Beliren yetişkinlik döneminde bozulmuş yeme davranışı, kişilerarası duygu düzenleme stratejileri, kişilerarası problemler ve aleksitimi arasındaki ilişki: Aracı ve düzenleyici roller
The relationship between disordered eating attitudes, interpersonal emotion regulation strategies, interpersonal problems and alexythimia in emerging adulthood: Mediator and moderator roles
- Tez No: 928774
- Danışmanlar: PROF. DR. FERYAL ÇAM ÇELİKEL
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Psikoloji, Psychology
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Işık Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Psikoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Klinik Psikoloji Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 191
Özet
Araştırmada yaş ortalaması 23.18 (SS = 3.13) olan beliren yetişkinlik dönemindeki (18-29 yaş arası) bireylerin bozulmuş yeme davranışlarının özelliklerini, koruyucu ve risk faktörlerini kişilerarası bağlamda incelemek amaçlanmıştır. Bozulmuş yeme davranışları olarak klinik bir tanı olmaksızın gözlemlenen problemli yeme alışkanlıkları ifade edilmiştir. Aleksitimi, kişinin duygularını tanımlamakta ve ifade etmekte zorlanarak duygularını bedensel belirtiler aracılığıyla ifade etmesi sebebiyle bozulmuş yeme davranışlarıyla sıklıkla ilişkilendirilmiştir. Kişilerarası duygu düzenleme stratejileri, bireylerin kendilerini güvende hissetmek veya olumsuz duyguların şiddetini azaltabilmek için diğer insanları kullanma eğilimi olarak tanımlanmıştır. Kişilerarası problemler ise kişilerarası ilişkilerdeki güçlük ve stres alanlarını tanımlayan sekiz problem alanından oluşan döngüsel bir model olarak ele alınmıştır. Araştırma kapsamında ilk olarak aleksitimi ile bozulmuş yeme davranışları arasındaki ilişkide kişilerarası problem alanlarının aracı rolününün sınanması, ikinci olarak kişilerarası problemler ile bozulmuş yeme davranışları arasındaki yordayıcı ilişkide Türkiye'de yeni bir çalışma konusu olan kişilerarası duygu düzenleme stratejilerinin düzenleyici rolünü anlamak amaçlanmıştır. Araştırma 18-29 yaş arası 454 (369 kadın ve 85 erkek) katılımcı ile yürütülmüştür. Yeme Bozukluğu Değerlendirme Ölçeği, Kişilerarası Problemler Envanteri, Kişilerarası Duygu Düzenleme Stratejileri Ölçeği ve Toronto Aleksitimi Ölçeği kullanılmıştır. Aracı etki analiz sonuçları, aleksitimi ile bozulmuş yeme davranışı arasındaki ilişkide baskın-kontrolcü, intrusif-muhtaç, aşırı uyumlu ve aşırı fedakar problem alanlarının anlamlı bir aracı rolünün olduğunu göstermiştir. Düzenleyici etki analiz sonuçlarına göre kişilerarası duygu düzenleme stratejisi olan bakış açısı edinme ve yatıştırılma stratejilerinin kişilerarası problemler ile bozulmuş yeme davranışı arasındaki ilişkiyi anlamlı derecede zayıflattığı görülmüştür. Elde edilen sonuçlara göre bozulmuş yeme davranışlarının tedavisinde hem kişilerarası duygu düzenleme stratejilerinin düzeyinin ve şiddetinin farkındalığına yönelik hem de kişilerarası problem alanlarını belirlemeye odaklanan müdahaleler geliştirilmesi, bu bireylerin duygularını ifade edebilmek için ihtiyaç duydukları sosyal desteğin ve risk faktörlerinin önemine vurgu yapacak kamusal çalışmalar düzenlenmesi ve bozulmuş yeme davranışı açısından risk grubu olarak görülen beliren yetişkinlik dönemindeki bireylere yönelik farkındalık çalışmalarının düzenlenmesi önerilmiştir.
