuals diagnosed with autism spectrum disorder
MÜJDAT ERARKADAŞ
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2023
PsikiyatriKocaeli ÜniversitesiÇocuk Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ŞAHİKA GÜLEN ŞİŞMANLAR
- Annelerin kendi annelerinden algıladıkları kabul-ret düzeyleri ile gelişimsel yetersizliği olan çocuklarıyla etkileşimlerinin incelenmesi
The study between mothers perceive of their own mother's acception and rejection levels and interaction between their children with developmental disabilities
AHMET İLKHAN YETKİN
Yüksek Lisans
Türkçe
2016
Eğitim ve ÖğretimAnadolu ÜniversitesiÖzel Eğitim Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. VEYSEL AKSOY
- Otizm spektrum bozukluğu tanısı almış olan ve olmayan babaların çocukları ile ilişkilerinin incelenmesi
An investigation on father-child relationship in fathers whose children were and were not diagnosed with autism spectrum disorder
ZEYNEP ÖZDERELİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
PsikolojiAnkara ÜniversitesiÇocuk Gelişimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FİGEN GÜRSOY
- Özel gereksinimli çocuğu olan ailelerin sosyal destek algılarının bazı değişkenlere göre incelenmesi
Social support for families with children with special needs examining their perceptions according to some variables
ALEYNA ŞAHİN
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Eğitim ve ÖğretimÜsküdar ÜniversitesiÇocuk Gelişimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NURPER ÜLKÜER