Özet (Çeviri)
The study aimed to examine the characteristics, protective factors, and risk factors of disordered eating behaviors in emerging adults (ages 18-29) with an average age of 23.18 (SD = 3.13) within an interpersonal context. Disordered eating behaviors were defined as problematic eating habits without a clinical diagnosis. Alexithymia, which is frequently associated with disordered eating behaviors, refers to difficulties in identifying and expressing emotions, leading individuals to express emotions through bodily symptoms. Interpersonal emotion regulation strategies were defined as the tendency of individuals to use others to feel secure or reduce the intensity of negative emotions. Interpersonal problems were conceptualized as a circumplex model consisting of eight domains representing areas of general difficulty and stress in interpersonal relationships. The study had two main objectives: first, to test the mediating role of interpersonal problem areas in the relationship between alexithymia and disordered eating behaviors, and second, to understand the moderating role of interpersonal emotion regulation strategies—an emerging research topic in Turkey—in the predictive relationship between interpersonal problems and disordered eating behaviors. The study was conducted with 454 participants (369 women and 85 men) between the ages of 18 and 29. The Eating Disorder Examination Questionnaire, Inventory of Interpersonal Problems, Interpersonal Emotion Regulation Questionnaire, and Toronto Alexithymia Scale were used. The results of the mediation analysis revealed that the problem areas of domineering-controlling, intrusive-needy, overly accommodating, and self-sacrificing had a significant mediating role in the relationship between alexithymia and disordered eating behaviors. The results of the moderation analysis showed that perspective taking and soothing as an interpersonal emotion regulation strategies, significantly weakened the relationship between interpersonal problems and disordered eating behaviors. Based on the results, it is recommended that interventions be developed to raise awareness of the level and intensity of interpersonal emotion regulation strategies and to focus on identifying areas of interpersonal problems in the treatment of disordered eating behaviors. It is also suggested to organize public initiatives that emphasize the importance of social support and address the risk factors that affect these individual's ability to express their emotions, along with awareness-raising efforts targeting emerging adults, who are considered a risk group for disordered eating behaviors.
Benzer Tezler
- Beliren yetişkinlik döneminde zihinselleştirme ve bozulmuş yeme davranışları ilişkisinde dürtüselliğin aracı rolü
Mediator role of impulsivity in the relationship between mentalization and disordered eating behaviors in emerging adulthood period
BEYZA ERGEN
Doktora
Türkçe
2023
Psikolojiİstanbul Arel ÜniversitesiPsikoloji Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ TUBANUR BAYRAM KUZGUN
- Üniversite öğrencilerinin öz-şefkatleri ve bozulmuş yeme davranışları arasındaki ilişkide öz-eleştirel ruminasyonun aracı rolü
The mediating role of self-critical rumination in the relationship between disordered eating behaviors and self-compassion levels among university students
DUYGU ZOMP
- Beliren yetişkinlik döneminde ebeveynler arası olumsuzluğun yayılması: Ebeveyn çatışması, sınırlarda çözülme, öz-bilinç duyguları, üstbiliş ve üst-duygu inançlarının rolü
Interparental negativity spillover in emerging adulthood: The role of interparental conflict, boundary dissolution, self-conscious emotions, meta cognition and meta-emotion beliefs
ŞULE PALA SAĞLAM
Doktora
Türkçe
2024
Psikolojiİstanbul ÜniversitesiPsikoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SEVİM CESUR
PROF. DR. TELAT GÜL ŞENDİL
- Beliren yetişkinlik döneminde yılmazlık düzeyi ile algılanan ebeveyn ilişkisi, bilişsel duygu düzenleme ve kişilik özellikleri arasındaki ilişkiler
The relationship between resilience degree and perceived parental relationship, cognitive emotion regulation and personality traits in the emerging adulthood
LERZAN YILMAZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
PsikolojiDicle ÜniversitesiPsikoloji Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ÖZLEM TOLAN
- Beliren yetişkinlik döneminde romantik ilişkisi olan ve olmayan bireylerin varoluşsal kaygı düzeylerinin kıyaslanması
Comparison of existential anxiety levels of individuals with and without romantic relationships during emerging adulthood
EMRULLAH BATUHAN CAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
Psikolojiİstanbul Gelişim ÜniversitesiPsikoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AYTEN ERDOĞAN